Ο Δημήτρης Κερασοβίτης συνάντησε τον Ρότζερ Σαμαά και συζήτησαν για το νέο βιβλίο του τελευταίου, το σκοπό της ζωής και τις διάφορες εκφάνσεις της φιλοσοφίας…
Αρχικά, θα θέλαμε να μας πεις λίγα λόγια για εσένα.
Ονομάζομαι Ρότζερ Σαμαά και είμαι 26 ετών. Σπoύδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων και κατόπιν δικής μου επιλογής, προχώρησα προς το απαιτητικό αλλά συνάμα μοναδικό πεδίο των Πολιτικών Επιστημών. Σπουδάζω παράλληλα σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τι σε οδήγησε να γράψεις ένα βιβλίο σχετικά με τον σκοπό στη ζωή μας;
Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτέλεσε απλώς την άμεση συνέχεια μίας διαρκούς ροής σκέψεων που αφορά την ευρύτερη σχετικότητα που παρατηρούμε γύρω μας αναφορικά με τον χρόνο. Παράλληλα, η τάση που έχω να αναλύω το παραμικρό γύρω μου, με έβαλε σε σκέψεις αναφορικά με το πώς μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους η έννοια του χρόνου, η έννοια της ανθρώπινης διαφορετικότητας και η ευρύτερη έννοια της δημιουργικά επίπονης δραστηριότητας υπό το πρίσμα της αναπτυξιακής διάστασης του σκοπού.
Είναι απαραίτητο να υπάρχει ο σκοπός στη ζωή μας; Και αν ναι, υπάρχει σε όλες τις εκφάνσεις της;
Στην αρχή του βιβλίου μου αναλύω το γεγονός πως χρησιμοποιούμε τη λέξη ή το σημαίνον «σκοπός» ακόμα και για τις πιο απλές διαδικασίες. Λέμε, για παράδειγμα, πως σήμερα έχω σκοπό να πάω στο κοντινότερο κατάστημα, για να ψωνίσω. Εδώ μιλάμε απλώς για μία πράξη που πιθανόν θα γίνει. Αντίθετα, η αναπτυξιακή διάσταση του σκοπού αφορά πρωτίστως ένα συνειδητό πλάνο, μία γενναία απόφαση, η οποία σε δεύτερο επίπεδο, μετουσιώνεται σε μία πορεία από ευχάριστα επίπονες δραστηριότητες που καλούμεθα να ακολουθήσουμε, τόσο προς δικό μας όφελος όσο και προς όφελος της κοινωνίας ευρύτερα. Τέλος, η χάραξη ενός σκοπού, αλλά και η μετέπειτα πορεία μας, με γνώμονα τη δική μας πρωτοβουλία, συνεπάγεται μία τελεολογική ικανοποίηση, ένα αίσθημα, επιτρέψτε μου, αριστοτελικής ευδαιμονίας.
Τελικά μπορούμε να βασιστούμε στις αρχές του Διαφωτισμού ακόμα και σήμερα;
Κοιτάξτε. Είναι αλήθεια πως η ερώτησή σας είναι αρκετά εύστοχη. Εύστοχη, διότι ακόμα και ο Διαφωτισμός αποτέλεσε έναν, συγκριτικά με το προνεωτερικό παρελθόν, νέο και καινοτόμο σκοπό, με γνώμονα την Ελευθερία την Ισότητα και την Αδελφοσύνη. Όπως σε κάθε σκοπό, έτσι και στον Διαφωτισμό, η μετέπειτα πορεία (εν προκειμένω η νεωτερική), παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, που εν τέλει δημιουργούν μία αποδομητική, ίσως και απαισιόδοξη κριτική, αναφορικά με τον ίδιο τον γνώμονα που θέσαμε εξαρχής επί τάπητος. Στη νεωτερικότητα παρουσιάστηκαν σημαντικές, κατά κύριο λόγο ηθικές προκλήσεις, που αποτέλεσαν το εφαλτήριο για μία εύλογη λογικά κριτική – απαύγασμα απογοήτευσης και προβληματισμού. Η άποψή μου ταυτίζεται και με τη γενικότερη στάση μου απέναντι στον εαυτό μου αλλά και τους σκοπούς που συνειδητά επιλέγω να ακολουθήσω. Όσα προβλήματα και να παρουσιάζονται επί της πορείας, ποτέ δεν ξεχνώ τη σημασία του δημιουργικού κινήτρου που εξαρχής υφίσταται κατά τη χάραξη ενός νέου σκοπού. Διά τούτο, επιμένω, ακόμα και εάν μεγάλωσα υπό το πρίσμα ενός μετανεωτερικού αποδομητικού τρόπου σκέψης, να δίνω έμφαση στη διαχρονική και πέρα από το χρόνο σημασία των Διαφωτιστικών αξιών, καθώς και στην σημασία της αξίας της προόδου.
