Την τελευταία εβδομάδα, γινόμαστε μάρτυρες μίας ακόμη ανθρωπιστικής κρίσης στην πολυτάραχη λωρίδα της Γάζας, όπου οι εχθροπραξίες μεταξύ του ισραηλινού κράτους και της Ισλαμιστικής παράταξης Χαμάς έχουν στοιχίσει τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων, η πλειοψηφία των οποίων αποτελούν άμαχο πληθυσμό.
Το Παλαιστινιακό, ένα αγκάθι της σύγχρονης ιστορίας, από το 1948, και την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να γίνεται η αιτία για αμέτρητους θανάτους, υποχρεωτικές μετακινήσεις ανθρώπων από τα πατρογονικά εδάφη τους, εξαθλίωση των πληθυσμών, παράνομους αποικισμούς και καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η διεθνής κοινότητα κρίθηκε ανίκανη να μετριάσει την αδιαλλαξία και τους φανατισμούς, να προστατέψει τους αμάχους και των δύο πλευρών που μένουν να «πληρώνουν» τα σπασμένα και να κλαίνε τους νεκρούς. Ακόμα και η αναφορά στο ζήτημα, πόσο μάλλον η τοποθέτηση επί αυτού, θεωρούταν πάντα κατακριτέα, έπρεπε να γίνεται με ασαφείς και διακριτικές προτάσεις, με δηλώσεις-ευχολόγια για την ειρήνη, χωρίς να δεσμεύουν, να παίρνουν θέση.
Οι τελευταίες εξελίξεις, ωστόσο, φαίνεται να έχουν προκαλέσει την εκδήλωση έντονων αντιδράσεων, από διάφορα μέρη της κοινωνίας. Η συζήτηση δε μονοπωλείται από πολιτικούς αναλυτές, διπλωμάτες και επιστήμονες ασφάλειας, οι κοινωνίες ανά τον κόσμο αντιδρούν, σχολιάζουν, ζητούν δράση. Η κινητοποίηση στα μέσα κοινωνική δικτύωσης είναι άνευ προηγουμένου, μεταδίδονται οι εικόνες της καταστροφής, μεταφέρονται μαρτυρίες διοργανώνονται δράσεις ανθρωπιστικής βοήθειας. Μία αντίδραση, ωστόσο, που τράβηξε δυσανάλογα την προσοχή ήταν αυτή της Μπέλα Χαντίντ. Γεννημένη Ιζαμπέλα Κάιρ Χαντίντ, η 24χρονη είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καλοπληρωμένα μοντέλα του κόσμου με περίπου 42 εκατομμύρια ακολούθους στο Instagram. Το νεαρό μοντέλο έχει τοποθετηθεί πολλαπλές φορές πάνω σε κοινωνικά θέματα στις πλατφόρμες της, όπως για το Black Lives Matter, ενώ είναι γνωστή για τις γενναιόδωρες φιλανθρωπίες της.
Οι τελευταίες δημοσιεύσεις της στο Instagram συγκέντρωσαν πρωτοφανείς κριτικές. Σε μία σειρά από posts, η Μπέλα εξέφρασε την υποστήριξή της για τους Παλαιστίνιους και τα δικαιώματά τους και καταδίκασε τη βία που έχει κορυφωθεί και διαιωνίζεται. Πήρε μάλιστα μέρος σε πορεία στο Μπρούκλιν όπου με σημαίες και συνθήματα έδειξε τη συμπαράσταση της στον Παλαιστινιακό λαό. Το ίδιο το μοντέλο έχει Παλαιστινιακό αίμα από τον πατέρα της, Μοχάμεντ, που στράφηκε σε φυγή από την Παλαιστίνη με την πολυμελή οικογένειά του μετά τον πόλεμο του 1947-1949, και έχει εκφράσει και στο παρελθόν την περηφάνια της για την αραβική καταγωγή της και τη μουσουλμανική πίστη της.
