Άρθρο της εξωτερικής συνεργάτιδος, Μαρίας Νοφκίδου,
«Φρόντισε να είσαι ο εαυτός σου. Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι» – Οscar Wilde
O Όσκαρ Ουάιλντ γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου του 1854 στο Δουβλίνο, σε μια εξέχουσα οικογένεια και έμεινε στην ιστορία ως σπουδαίος μυθιστοριογράφος, ποιητής, δραματουργός και κριτικός. Σε όλη του τη ζωή είχε το θάρρος της γνώμης του – ακόμα και αν άγγιζε τα όρια της αλαζονείας -, υποστήριζε το κίνημα του Αισθητισμού και η προσωπικότητά του έδωσε μια γροθιά στην τότε συντηρητική κοινωνία της Βικτωριανής Αγγλίας. Προσπάθησε μέσω των έργων του να αποσυνδέσει τα τότε ισχύοντα «χρηστά ήθη» από την τέχνη και να φωτίσει – απενοχοποιήσει την «υποταγή» του ανθρώπου στις επιθυμίες της ψυχής. Τα χαρακτηριστικά του αυτά προκαλούν θαυμασμό στη σημερινή κοινωνία κι όμως τότε αποτέλεσαν τον λόγο «καταστροφής» του.
Η λαμπρή πορεία
Μέχρι την ηλικία των 9 ετών λάμβανε την κλασική παιδεία κατ’ οίκον και μιλούσε άπταιστα γαλλικά και γερμανικά. Αποφοιτά με άριστα από το «Trinity College» του Λονδίνου στις σπουδές κλασικής φιλολογίας, συνεχίζοντας στο κολλέγιο «Magdalene». Εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια με την Κόνστανς Λόιντ. Εξέδωσε ποιητικές συλλογές και πραγματοποίησε διαλέξεις σε διαφορετικές χώρες με θέμα τον «Αγγλικό Διαφωτισμό στην Τέχνη». Μέχρι το 1883 είχε αναγνωριστεί ως επιφανής διανοούμενος και πλέον δοκίμαζε τον εαυτό του στο θέατρο, στη συγγραφή δοκιμίων και δημοσιογραφικών κειμένων. Το 1891 εξέδωσε το πιο γνωστό – εν μέρει βιογραφικό – μυθιστόρημά του, το «Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι», το οποίο θα προκαλέσει σάλο και θα συζητηθεί για χρόνια.
Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά
Στα μέσα του 1891 ο Ουάιλντ γνώρισε τον Άλφρεντ Ντάγκλας, ο οποίος όντας όμορφος, ευφυής και αριστοκράτης αποτέλεσε τον τέλειο συνδυασμό για τον δανδή και φιλήδονο καλλιτέχνη. Οι δυο τους συνήψαν φιλικές και ερωτικές σχέσεις, κάτι που ενοχλούσε τον πατέρα του Ντάγκλας που τον κατηγόρησε δημόσια για σοδομισμό. Ο Ουάιλντ άσκησε αγωγή εναντίον του για συκοφαντική δυσφήμιση. Η δίκη δεν του απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα και μετά το τέλος της, το μέλλον του είχε καταστραφεί.
Στη Βικτωριανή Αγγλία, όπου η διαφορετικότητα ήταν σκληρά κατακριτέα και η ομοφυλοφιλία ποινικό αδίκημα, ο ομοφυλόφιλος Ουάιλντ δεν είχε θέση. Έτσι, το τέλος της πρώτης δίκης σηματοδότησε την αρχή μιας δεύτερης. Κατά τη διάρκειά της ο Ουάιλντ, χειριζόμενος άριστα τη γλώσσα, αρνείται κάθε κατηγορία περί σοδομισμού. Η φράση του, ωστόσο, «δεν θα καταδεχόμουν ποτέ να φιλήσω κάποιον τόσο άσχημο», σε ερώτηση που του τέθηκε για πιθανές ερωτικές σχέσεις με άλλους άνδρες, συνδυαζόμενη με την προβαλλόμενη στα έργα του «ανηθικότητα», ήταν αρκετές για τον καταλογισμό του ποινικού αδικήματος σ’ αυτόν και την καταδίκη του σε δυο χρόνια καταναγκαστικών έργων.
