Αυτή τη φορά, εφόσον έχουμε το εξυπνότερο κοινό στον κόσμο, θα σας αφήσω να γεμίσετε εσείς τα κενά: από τότε που μία χώρα πραγματοποίησε μία αδικαιολόγητη και βάρβαρη κατά τον υπόλοιπο κόσμο εισβολή σε μία άλλη χώρα στην Ευρώπη, πολλοί ειδικοί αποπειρώνται να φτιάξουν το ψυχολογικό προφίλ του Προέδρου των επιτιθέμενων.

Κατά τη Sharon Kirkey, δύο είναι οι βασικές εκδοχές: α) Ενδιαφέρεται για το πώς θα «μείνει» στην ιστορία της χώρας του, αλλά και την παγκόσμια. Ρωτά μάλιστα τους ιστορικούς πώς θα τον παρουσιάσουν. Ίσως και αυτός να είναι ο λόγος που μάχεται να «επιλύσει» το «ουκρανικό» προτού η εξουσία φύγει με οιονδήποτε τρόπο από τα χέρια του. β) Έχει μια αίσθηση παντοδυναμίας και συνεπώς, θεωρεί πως μπορεί να κάνει τα πάντα. Κατά το National Post, σκοπός του παραμένει το primus inter pares στην Ευρώπη.

Η USPP της Minnesota έχει προσπαθήσει να αποκωδικοποιήσει την ψυχολογία του Πούτιν χρησιμοποιώντας έναν κατάλογο περιγραφικών όρων (Dr. Aubrey Immelman et al., 2017):

1)Υπολογισμός επιθετικότητας/εχθρικότητας: κυρίαρχος/ελεγχόμενος: αυτά τα άτομα ηδονίζονται από τη δύναμη, από το να έχουν «μαριονέτες», να εμπνέουν σεβασμό. Είναι σκληροί και χωρίς συναισθηματισμούς και πολλάκις έχουν γίνει ικανοί ηγέτες. Αυτό το μοτίβο προσωπικότητας περιλαμβάνει το στοιχείο της επιθετικότητας.

2)Υπολογισμός ναρκισσισμού: φιλόδοξος/αυτοεξυπηρετούμενος: τα φιλόδοξα άτομα είναι τολμηρά, αμιλλώνται και έχουν αυτοπεποίθηση. Έλκονται από την ηγεσία και επιθυμούν την αναγνώριση και τον θαυμασμό και αυθαιρετούν. «Αυτό το μοτίβο προσωπικότητας οριοθετεί το επεκτατικό στοιχείο».

3)Επιμελής/Ευσυνείδητος: η ευσυνειδησία και η αίσθηση ευθύνης, το εργασιακό ήθος και η τάση να διυλίζουν τον κώνωπα αποτελούν γνωρίσματα των επιμελών ανθρώπων. «Είναι επιδέξιοι στη διαμόρφωση δημόσιας πολιτικής, αλλά συχνά δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες λιανικές πολιτικές δεξιότητες, οι οποίες απαιτούνται για να «κερδίσουν» τα αντικείμενα των πολιτικών τους». Επίσης, είναι πιο τεχνοκράτες από ευγενώς και καλοπροαίρετα φιλόδοξοι. «Αυτό το μοτίβο προσωπικότητας διαμορφώνει το στοιχείο επιβολής».

Εντοπίστηκαν και δευτερεύοντα πρότυπα προσωπικότητας, που αναδεικνύουν ως βασικά μειονεκτήματα την ανελαστικότητα, την απουσία συναισθηματικής κατανόησης, την αγένεια και τη «νοητική ακαμψία».

