«Ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει πεσσούς. Το βασίλειο ανήκει σ’ αυτό το παιδί».
Ηράκλειτος
Χρόνος: ένα από τα άλογα του θεού Ήλιου κατά την καθημερινή διαδρομή του στον ουρανό· κήρυκας της αλήθειας για τον Κικέρωνα, χρήμα κατά τη λαϊκή σοφία, ιατρός των πάντων κατά το Μένανδρο. Μετρήσιμο μέγεθος σε λεπτά που κυνηγούν μανιωδώς τους ανθρώπους στην εκπλήρωση των καθημερινών υποχρεώσεών τους για κάποιους, ενώ για άλλους είναι η φυσική ροή των πραγμάτων που πρέπει απλά να ζήσουν.
Ο χρόνος αντιμετωπίζεται λοιπόν το ίδιο από όλους; Όχι! Και η μεγαλύτερη απόδειξη είναι η διάκριση των κοινωνιών σε μονοχρονικές και πολυχρονικές. Πρόκειται για μία πρόσφατη προσέγγιση της ανθρώπινης και κοινωνικής συμπεριφοράς που έχει απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό τους επιστήμονες.
Ως μονοχρονικές κοινωνίες ορίζονται αυτές όπου οι άνθρωποι κάνουν «ένα πράγμα τη φορά». Δίνεται μεγάλη έμφαση στη συνέπεια και το πρόγραμμα. Οι άνθρωποι των μονοχρονικών κοινωνιών αποδίδουν βαρύτητα στην τήρηση των προθεσμιών και την εκπλήρωση των καθηκόντων που αναλαμβάνουν, τα οποία και φέρουν εις πέρας με μεγάλη προσήλωση. Τείνουν να αναπτύσσουν βραχυπρόθεσμες σχέσεις, οι οποίες διατηρούνται μέχρι την εκπόνηση του έργου τους. Ο χρόνος είναι πολύτιμος όπως και ο σεβασμός το προγράμματος των υπολοίπων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν βόρειες ευρωπαϊκές χώρες και οι χώρες τις βόρειας Αμερικής.
Αντίθετα, στις πολυχρονικές κοινωνίες οι άνθρωποι κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Οι προθεσμίες τηρούνται εφόσον αυτό καθίσταται εφικτό δεδομένων των συνθηκών. Το πρόγραμμα υπάρχει ως έννοια λοιπόν αλλά δεν αποκόπτεται από τις εκάστοτε εξελίξεις. Αντιθέτως αλλάζει συνεχώς ως ένδειξη ευελιξίας και προσαρμοστικότητας.
Οι διαπροσωπικές σχέσεις βρίσκονται στο προσκήνιο και η ουσιαστική οικοδόμησή τους είναι προϋπόθεση για την εκπλήρωση των ανατιθέμενων καθηκόντων. Ο χρόνος εκλαμβάνεται ως στοιχείο της φύσης που πρέπει να ακολουθήσει τους ρυθμούς της: προάγεται ο αυθορμητισμός. Τα χαρακτηριστικά αυτά φέρουν κοινωνίες όπως οι αραβικές, οι λατινοαμερικανικές, οι αφρικανικές αλλά και οι ιθαγενείς αμερικανικές και οι μεσογειακές.
Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός Βρετανού και ενός Έλληνα για την διεκπεραίωση ενός project. Ο πρώτος θα φτάσει στην συνδιάσκεψη στην ώρα του, πιθανότατα να ενοχληθεί και από την αργοπορία του δεύτερου. Θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στον ορθολογικό προγραμματισμό, στην τήρηση αυστηρών προθεσμιών και την επίτευξη του στόχου. Αντίθετα, ο Έλληνας θα εστιάσει περισσότερο σε πρώτη φάση στην ανάπτυξη μιας διαπροσωπικής επαφής, προκειμένου στη συνέχεια να ασχοληθεί με την εκπόνηση της εργασίας. Πιθανότατα να απαντά παράλληλα σε τηλεφωνικές κλήσεις επαγγελματικού σκοπού ή να συνεννοείται με συναδέλφους του για τρέχοντα ζητήματα.
Το παραπάνω παράδειγμα σαφώς και δεν στοχεύει στο να αναπαραγάγει μια στερεοτυπική αντίληψη περί επαγγελματισμού ή αποτελεσματικότητας. Το γεγονός ότι οι δύο αυτοί άνθρωποι εργάζονται ακολουθώντας διαφορετικά συστήματα, δεν τους καθιστά λιγότερο αποδοτικούς. Το αποτέλεσμα μπορεί να επιτευχθεί σαφώς και με τους δύο τρόπους.
Και αυτό ακριβώς είναι το κλειδί στον προβληματισμό περί του πόσο εύκολο είναι για ανθρώπους από διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον να συνεργαστούν. Φέροντας διαφορετικές αρχές και αντιλήψεις ο συμβιβασμός φαντάζει δυσχερής. Η αποδοχή όμως του διαφορετικού συστήματος αποτελεί ένα σημαντικό ξεκίνημα. Η εναρμόνιση διαφορετικών συστημάτων είναι πολύ σπουδαιότερη από την εξομοίωση.
Με δεδομένο ότι ο ιδανικός τρόπος δεν είναι προδιαγεγραμμένος, το ευκταίο θα ήταν κανείς να μπορεί να συνδυάζει στοιχεία αμφότερων των ανθρώπινων αυτών τύπων, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται σε διαφορετικές περιστάσεις. Επίσης, συνδυάζοντας τα συστατικά των μονοχρονικών και πολυχρονικών κοινωνιών θα διευρύνει το υλικό της φαρέτρας του για την αντιμετώπιση διαφορετικών τύπων προβλημάτων.
Άλλωστε, όποιον «τύπο κοινωνίας» και αν διαλέγεις θυμήσου ότι ακόμη και όταν ο χρόνος δεν είναι επαρκής, μπορείς πάντα να δημιουργείς τις κατάλληλες ευκαιρίες!
Πηγή εικόνας: geopolitica.info
