Στις αμερικανικές εκλογές του 1960 το πολιτικό debate των John Kennedy και Richard Nixon άλλαξε τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού για πάντα. Πρόκειται για το πρώτο debate πολιτικών αρχηγών στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών που μεταδόθηκε ζωντανά μέσω τηλεόρασης. Πριν το debate ο Nixon προηγούνταν του Kennedy κατά 6%. Αντιθέτως, μετά τη λήξη αυτού, ο Kennedy κέρδισε τον Nixon στις εκλογές του Νοεμβρίου, με μία από τις πιο οριακές διαφορές στην ιστορία των αμερικανικών εκλογών.
Τι ήταν όμως αυτό που είχε τη δύναμη κυριολεκτικά να ανατρέψει το εκλογικό αποτέλεσμα;
Η απάντηση είναι η εικόνα. Εν ολίγοις, ο Kennedy πέραν από το νεαρό της ηλικίας του και την φωτογένειά του, είχε επενδύσει αρκετό χρόνο σε ηλιοθεραπεία, ενώ διέθετε και προσωπική ομάδα μακιγιάζ, που επιμελήθηκε την εμφάνισή του. Τουναντίον, ο Nixon επέστρεφε από νοσηλεία νοσοκομείου, διότι είχε τραυματίσει το γόνατό του, ενώ αρνήθηκε το μακιγιάζ που του προσέφερε ο τηλεοπτικός σταθμός.
Το αποτέλεσμα ήταν ο Kennedy να φαίνεται εντυπωσιακός και δραστήριος, ενώ ο Nixon χλωμός, άρρωστος και ταλαιπωρημένος. Στο τέλος της αναμέτρησης το κοινό που άκουσε το debate μέσω ραδιοφώνου πίστευε ότι νικητής είναι ο Nixon, ενώ το τηλεοπτικό κοινό θεωρούσε νικητή τον Kennedy.
Η εικόνα του πολιτικού προσαρμόζεται σε κάθε περίπτωση ανάλογα με το μήνυμα που θέλει κάθε φορά να επικοινωνήσει στο κοινό. Για άλλα πρόσωπα αυτό συνεπάγεται τη διατήρηση ενός πιο καθημερινού και απλού προφίλ, για άλλα την υιοθέτηση πιο επίσημων ή συντηρητικών εμφανίσεων.
Για παράδειγμα, το 1982 ο Joschka Fischer, ιδρυτικό μέλος του κόμματος των Πρασίνων στη Γερμανία, είχε θορυβήσει την κοινή γνώμη και τον Τύπο με την εμφάνισή του, διότι όταν ορκίστηκε ως Υπουργός Περιβάλλοντος παρουσιάστηκε φορώντας τζιν παντελόνι και αθλητικά παπούτσια του τένις. Το μήνυμα ωστόσο που επεδίωκε να περάσει δεν ήταν άλλο από την αμφισβήτηση του υπάρχοντος καθεστώτος και την θέση του υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος.
Στον αντίποδα, η Angela Merkel υιοθέτησε μία σταθερή εμφάνιση που απαρτιζόταν από μαύρο παντελόνι και χρωματιστό σακάκι. Η επιλογή της αυτή από άλλους κρίθηκε για έλλειψη δημιουργικότητας και καλαισθησίας, ενώ από άλλους εκλήφθηκε ως ένδειξη θάρρους και πυγμής.
Αναλυτές της εικόνας της Margaret Thatcher από την άλλη μεριά, έχουν παρομοιάσει την εμφάνισή της με αυτή του ιππότη κατά την αναλογία: ρούχα – πανοπλία, χτένισμα – κράνος, τσάντα – όπλο. Το μήνυμα που εκλαμβανόταν σε αυτή την περίπτωση ήταν λοιπόν αυτό της μαχητικότητας, της γενναιότητας, ίσως και της έλλειψης ελέους.
Σε ένα άλλο παράδειγμα, αυτό του Donald Trump, δεν χωρεί αμφιβολία ότι ο πρώην Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος επιμελούνταν μόνος του την εικόνα του, διαμόρφωσε μια εικόνα με στόχο αυτή να προκαλεί και έτσι να εντυπώνεται στη μνήμη του κοινού. Αυτό ίσχυε φυσικά είτε αναφερθεί κανείς στο χρώμα μαλλιών του είτε στο τόνο του δέρματός του.
Κατά τα άλλα οι εμφανίσεις του υιοθετούσαν ένα πιο παραδοσιακό στυλ, με το χαρακτηριστικό στοιχείο της –πολυσχολιασμένης – κόκκινης γραβάτας, η οποία του προσέδιδε δυναμισμό και τον συνέδεε στα μάτια των ψηφοφόρων με το κόκκινο χρώμα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Ο Bernie Sanders από την άλλη πλευρά επέλεγε φαρδιά κοστούμια, μεγαλύτερα συνήθως του μεγέθους του.
Έτσι, περνούσε την εικόνα μιας λιγότερο στην εντέλεια εμφάνισης που είναι πιο κοντά στον λαό: η εργατικότητα για την επίλυση των λαϊκών ζητημάτων προείχε του κάλλους.
Για την περίπτωση της Ελλάδας δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε τον Ανδρέα Παπανδρέου και το πολυσυζητημένο ζιβάγκο του. Σε παρόμοιο βεληνεκές κινήθηκε και ο Αλέξης Τσίπρας με το ζήτημα της γραβάτας. Σε πρόσφατη εμφάνισή του και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίστηκε «επιμελώς ατημέλητος» ακολουθώντας το πρότυπο του Emmanuel Macron, σε μια προσπάθεια τους να προσαρμόσουν την εμφάνισή τους στα δεδομένα του πολέμου και μιμούμενοι την εμφάνιση του Προέδρου της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy.
Όπως και να έχει πάντως, και ανεξάρτητα από το κόμμα όπου ανήκει κανείς, το μήνυμα που εκπέμπει η εικόνα ενός πολιτικού δεν χρειάζεται μόνο να περιέχει συμβολισμούς και να γίνεται ευκαιριακά.
Πρέπει πρωτίστως να είναι αυθεντικό και πρωτότυπο· διαφορετικά ουδεμία ελπίδα έχει να πείσει. Το γεγονός ότι ο λαός είναι μάζα δεν τον καθιστά και άθυρμα κάθε πολιτικού οπτικού ερεθίσματος.
Πηγές εικόνων: dailymail, deutsche welle