Κατά τη διάρκεια έκτισης της ποινής του η υγεία του παρουσίασε σοβαρά προβλήματα και η φήμη του «εξανεμίστηκε». Μετά την αποφυλάκισή του έζησε σε συνθήκες εξαθλίωσης, βιώνοντας την απαξία της κοινωνίας. Πέθανε σε ένα φθηνό ξενοδοχείο από μηνιγγίτιδα το 1900.
Τι κάνει τον Όσκαρ Ουάιλντ επίκαιρο;
Η ιστορία του παρουσιάζει ενδιαφέρον ακόμα και σήμερα, διότι άπτεται πολυσυζητημένων αλλά ακόμα άλυτων ή «ημιλυμένων» κοινωνικών θεμάτων. Ο Όσκαρ Ουάιλντ, με τις αντιλήψεις του περί τέχνης και με τις συναναστροφές του με άτομα διαφορετικών κοινωνικών τάξεων, αλλά κυρίως με τις σεξουαλικές του προτιμήσεις αποτέλεσε φορέα ριζοσπαστικών ιδεών για την εποχή του. Η ομοφυλοφιλία του ήταν η μοναδική αιτία όλων των δεινών, της εξευτελιστικής και απαξιωτικής αντιμετώπισής του, η οποία στέρησε στην τότε αλλά και στη σημερινή κοινωνία «διδάγματα» άκρως διαχρονικά.
Βέβαια, η σημερινή κοινωνία είναι πιο ανοιχτή στη διαφορετικότητα. Η ομοφυλοφιλία δεν αντιμετωπίζεται πλέον ούτε ως ποινικό αδίκημα ούτε ως ψυχική ασθένεια. Νεοσυντηρητικές ομοφοβικές θεωρίες για την ανάγκη υποβολής ομοφυλόφιλων ανθρώπων στις λεγόμενες «θεραπείες μεταστροφής», ήδη τον Μάιο του 2018 απαγορεύτηκαν στην ΕΕ και χαρακτηρίστηκαν ως «βασανιστήρια», ενώ έχει προταθεί και η παγκόσμια απαγόρευσή τους.
Αδιαμφισβήτητα υπάρχει εξέλιξη. Είναι όμως αρκετή, ώστε να μιλάμε για μια τόσο εξελιγμένη κοινωνία, όπως θέλουμε να την παρουσιάζουμε; Είναι ανεκτοί στις μέρες μας υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί του τύπου «επαγγελματίες ομοφυλόφιλοι» και μάλιστα από ανθρώπους που υπηρετούν τη Δικαιοσύνη; Είναι αποδεκτή η ισοπέδωση της πορείας ενός πασίγνωστου ηθοποιού των ημερών μας με τη φράση «δεν γνωρίζω τον κύριο» εξαιτίας της σεξουαλικής του ταυτότητας; Όχι, φυσικά! Ας εξαλείψουμε πλέον όλα αυτά τα βαθιά ριζωμένα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.
Μιλάμε σήμερα για ανθρώπινα δικαιώματα, συνταγματικά κατοχυρωμένα. Θεμέλιο αυτών είναι η ισότητα και η αξία των ανθρώπων ως ανώτατες αρχές. Δικαιώματα παραχωρούμενα λόγω της ανθρώπινης ιδιότητας δίχως άλλο κριτήριο. Και άνθρωποι είμαστε όλοι! Ήρθε ο καιρός να αντιλαμβανόμαστε την ουσία, το «είναι», χωρίς περιτυλίγματα και στερεοτυπικούς περιορισμούς. Κι αν κανείς θεωρεί πως δικαίως υποβαθμίζει μια άλλη ανθρώπινη ύπαρξη λόγω της σεξουαλικότητάς της, πολύ φοβάμαι ότι μονάχα ο ίδιος τείνει προς μια απαρχαιωμένη, προς μια «άλογη», ζωώδη κατάσταση και μόνο αυτός είναι που δεν ταιριάζει στην σημερινή κοινωνία!
Πηγή δεύτερης εικόνας: time.com
