Καθώς το ενορχηστρωμένο διαζύγιο των συστημικών μέσων ενημέρωσης από την έκφραση οποιουδήποτε ουσιαστικού αντιλόγου για τα κοινωνικοπολιτικά τεκταινόμενα σταδιακά φανερώνεται, βρίσκουμε τους εαυτούς μας με μία υποβόσκουσα οργή γύρω από την πλήρη απουσία πλουραλισμού. Η κατάσταση επιβαρύνεται αν αναλογιστεί κανείς ότι παγιώνεται στις συνειδήσεις των πολιτών η αντίληψη πως η δημόσια τηλεοπτική συχνότητα είναι κτήμα των ιδιωτικών ΜΜΕ, και επομένως έχουν νόμιμα και αποκλειστικά δικαιώματα πάνω σε αυτή (τη συχνότητα). Το αφήγημα αυτό βρίσκεται στη ρίζα των προβλημάτων ουσιαστικής ελευθερίας στην ενημέρωση, διότι δίνει «άφεση αμαρτιών» στους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, όσον αφορά τη συνεχή παραπληροφόρηση, μια και η δημόσια συχνότητα ενημέρωσης «τους ανήκει». Το κρίσιμο ζήτημα, ωστόσο, είναι πως αυτό το αφήγημα απλώνεται σε διαφορετικές πτυχές του καθημερινού βίου, γεγονός που διαμορφώνει μια πραγματικότητα τοξική και δυστοπική. Η ευχή και η κατάρα για τη χώρα μας είναι πως η μνημονιακή διαδικασία (2010-σήμερα) που ακολουθεί, αναδεικνύει με έντονο και σαφή τρόπο τις ισχυρές αντιφάσεις του κεντρικού αυτού αφηγήματος, τουλάχιστον σε όσους έχουν τη διαύγεια να τις εντοπίσουν.

Τι λέει, λοιπόν, το κεντρικό αφήγημα; «Οι ιδιώτες παράγουν, άρα έχουν και τη κυριότητα των προϊόντων τους, η οποία εκφράζεται από την ιδιοποίηση των κερδών». Μια ιστορία, που προσωπικά με έχει εμπνεύσει, αλλά και αποτελεί παράδειγμα της αντιφατικής δυναμικής του αφηγήματος, είναι αυτή του χωριού των Σταγιατών.  Ένα μικρό χωριό στις πλαγιές του Πήλιου, ανυπάκουο στην «ανάπτυξη» που του επιβάλλουν. Ο αγώνας τους εδράζεται γύρω από τον δικό τους «Παρθενώνα», τη πηγή που κάθε μικρό χωριό χαίρεται και απολαμβάνει, την οποία ο βραβευμένος «καλύτερος δήμαρχος της Ελλάδας» πασχίζει να ιδιωτικοποιήσει ή/και εκμεταλλευτεί για εμφιάλωση. Και όλα αυτά κάτω από τη σκέπη της ιδιωτικής ενημέρωσης, καθώς η παραπληροφόρηση (ή αγνόηση) γύρω από το ζήτημα λειτουργεί ως ανάχωμα στην εκμεταλλευτική διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο εν λόγω χωριό. Οι ντόπιοι, όμως, αντιστέκονται σθεναρά στην καταλήστευση της ιστορικά συνδεδεμένης με το χωρίο τους πηγής.

Στοιχειοθετώντας την ιστορία, η πηγή των Σταγιατών ρέει εδώ και εκατονταετίες με τις διάσημες δημόσιες βρύσες του χωριού να είναι ελεύθερες για όλους τους κατοίκους – επισκέπτες. Οι κάτοικοι του χωριού υδρεύονται από μια δεξαμενή, η οποία τροφοδοτεί τις κατοικίες τους με νερό της πηγής. Καθώς, όμως, η υπεύθυνη δημοτική υπηρεσία ύδρευσης αγνοούσε για χρόνια τους λιγοστούς ντόπιους του χωριού, όσον αφορά την υποχρέωσή της να καθαρίζει τη δεξαμενή, οι κάτοικοι έπαιρναν τη κατάσταση στα χέρια τους και καθάριζαν μόνοι τους τη δεξαμενή. Ωστόσο, η ΔΕΥΑΜΒ (η προαναφερθείσα δημοτική υπηρεσία), εκτεθειμένη από την μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, αποφάσισε να τοποθετήσει χλωριωτές στη δεξαμενή, αντί να τη καθαρίσει, οι οποίοι έρρεαν συνεχώς στη δεξαμενή, με αποτέλεσμα το χλώριο στο νερό να ξεπερνάει τα επιτρεπόμενα όρια.

Τότε, οι αποκαλούμενοι «κοπρίτες» του χωριού αποφάσισαν να δράσουν προς την υπεράσπιση της τοπικής τους περιουσίας. Οργάνωσαν την αυτοδιαχείριση της πηγής τους με λαϊκές συνελεύσεις, ώστε να αποφασίσουν συλλογικά για τις δράσεις υπεράσπισης του δημόσιου νερού, οι οποίες λαμβάνουν χώρα στο παλιό σχολείο του χωριού (έως τότε αχρησιμοποίητο). Μια μέρα, ωστόσο, οι κάτοικοι παρατήρησαν πως το νερό των βρυσών τους έβγαζε σκουριά προερχόμενη από μία ξεχασμένη δεξαμενή του διπλανού χωριού, της Πορταρίας. Ξαφνικά. Απροειδοποίητα. Την ίδια ακριβώς περίοδο, η δημοτική αρχή ανακοίνωσε την εκμετάλλευση των πηγών του Πήλιου, πρακτικά την εμφιάλωση της πηγής των Σταγιατών και των γύρω πηγών. Έκτοτε, η δημοτική αρχή του Βόλου επιδίδεται σε επικοινωνιακά σόου και απειλητικές επισκέψεις στο χωριό, ώστε να περάσει στη κοινή γνώμη πως οι «μπαχαλάκηδες» των Σταγιατών αντιστέκονται στη «σωτηρία» της εμφιάλωσης και στρέφονται στη «κατάληψη» του σχολείου και τη καταστροφή των δομών ύδρευσης. Εντούτοις, το αίτημα των κατοίκων είναι ξεκάθαρο: ελεύθερα νερά. Έτσι, οι κάτοικοι συντονίζουν το δικό τους αντάρτικο, αυτό που δεν πάει στα βουνά, παρά μένει και μάχεται στον τόπο του για τις αξίες και την ιστορία του.

