Του εξωτερικού συνεργάτη, Γιώργου Σμαΐλη:
Το περιεχόμενο της συμφωνίας
Με τη διπλωματική ενθάρρυνση και διαμεσολάβηση της Κυβέρνησης των ΗΠΑ, που ανακοίνωσε στο Twitter ο Πρόεδρος Τραμπ, το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατέληξαν σε μία ειρηνευτική συμφωνία ιστορικής και γεωπολιτικής σημασίας τη 13η Αυγούστου 2020 που προσφέρεται για ενδελεχή ανάγνωση και ερμηνεία με προοπτική την ειρήνευση και τη σταθερότητα στην πολύπαθη και ταραγμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Πιο ειδικά, το διπλωματικό κείμενο προβλέπει:
- εγκατάσταση εκατέρωθεν πρεσβειών και διπλωματικών αρχών
- στενή συνεργασία σε επενδύσεις, ενέργεια, περιβαλλοντική προστασία και την ανάπτυξη εμβολίου ενάντια στον SARS-COV 2
- τη δέσμευση του Ισραήλ για αναστολή προσαρτήσεων των κατεχόμενων εδαφών στη Δυτική Όχθη, ιδίως στην Κοιλάδα του Ιορδάνη.
Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου που ηγείται της νεόδμητης κυβέρνησης συνασπισμού με το κόμμα του στρατηγού εα. Μπένι Γκαντς, αποφάσισε να συναινέσει στην αναστολή της συνέχισης των προσαρτήσεων, αν και προεκλογική του υπόσχεση, ώστε να υπογραφεί η συμφωνία. Ωστόσο, μίλησε για προσωρινή διακοπή, ενώ ο ΥΠΕΞ των ΗΑΕ σε ανακοίνωσή του ανέφερε πως έτσι «εξουδετερώθηκε η ωρολογιακή βόμβα των προσαρτήσεων των παλαιστινιακών εδαφών». Επιπλέον, η συμφωνία αυτή συνάντησε τις θετικές αντιδράσεις της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ελλάδας. Ωστόσο, αναμενόμενο ήταν να μη βρει τη συγκατάνευση της ισλαμικής παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς, του θεοκρατικού Ιράν και της νεοϊσλαμικής Τουρκίας.
Η Συμφωνία σηματοδοτεί την διπλωματική αναγνώριση του Ισραήλ από το τρίτο κατά σειρά αραβικό κράτος (Αίγυπτος 1979, Ιορδανία 1994), προσφέροντας ζωτικό χώρο για την ειρήνη και την ασφάλεια, ενώ ο Πρόεδρος Τραμπ προανήγγειλε την υπογραφή αντίστοιχης συμφωνίας με τη Σαουδική Αραβία.
Γεωπολιτική σκακιέρα – Στρατηγική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή
Με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ το 2016, η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας αναδιατυπώθηκε με γνώμονα την αντιμετώπιση των ανατρεπτικών για την αμερικανική πρωτοκαθεδρία αναθεωρητικών απειλών όπως της Κίνας (Ειρηνικός Ωκεανός) και του σιιτικού Ιράν (Λίβανος, Συρία,). Έχοντας υπόψη την κρατοκεντρική ρεαλιστική ανάγνωση της περιοχής, οι ΗΠΑ προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν αναχωματικό δακτύλιο γύρω από το Ιράν μέσω της συνάρθωσης και συνασπισμού των αραβικών κρατών για την απομόνωση της σιιτικής γεωπολιτικής επιρροής που προκαλεί κλίμα στρατηγικής ανασφάλειας στο κράτος-τοποτηρητή των αμερικανικών συμφερόντων διαχρονικά που είναι το Ισραήλ. Επομένως, το εβραϊκό κράτος ως κρατικό όχημα προβολής των αμερικανικών γεωστρατηγικών συμφερόντων που ταυτίζονται με τα ισραηλινά κλήθηκε με τις ευλογίες του Λευκού Οίκου να ηγηθεί της συνομάδωσης των αραβομουσουλμανικών κρατών σε ένα γεωπολιτικό μπλοκ σύγκλισης συμφερόντων και συνεργασίας με σκοπό την απομόνωση και πίεση της ιρανικής επιρροής.