Ο επίσημος λογαριασμός του Ισραήλ στο Twitter κατέκρινε σφοδρά τη στάση του μοντέλου γράφοντας: «Όταν διάσημοι σαν την Μπέλα Χαντίντ υποστηρίζουν το ρίξιμο των Εβραίων στη θάλασσα, υποστηρίζουν την εξαφάνιση του Εβραϊκού Κράτους. Αυτό δε θα έπρεπε να είναι ένα ζήτημα «Ισραηλινοί εναντίον Παλαιστινίων». Θα έπρεπε να είναι ένα ανθρώπινο ζήτημα. Ντροπή σου.» Συνημμένο ήταν ένα βίντεο που δείχνει το μοντέλο να φωνάζει συνθήματα υποστήριξης για τους Παλαιστίνιους.
Η προσοχή που συγκέντρωσε, επαναφέρει στο προσκήνιο την προβληματική που περιβάλλει το ερώτημα του αν οι διάσημοι οφείλουν να αναλαμβάνουν και το ρόλο των κοινωνικών προτύπων, να επιδίδονται σε ακτιβισμό και να δραστηριοποιούνται κοινωνικά, δημόσια. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η φήμη επιφέρει και την ευθύνη για ηθικό παραδειγματισμό και που σχεδόν απαιτούν από τις διάσημες προσωπικότητες να τοποθετούνται και να σχολιάζουν τα δρώμενα της επικαιρότητας. Η κυριαρχία των σόσιαλ μίντια σαν μέσο κοινωνικού/πολιτικού διαλόγου και η δεσπόζουσα θέση που κατέχουν με τους εκατομμύρια ακολούθους τους, σε συνδυασμό με την υποχώρηση της εκκλησίας, που παραδοσιακά αποτελούσε τον ηθικό οδηγό, και με την δυσπιστία προς τους πολιτικούς και τους θεσμούς, έχουν αλλάξει ριζικά τις πηγές ενημέρωσης, αξιακών προτύπων και έμπνευσης στις οποίες πλέον στρεφόμαστε.
Άλλοι βλέπουν σ’ αυτόν τον εξελιγμένο κοινωνικό ρόλο των σελέμπριτι μια αδιαμφισβήτητη απόδειξη της κοινωνικής και ηθικής παρακμής. Η αναγνώριση του ταλέντου ή της προσωπικότητας και η φήμη που την ακολουθούν, σε καμία περίπτωση, δεν μπορούν να αποτελέσουν εξουσιοδότηση για την τοποθέτηση σε περίπλοκα και πολύ-παραγοντικά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Πρόκειται μάλιστα για κατάχρηση της κοινωνικής τους θέσης, ένα μέσο παραπληροφόρησης ή και προώθησης συγκεκριμένων ατζεντών. Απαιτείται από τις διασημότητες να διαχωρίσουν τις ιδεολογικές και πολιτικές πεποιθήσεις τους από την αναγνωρισμένη περσόνα και το κοινό της. Εν ολίγοις, να κάτσουν στα αυγά τους.
Η εξύψωση του καθενός διάσημου σε ηθικό πρότυπο δεν είναι μόνο αφελής, μπορεί να γίνει και επικίνδυνη. Σαν κοινωνία δεν μπορούμε να απαιτούμε από οποιονδήποτε που κατακτά ένα βαθμό αναγνωρισιμότητας να είναι ικανός ή και πρόθυμος να αποκτά κοινωνικό ρόλο, να τοποθετείται πολιτικά.
Παράλληλα, όταν το κάνει δεν δικαιούμαστε να το κατακρίνουμε μόνο στη βάση του ότι είναι σελέμπριτι και, συνεπώς, δε θα έπρεπε να μιλάει. Είναι γεγονός ότι, συχνά, η δημόσια συμπαράσταση σκοπών από διάσημους οδήγησε σε ευρεία κοινωνική αποδοχή και πρόοδο. Το σημαντικό είναι, εμείς, ως μέλη της κοινωνίας, ως χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ως ακόλουθοι διασημοτήτων, να μην ψάχνουμε τους σωτήρες μας σε αυτούς, να μην ενημερωνόμαστε αποκλειστικά από τις δημοσιεύσεις τους, αλλά να αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε σκεπτόμενοι, αυτόνομοι πολίτες που οφείλουμε να μένουμε σε επαγρύπνηση και να συμμετέχουμε στον κοινωνικό διάλογο και αγώνα για πρόοδο με τη σκέψη και τις αξίες μας αυθυπόστατες.
Πηγή εικόνας: news.virginia.edu