Για την ανάδειξη του κάλπικου αφηγήματος, ωστόσο, το σημαντικότερο είναι η λειτουργία της ιστορίας των Σταγιατών ως αντι-σύμβολο στο προαναφερθέν κεντρικό αφήγημα. Στην γενική του μορφή, το αφήγημα περιγράφει πως εφόσον ορισμένοι ιδιώτες έχουν τη κυριότητα ορισμένων δημόσιων πόρων, είναι και νόμιμη η αποκλειστική διαχείρισή τους, ενώ η επέμβαση του κράτους προκαλεί στρεβλώσεις στη τυπική παραγωγική λειτουργία. Ωστόσο, το παραπάνω αντί-σύμβολο αναδεικνύει την ιστορική διαδικασία κατά την οποία ο κοινωνικοποιημένος πλούτος και η κοινωνική παραγωγή υπόκειται σε σφετερισμό από ιδιώτες. Για παράδειγμα, τυχόν ιδιωτικοποίηση της πηγής των Σταγιατών, την οποία συντηρούσαν και αναδείκνυαν οι ντόπιοι κάτοικοι, θα σημάνει πως χρόνια συσσωρευμένης εργασίας για τη προστασία, καθαριότητα και διάκριση (στα μάτια των ξένων) της πηγής, θα τύχουν κατάχρησης, με στόχο το κέρδος των ιδιωτών. Ανάλογα, ο εν λόγω συλλογισμός εφαρμόζεται σε ιδιωτικό ποιήσεις, όπως του Ερημίτη, του Ελληνικού και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, κατά τις οποίες κοινωνικός πλούτος παραδόθηκε με αντάλλαγμα τεράστια ιδιωτικά (και όχι κοινωνικοποιημένα) κέρδη, επαγγέλματα με σαθρές συμβάσεις/σχέσεις εργασίας (καζίνο, ξενοδοχεία), τεράστια θέρετρα για τους πολύ λίγους (πολυτελή ξενοδοχεία στον Ερημίτη και το Ελληνικό) και υποβάθμιση του τοπικού οικοσυστήματος.

Σε μία γενική μορφή, σκεφτείτε τον συλλογισμό πάνω σε ένα iPhone. Τι θα ήταν το iPhone, χωρίς τις υπηρεσίες διαδικτύου ή GPS, οι οποίες προέκυψαν από κρατική χρηματοδότηση; Ωστόσο, αν και το κεφάλαιο των εν λόγω κινητών τηλεφώνων είναι σε μεγάλο ποσοστό κοινωνικό (με την έννοια πως συντελεστής δημιουργίας τους είναι υπηρεσίες που δημιουργήθηκαν συλλογικά π.χ. το διαδίκτυο είναι προϊόν τεχνολογικής διαδικασίας, μέσω ενός πλέγματος ιδεών από διαφορετικούς ανθρώπους στην ιστορία), τα κέρδη στην ολότητά τους ιδιοποιούνται από τους ιδιωτικούς κολοσσούς.

Με αυτόν τον τρόπο, ξεφεύγουμε από την αυταπάτη της αντιπαλότητας κράτους – αγορών και αναγνωρίζουμε το φαινόμενο «συσσώρευση μέσω της αφαίρεσης», σύμφωνα με το οποίο ο κοινωνικός πλούτος υφαρπάζεται, αντί να δημιουργείται νέος πλούτος. Όλες οι παραπάνω εν δυνάμει ή υπαρκτές ελληνικές ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν τρανά παραδείγματα του εν λόγω φαινομένου και απαύγασμα της αποκαλούμενης «κανονικότητας». Ποιος είπε πως η μνημονιακή «κανονικότητα» είναι ευνοϊκή για τους πολλούς; Ποιος είπε πως η μονιμοποίηση μιας τοξικής «κανονικότητας» είναι ο ιδανικός στόχος; Η μνημονιακή διαδικασία, ναι, αποτελεί μια «κανονικότητα». Μία «κανονικότητα» απόσχισης του κοινωνικού πλούτου, μία «κανονικότητα» καταστολής οποιασδήποτε αντίδρασης, μια «κανονικότητα» μονιμοποιημένης φτωχοποίησης, ερημοποίησης της χώρας από το επιστημονικό της δυναμικό και μετατροπής της σε ένα πολυτελές ευρωπαϊκό θέρετρο, χιλιόμετρα μακριά από την παραγωγική δημιουργικότητα και την αξιοπρεπή εργασία.

Ίσως, τα αχαρτογράφητα νερά που επιλέγουν οι κάτοικοι των Σταγιατών στον αγώνα τους απέναντι στο συμβιβασμό με τη «κανονικοποίηση» του παραλόγου και στους πολλούς που δεν ξέρουν να κολυμπούν, να είναι η μοναδική λύση για όλους μας.

Πηγή Εικόνας: thepressproject.gr