Επί τη βάσει λοιπόν της αμερικανικής στρατηγικής που εκπορεύεται από την παρούσα Διοίκηση, προκρίνεται η δημιουργία ενός κλίματος ειρήνης και σταθερότητας στον μεσανατολικό χώρο ως γεωπολιτική τροχοπέδη της προβολής της ιρανικής ισχύος δια της επίλυσης χρόνιων προβλημάτων, όπως η αραβοϊσραηλινή αντιπαλότητα και το ακανθώδες παλαιστινιακό ζήτημα. Ικανοποιώντας ορισμένες ενέργειες το Ισραήλ (πχ αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του κράτους, μεταφορά αμερικανικής πρεσβείας εκεί, νομιμοποίηση της ισραηλινής κυριαρχίας στα Υψίπεδα του Γκολάν, προώθηση της Συμφωνίας του Αιώνα με λύση δύο κρατών κλπ) η Διοίκηση Τραμπ στοχεύει στην εδραίωση της ισραηλινής κρατικής ταυτότητας και παρουσίας στην περιοχή αντλώντας νομιμοποίηση από τα όμορα αραβικά κράτη, ώστε να καταστεί πιο εύκολη η επίλυση και του παλαιστινιακού ζητήματος με τη στήριξή τους, εξού και η δέσμευση για αναστολή των προσαρτήσεων ως αντάλλαγμα στη συνεργασία.
Θιγμένος από ό,τι φαίνεται από αυτήν τη συμφωνία και ειρηνευτική διαδικασία είναι η Χαμάς (τρομοκρατική οργάνωση για Ισραήλ και ΗΠΑ) η οποία υποστηρίζεται, χρηματοδοτείται, εξοπλίζεται και εκπαιδεύεται από την Τουρκία, ενώ πολλά στελέχη της έχουν λάβει τουρκική υπηκοότητα. Η ισλαμική αυτή οργάνωση που μάχεται για την απελευθέρωση των Παλαιστινίων από τη «σιωνιστική κατοχή» είναι, σύμφωνα με την Ιδρυτική της Διακήρυξη, μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ενός διεθνούς σουνιτικού ισλαμικού δικτύου που χαρακτηρίζεται από κάποια κράτη ως τρομοκρατική οργάνωση, ενώ στη διακήρυξη επίσης υιοθετεί τη μέθοδο του τζιχάντ (ιερός αγώνας ενάντια στους άπιστους). Παρ’ όλα αυτά, η κύρια δύναμη που φαίνεται να δυσαρεστείται και να ζημιούται από τη συμφωνία αυτή είναι η Τουρκία.
Η αντίδραση και οι στόχοι της Τουρκίας
Η νέο-οθωμανική Κυβέρνηση της Τουρκίας υπό τον Ταγίπ Ερντογάν εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά της για τη συμφωνία των ΗΑΕ με το Ισραήλ κατηγορώντας τα πρώτα για υποκριτική συμπεριφορά και προδοσία του παλαιστινιακού λαού, ενώ άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να διακοπούν οι διπλωματικές σχέσεις με αυτά. Η οργισμένη αντίδραση της Τουρκίας γίνεται κατανοητή, αν την εντάξουμε στο πλαίσιο της στρατηγικής της. Υλοποιώντας το Δόγμα Νταβούντογλου η νέο-οθωμανική πολιτική ελίτ προσπαθεί να χειραγωγήσει την παγκόσμια ισλαμική κοινότητα (Ούμα) και να καταστήσει την Τουρκία ως ηγέτιδα δύναμη και προστάτιδα του πολιτικού Ισλάμ και του αραβικού κόσμου, ενώ φιλοδοξεί να αυξήσει τις μετοχές της θρησκευτικής και πολιτικής επιρροής της σε κράτη με μουσουλμανικό πληθυσμό, για αυτό φιλοδοξεί να ελέγξει το τέμενος Αλ Ακσά στην Ιερουσαλήμ, μετά την Αγία Σοφία. Για αυτόν τον λόγο, θέλει να εμπλακεί στην ισραηλινο-παλαιστινιακή διένεξη στηρίζοντας ενεργά και εν τοις πράγμασι την ομόθρησκη Χαμάς, ωστόσο αυτό την φέρνει σε αντιπαλότητα με το Ισραήλ που ενεργεί με αμερικανικές πάντα ευλογίες και σχεδιασμούς.
Από αυτήν τη συμφωνία, η επεκτατική και παρεμβατική ατζέντα της Τουρκίας δέχεται ένα πλήγμα διότι θα αντιμετωπίσει έναν συνασπισμό των ισχυρότερων αραβικών κρατών μαζί με το εβραϊκό κράτος υπό την προστασία των ΗΠΑ που εμποδίζει την αύξηση της επιρροής της στη Μέση Ανατολή και την ευόδωση των στρατηγικών της σχεδιασμών. Σύμφωνα με τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες η Τουρκία οργανώνει και θα εξαπολύσει τρομοκρατικές και αποσταθεροποιητικές επιθέσεις μέσω της Χαμάς στην ισραηλινή επικράτεια, ενώ πλέον για την ισραηλινή κυβέρνηση η Τουρκία είναι μία πραγματική απειλή.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το θεοκρατικό Ιράν που χαρακτήρισε επικίνδυνη και παράνομη τη συμφωνία, ενώ κάλεσε τους μουσουλμάνους «σε περιφερειακή ενότητα ενάντια στο σιωνιστικό ψευδοκαθεστώς του Ισραήλ».
Συμπεράσματα
Κατανοώντας τη γεωπολιτική στοχοθεσία των ΗΠΑ για ανάσχεση του Ιράν δια της σταθερότητας στην περιοχή, ώστε να ασχοληθούν με την αναδυόμενη κινεζική ισχύ (βλ. One Belt, One Road) εδραιώνουν ένα περιβάλλον στρατηγικών ισορροπιών και συνεργασιών, ώστε να καταστεί πιο δυνατή τη επίλυση του παλαιστινιακού με λύση δύο κρατών.
Επειδή, όμως, η εθνοκεντρική στάση του Λευκού Οίκου επιβάλει την εν μέρει στρατιωτική απομάκρυνση και την επικέντρωση στον Ειρηνικό Ωκεανό όπου απειλεί την αμερικανική πρωτοκαθεδρία ο κινεζικός «δράκος», ο στρατηγικός ορθολογισμός επιτάσσει στην Ουάσιγκτον την ενίσχυση των περιφερειακών συμμαχικών δυνάμεων και συνεργασιών για την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων, όπως και γίνεται στην Ανατολική Μεσόγειο με τη συνδρομή της Γαλλίας. Το σημαντικό που πρέπει να κρατηθεί είναι πως γινόμαστε μάρτυρες μιας ελπιδοφόρας προσπάθειας για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή και την άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών που προκάλεσαν οι παρελθούσες αμερικανικές παρεμβάσεις και επηρέασαν τον πλανήτη, ενώ αφήνει μία χαραμάδα αισιοδοξίας για τη δίκαιη και βιώσιμη λύση του παλαιστινιακού ζητήματος κάτι που φαίνεται να συμφέρει και τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και τον αραβικό κόσμο.
**** υπεγράφη 16 Αυγούστου η πρώτη εμπορική συμφωνία μεταξύ της αραβικής APEX National Investment που είναι επενδυτική εταιρεία, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της υγείας και της ισραηλινής TeraGroup που είναι ερευνητική εταιρεία, η οποία εστιάζει στην ανάπτυξη ενός γρήγορου και ασφαλούς τεστ για την Covid-19. 18 Αυγούστου ο Διευθυντής της Mossad Γιόσι Κοέν μετέβη στο Άμπου Ντάμπι για συνομιλίες με αξιωματούχους στα θέματα περιφερειακής ασφάλειας, ενώ τις επόμενες ημέρες αναμένεται επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο σε Ιερουσαλήμ και Άμπου Ντάμπι.
