Άρθρο της εξωτερικής συνεργάτιδος, Ιωάννας Κατσώνη,
Μια γνωστή συμπεριφορά για τα ελληνικά δεδομένα μεταβιβάζεται άτυπα από γενιά σε γενιά, συχνά στον δρόμο μεταξύ οδηγών ή μεταξύ πεζού και οδηγού, η οποία συνοδεύεται με την φράση, «Να Πάρτα’» και τις κατάλληλες χειρονομίες. Μπορεί βέβαια η συνήθεια αυτή να ανήκει περισσότερο στο… παρελθόν, καθώς δύσκολα θα δει κανείς οδηγούς να μουντζώνουν ο ένας τον άλλον στον δρόμο (εσχάτως προτιμούν να κατεβαίνουν από το όχημά τους και να λύνουν τις διαφορές τους με τα χέρια), πλέον μάλλον διχάζει και απογοητεύει τα ευρωπαϊκά πρότυπα του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
Άραγε, η επιβολή προστίμου για τέτοιου είδους εκφραστικότατες έρχονται να ανατρέψουν τις οδηγικές συμπεριφορές των ανθρώπων, κυρίως στις μεγάλες αστικές πόλεις;
Βλέποντας όμως, με μια διαφορετική ματιά, ο τρόπος που ο κάθε άνθρωπος οδηγεί εξαρτάται από ένα πλήθος παραγόντων, που στην ουσία είναι αυτοί που καθορίζουν και την συμπεριφορά του πίσω από το τιμόνι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ψυχολογικοί και συναισθηµατικοί παράγοντες, οι οποίοι θεωρείται ότι παίζουν έναν από τους σημαντικότερους ρόλους στην υιοθέτηση συνηθειών και οδηγικών συμπεριφορών.
Το στρες και η αρνητική διάθεση φαίνεται να προκαλούνται συχνότερα κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Οι οδηγοί περνούν μεγάλα χρονικά διαστήματα μέσα στα αυτοκίνητά τους τόσο σε καθημερινή όσο και σε ετήσια βάση. Έτσι λοιπόν, ως μια αθροιστική επίδραση του στρες µπορεί να θεωρηθεί ουσιώδης, καθώς δηµιουργεί ένα κλίµα έτοιµο να δεχθεί επιθετικές συµπεριφορές. Εποµένως το στρες σε συνδυασµό µε την επιθετική συµπεριφορά µπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη επιθετικής οδήγησης και πιθανότατα στην αύξηση ατυχηµάτων
Η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην οδήγηση και το περιβάλλον έχει εξεταστεί, µέσα από έναν µεγάλο αριθµό ψυχολογικών ερευνών. Για παράδειγμα, ο σχεδιασμός αυτοκινητόδρομου, η έλλειψη άνεσης στο εσωτερικό, ο θόρυβος, η ζέστη των οχημάτων, η ποιότητα του δρόμου, ο χρόνος της κίνησης, η συνύπαρξη των νέων τεχνολογικά αυτοκινήτων με των πιο παλιών και η συμφόρηση είναι μερικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες που αντιδρούν με την προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου πίσω από το τιμόνι.
Πιθανώς, οι κυκλοφοριακές παραβάσεις των ανθρώπων και κυρίως στα αστικά κέντρα, θεωρητικά δημιουργούν στους ανθρώπους με ιδιωτική μετακίνηση μια βάση για την ανάπτυξη του οδηγικού θυμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, μπορεί να αποτελέσει η παράνομη στάθμευση, η ταυτόχρονη ασχολία του οδηγού, ο συχνός ήχος της κόρνας ακόμα και η άρνηση της ευθύνης του οδηγού.
Όσον αφορά την προσωπικότητα για την κοινωνική επιστήμη αναγνώρίζεται ως ένα τρόπο κοινωνικής και ατοµικής έκφρασης. Η έντονη εκφραστική συμπεριφορά μπορέι να είναι έµφυτη σε ένα άτοµο κάτι σαν χαρακτηριστικό γνώρισµα της προσωπικότητάς του, ή µπορεί να είναι πρόσκαιρο και εξαρτώµενο από τη διάθεση και τις καταστάσεις της ηµέρας.
Αλλά από την άλλη πλευρά, ο µέσος επιθετικός οδηγός µπορεί να είναι ένας πολυάσχολος άνθρωπος που βιάζεται να ολοκληρώσει τους στόχους του. Αυτό το άτοµο ίσως συµπεριφερθεί επιθετικά έπειτα από ένα ερέθισµα που θα τον αναστατώσει ή έπειτα από την εµφάνιση ενός εµποδίου που θα τον αποσυντονίσει και θα του απαγορεύσει ενδεχοµένως να επιτύχει τις επιδιώξεις του.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που είναι έµφυτα, ίσως να επηρεάζουν την οδηγική συµπεριφορά ανάλογα µε τον τρόπο ζωής. ∆ιαφορετικά χαρακτηριστικά των προσωπικοτήτων έχουν αποδείξει ότι επηρεάζουν τη γνωστική αξιολόγηση περιστατικών, τα επίπεδα αφύπνισης, την ευαισθητοποίηση ερεθισµάτων και γενικότερα τα σύνδροµα εµφάνισης άγχους. Αντίστροφα, είναι δυνατόν η προσωπικότητα του ατόµου να αλλάζει βασιζόµενη στην οδηγική εµπειρία (π.χ. µακροχρόνια έκθεση σε κυκλοφοριακές συνθήκες συµφόρησης).
Μια επιβολή ενός προστίμου, λοιπόν, δεν θεωρώ ότι θα αλλάξει οριστικά και θα αποτρέψει συμπεριφορές που η κυβερνητική ασφάλεια καταδικάζει. Πάντοτε ένα πρόβλημα θα πρέπει να διερευνάτε με την συλλογικότητα που του αρμόζει και να εξετάζεται από όλες τις διακλαδώσεις που το αναδύει στην επιφάνεια. Επιβάλλεται μεγάλη μελέτη για θέματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο και την ασφάλεια του και ειδικότερα όταν σχετίζεται με τι ανθρώπινες συμπεριφορές καθώς προέρχονται από την εμπειρία και αντιδρούν με τα υπόλοιπα ερεθίσματα.