Άλλο ένα χαρακτηριστικό, είναι το Σύνδρομο Ύβρεως (Σύνδρομο των Ισχυρών Πολιτικών) με ονομασία προερχόμενη από το γνωστό  Ύβρις, Άτις, Νέμεσις, Τίσις. Είναι ψυχική ασθένεια, συνήθως εμφανιζόμενη σε άτομα με ηγετική θέση, πόσο μάλλον σε πολιτικούς. Πρόκειται για επίκτητη αλλαγή λόγω (ψυχικού) τραύματος ή ψυχιατρικής ασθένειας, χρόνιου πόνου ή ακόμη και απροσδιορίστου γεγονότος. Κατά τον επικεφαλής της μελέτης, Dr. Peter Garrard «Eίναι σαν η εξουσία να μπαίνει κυριολεκτικά στο μυαλό τους». Κάποιοι ειδικοί αναφέρουν πως στην περίπτωση του Πούτιν συνέβη εξαιτίας της αυτοαπομόνωσης, εν καιρώ πανδημίας.

Μελέτη του 2013 έφερε στο φως στοιχεία για κλινικά χαρακτηριστικά στον τρόπο ομιλίας πιθανώς που υποδηλώνουν σύνδρομο ύβρεως.

Το άτομο σταματά να «υπολογίζει» λεπτομέρειες και δύσκολα λαμβάνει λελογισμένες αποφάσεις. Δεν παραδέχεται πιθανές αστοχίες – ομολογία ίσον αδυναμία. Δεν λαμβάνει την απαραίτητη φροντίδα και ενδεχομένως θα οδηγηθεί στη χρήση ουσιών.

…κι όσοι επηρεάζονται από τον όποιο ηγέτη που κηρύσσει πόλεμο;

Οι ψυχολογικές συνέπειες δείχνουν να διαφέρουν μεταξύ επιτιθεμένων και αμυνομένων. Το κοινό σημείο είναι ο φόβος βίαιου θανάτου, που μπορεί να «θάβεται» στο υποσυνείδητο, μα αναδύεται όποτε το άτομο αισθάνεται κίνδυνο.

Η ψυχολογία του στρατιώτη που συμμετέχει σε επεμβατικό, άδικο πόλεμο απέχει από εκείνη του αμυνόμενου: η διαφορά πηγάζει από την ιδεολογία, τις ηθικές αρχές και την αίσθηση του δικαίου. Στον επιθετικό πόλεμο ο στρατιώτης καλείται να πολεμήσει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα, είναι συνήθως μισθοφόρος ή επιστρατευμένος, δεν είχε λόγο στην κήρυξη του πολέμου και οι λόγοι για την τάχα απαραίτητη κήρυξη δε τον πείθουν. Γνωρίζει πως δεν έχει προσωπικές, ουσιαστικές διαφορές με όσους πάει να υποτάξει, να σκοτώσει, μα αν δεν πολεμήσει, πιθανότατα θα εκτελεστεί.

Επιπροσθέτως, αυτός ο στρατιώτης έχει αφήσει πίσω τους δικούς του ανθρώπους, γνωρίζοντας πως ίσως να μην τους ξαναδεί, συνεπώς, βασική του έγνοια γίνεται η αυτοσυντήρηση: «φα’ τους για να μη σε φάνε». Καχυποψία, νευρικότητα, εφιάλτες, ακόμα και παραισθήσεις γίνονται μέρος της ζωής του και στην έσχατη περίπτωση, η αυτοκτονία είναι σκέψη του. Γίνεται επιθετικός με ασήμαντες αφορμές, οι ενδοοικογενειακές σχέσεις και η κοινωνική του ζωή δοκιμάζονται.

Απέναντί του, είχε – έχει – τον στρατιώτη που προσπαθεί να αποκρούσει τον εισβολέα, που επίσης φοβάται για τη ζωή του, μα η υπεράσπιση της πατρίδας του και των αγαπημένων του και το δίκιο του υπερισχύουν του φόβου. Μόλις γνωστοποιήθηκε η επίθεση των Ιταλών στην Ελλάδα, ο κόσμος «ξεχύθηκε στους δρόμους σχεδόν πανηγυρίζοντας και έτρεχε να καταταγεί πριν ακόμα οι αρμόδιες αρχές τον καλέσουν» – όπως συμβαίνει πάνω-κάτω τώρα στην Ουκρανία. