Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής. Από τους λαογράφους θεωρείται ως το τέλος των εορτασμών της Αποκριάς, οι οποίες αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη.
Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με σταχτόνερο και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.
Η Καθαρά Δευτέρα είναι κινητή γιορτή, που εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Συγκεκριμένα, πέφτει κάθε χρόνο στο ξεκίνημα της 7ης εβδομάδας, δηλαδή 48 ημέρες πριν το Ορθόδοξο Πάσχα.
Χαλβάς, ταραμάς, ελιές, θαλασσινά, φασολάδα, είναι μερικά από τα σημερινά εδέσματα. Τα νηστίσιμα συνοδεύονται από τη λαγάνα, ένα είδος άρτου που φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο με τον Μωυσή. Η λαγάνα διατρέχει την ελληνική διατροφική από την αρχαιότητα. Ο Αριστοφάνης στις «Εκκλησιάζουσες» λέει «Λαγάνα πέττεται», ενώ ο Οράτιος αναφέρει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών».
Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στην επαρχία λέγεται Κούλουμα. Η ετυμολογία της λέξης έχει λατινική (κολούμνα = κολώνα ή κούμουλους = σωρός, κορυφή) ή αλβανική προέλευση (κόλουμ = καθαρός).
Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, πιθανόν, για να πετάξουμε μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα με την έλευση της άνοιξης και της ανθοφορίας ή για να εισακούσει ο Θεός στον ουρανό τις προσευχές μας. Μερικά από τα σημαντικότερα σημερινά έθιμα στην Ελλάδα είναι ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι, ο Βλάχικος Γάμος στη Θήβα, του Κουτρούλη ο γάμος στη Μεσσηνία, το Μπουρανί στον Τύρναβο, το έθιμο της Τράτας στη Σκύρο.
Με πληροφορίες από: sansimera.gr
Σας αποχαιρετάμε με «Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας» του Σπύρου Βασιλείου! Καλή Σαρακοστή!
