Οι πυρκαγιές κατέληξαν να είναι μία «ρουτίνα» την οποία συνηθίσαμε. Οι μαύρες επέτειοι υπάρχουν προς «γνώση και συμμόρφωση». Η γνώση υποθέτω πως υπάρχει αλλά τι γίνεται με τη συμμόρφωση; Η συζήτηση προφανώς οδηγείται στις ευθύνες, ατομικές και συλλογικές.

Τρία χρόνια συμπληρώθηκαν από την τραγωδία στο Μάτι. Αντίστοιχα, ακόμα είναι νωπές οι μνήμες τόσο από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007, όσο και από την καταστροφική φωτιά στην Κύπρο που κατέκαψε 55.000 στρέμματα γης πριν λίγες μέρες.  Και αντί οι τραγωδίες αυτές να είναι χαραγμένες στο μυαλό μας ως θλιβερή εξαίρεση, πολλαπλασιάζονται κάθε χρόνο. Καταστροφές, καμένες εκτάσεις και οικισμοί, οικολογικό και όχι μόνο κόστος.

Η ατομική ευθύνη είναι γνωστή σε όλους και εύκολα μπορεί να προσδιοριστεί. Κάθε καλοκαίρι πλήθος προειδοποιήσεων μας κατακλύζουν. Η ευαισθητοποίηση και οι οδηγίες για την αποφυγή πυρκαγιών είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας επομένως ο «ασυνείδητος» πολίτης δεν μπορεί να ισχυριστεί πως δεν γνώριζε. Η αδιαφορία, ειδικά και μετά από τα τόσα δυσάρεστα συμβάντα, αποτελεί έγκλημα. Αλεποχώρι, Κινέτα, Εύβοια αν κάτσουμε να απαριθμήσουμε τα γεγονότα θα μας πιάσει η καρδιά μας. Είναι κατανοητό πως ατομικά ο καθένας οφείλει να πράττει τα δέοντα χωρίς καμία έκπτωση και εξαίρεση.

Ας περάσουμε όμως στα της πολιτείας. Το «μπαλάκι» των ευθυνών, ιδίως σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, βλέπουμε πως αλλάζει συνεχώς χέρια μεταξύ αυτοδιοίκησης και κεντρικής διοίκησης. Οι αρμοδιότητες του καθενός μπορεί να είναι συγκεκριμένες αλλά όταν κάποιος πρέπει να βγεί και να αναλάβει το πολιτικό κόστος τότε τα πράγματα περιπλέκονται… Οι πολίτες φυσικά έχουν την ανάγκη να βρουν τους «ενόχους», ακόμη και αν αυτοί δεν ευθύνονται εξ ολοκλήρου, επομένως η πολιτική ειλικρίνεια περιπλέκεται με την πολιτική σκοπιμότητα με αποτέλεσμα να θολώνει το τοπίο. Βέβαια, πόσο εύκολο είναι να διανείμεις τις ευθύνες όταν το έργο της πολιτικής προστασίας, και εν προκειμένω της πυροπροστασίας, είναι αποτέλεσμα συνεργασίας; Περιφέρειες και Δήμοι συνεργάζονται υπό τον σχεδιασμό της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας πάντα με την ενίσχυση, κατά κύριο λόγο οικονομική, του Υπουργείου Εσωτερικών.

Πιο συγκεκριμένα οι αρμοδιότητες των ΟΤΑ συνίστανται στις παρακάτω δράσεις:
  • Εκτέλεση προγραμμάτων προληπτικού καθαρισμούτης βλάστησης για τη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιάς, σε περιοχές ιδιαίτερης προστασίας (άλση, πάρκα, κατασκηνώσεις κ.ο.κ.) αρμοδιότητας των Δήμων.
  • Απομάκρυνση των υπολειμμάτων καθαρισμούτης βλάστησης από ιδιοκτήτες σε περιβάλλοντες χώρους κατοικιών και οικοπεδικές εκτάσεις, εντός των διοικητικών ορίων των Δήμων.
  • Συντήρηση και βελτίωση του δασικού οδικού δικτύουαπό τους Δήμους, σε συνεργασία με τις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες.
  • Υλοποίηση προληπτικών μέτρων για την αποφυγή πρόκλησης πυρκαγιάς από τη λειτουργία χώρων ανεξέλεγκτης εναπόθεσης απορριμμάτων.
  • Ενίσχυση εθελοντικών δράσεων σε επίπεδο ΟΤΑ Α’ βαθμού.
  • Θέματα προμήθειας εξοπλισμού (βυτιοφόρα, γεννήτριες, ασύρματοι κ.ο.κ.).
  • Λειτουργικά έξοδα.
  • Κάλυψη δαπανών μίσθωσης οχημάτων ή μηχανημάτων.
Πυρκαγιά με πυροσβέστες

Ειδικότερα φέτος, όσον αφορά την Αττική, οροθετήθηκαν 18 περιοχές σε 11 δήμους της, οι οποίες χαρακτηρίζονται από υψηλή επικινδυνότητα. Σε αυτές τις περιοχές, η Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας αναλαμβάνει να καθαρίσει την περίμετρό τους και επομένως, να τις προστατέψει εξωτερικά. Στο εσωτερικό της περιμέτρου αναλαμβάνουν οι Δήμοι τον καταμερισμό των εργασιών που σχετίζονται με την προστασία του δάσους. Εκεί θα έχουν την έκτακτη χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών, με βάση τα τεχνικά δελτία, τα οποία υπέβαλαν. Όποια εργασία δεν μπορούν οι Δήμοι να την φέρουν εις πέρας, αναλαμβάνει η Περιφέρειαή η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, αν υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη.

Οι 2 Υπουργοί (αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων) κάλεσαν τους δήμους να βρίσκονται σε εγρήγορση όσον αφορά την ενίσχυση των μέτρων και δράσεων πρόληψης, με έμφαση στις περιοχές που βρίσκονται στο επίκεντρο του αντιπυρικού σχεδιασμού και έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας.

Η κατανομή των αρμοδιοτήτων είναι συμβατή με την αρχή της επικουρικότητας και ξεκινά από την μικρότερη μονάδα διοίκησης, η οποία βρίσκεται και πιο κοντά στον πολίτη, και προοδευτικά μεταφέρεται προς τα ανώτερα στάδια. Βασικός προσανατολισμός είναι φυσικά η πρόληψη η οποία κατά κύριο λόγο αφορά τους ΟΤΑ και λιγότερο την κεντρική διοίκηση, η οποία αρκείται σε κατευθυντήριες γραμμές. Αξίζει να σημειώσουμε πως τη φετινή χρονιά για πρώτη φορά η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, η οποία μέχρι τώρα κηρυσσόταν μετά από μια καταστροφή, ακολουθήθηκε με την ανάστροφη διαδικασία. Δήμαρχοι, Περιφερειάρχης Αττικής, αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων συναντήθηκαν προκειμένου να συντονίσουν όλη αυτή την προσπάθεια, να παρθούν όλα τα μέτρα πρόληψης, όπως καθαρισμοί και αποκομιδή κλαδιών,έτσι ώστε, μπαίνοντας στην αντιπυρική περίοδο, να εξασφαλιστεί ότι οι οικισμοί υψηλής επικινδυνότητας, η Αττική, ολόκληρη η Ελλάδα, θα είναι ασφαλείς, δεν θα κινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές και ταυτόχρονα θα προστατευτεί το περιβάλλον.

Η κίνηση αυτή υποδηλώνει την αλλαγή πλεύσης του σχεδιασμού, ο οποίος πλέον ρίχνει το βάρος στην πρόληψη των δύσκολων καταστάσεων, στην ετοιμότητα σε περίπτωση που αυτές εμφανιστούν και δευτερευόντως στην καταστολή τους. Ας ελπίσουμε τα λάθη και οι συν αυτώ θυσίες να προσδώσουν τα απαραίτητα εφόδια στο μηχανισμό αντιμετώπισης ώστε να αποφευχθούν αντίστοιχα στο μέλλον. Δυστυχώς όμως, και κλείνω μ’ αυτό, η απάντηση στο «τις πταίει;» δύσκολα μπορεί να προσδιοριστεί είτε τώρα είτε στο μέλλον. Πρόκειται για ενιαία προσπάθεια με πολλά παρακλάδια και διάσπαρτες ευθύνες επομένως το ορθότερο είναι να κρίνουμε στο σύνολο τον κρατικό μηχανισμό αντιμετώπισης και τον σχεδιασμό στον οποίο εκείνος προέβη παρά να κατηγορούμε συγκεκριμένα ονόματα ή επιμέρους κέντρα διοίκησης.