Θα μπορούσε η φιλοσοφία να διδάσκεται στα αρχαία, ώστε να γίνεται καλύτερα κατανοητός ο σκοπός του εκάστοτε φιλοσόφου;
Η αρχαία Ελληνική γλώσσα αποτελεί κατά την άποψή μου το πιο ολοκληρωμένο λογικό οικοδόμημα που έχει υπάρξει. Είναι σημασιολογικά ενδιαφέρον να τονίσουμε πως από τη στιγμή που η Φιλοσοφία γεννήθηκε και αναπτύχθηκε θεμελιακά στην Ελλάδα, αποτελεί αν όχι καθήκον μας, αν μη τι άλλο μία δυναμική αλλά και ευχάριστη πρόκληση, να μελετήσουμε φιλοσοφία στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα. Εφόσον κάτι τέτοιο καθίσταται ολίγον δύσκολο δεδομένων των συνθηκών, μπορούμε κάλλιστα να εστιάσουμε στην αποκρυστάλλωση και ερμηνεία σημαινουσών απόψεων και εννοιών από την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία μέσα από την εθική αλλά και εκπαιδευτική τριβή μας με αρχαία κείμενα (όπως στην περίπτωση των Ηθικών Νικομαχείων που αποτελούν κινητήριο δύναμη μίας συνεχούς εθικής διαδικασίας). Παράλληλα, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως υπάρχει ευρεία ύλη μελέτης αλλά και καινοτόμα διαδικτυακά προγράμματα, που μπορούν να μας βοηθήσουν να έχουμε μία σταθερή επαφή με τη φιλοσοφία.Ένα εξ αυτών είναι το Mathesis Cup. Κατά τη γνώμη μου και το καλύτερο.
Πάμε τώρα στο αγαπημένο μου, προσωπικά, κομμάτι, όταν διάβασα το βιβλίο σου. Είναι τελικά ωφελιμιστής ο Ντάμπλντορ; Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορεί να βοηθήσει εν τέλει την κοινωνία;
Είναι πρόδηλο πως ο Άλμπους Ντάμπλντορ, αποτελεί μία σημαντική φυσιογνωμία, που αναδεικνύεται τόσο από τα βιβλία, όσο και από τις καθηλωτικές ερμηνείες των ηθοποιών Ρίτσαρντ Χάρρις και Μάικλ Γκάμπον. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, ενώ παραμένει αυστηρός και γνωρίζει όλες τις κινήσεις των νεαρών μάγων, αφήνει τελικά τον Χάρυ Πόττερ να παραβεί ουκ ολίγες φορές τους αυστηρούς κανόνες του Χόγκουαρτς. Αυτή η καταστατική – εμπειρική ελαστικότητα του Ντάμπλντορ, καταρχήν, δε θα μπορούσε να ταιριάζει με την ευρύτερη σκέψη του Ιμάνουελ Καντ, διότι, εάν όλοι έπρατταν όπως ο Πόττερ, το σχολείο θα ήταν πλήρως ακυβέρνητο. Σε δεύτερο επίπεδο, η ωφελιμιστική τάση του Ντάμπλντορ είναι εξίσου πρόδηλη, κάτι που αναδεικνύεται από τον περιεκτικό και συναισθηματικά φορτισμένο διάλογό του με τον Σνέιπ, ο οποίος τελικά δεν είναι τόσο κακός όσο πιστεύαμε. Τουναντίον μάλιστα. Ο διάλογος αυτός δημιουργεί ζητήματα ηθικού διλήμματος, κάτι που αναλύω διεξοδικά στο βιβλίο μου.
Πού μπορούμε να βρούμε το βιβλίο σου;
Το βιβλίο μου μπορείτε να το βρείτε στην Πολιτεία, στον Ιανό και στη Πρωτοπορία, στον τομέα της Φιλοσοφίας. Παράλληλα, το δεύτερο βιβλίο μου με τίτλο «Χάμπερμας, Καντ και ο θεσμός του κατώτατου μισθού από τη μετανεωτερικότητα στη Νεωτερικότητα», βρίσκεται στο βιβλιοπωλείο «Το Καποδιστριακόν», στην Οδό Σίνα 7.
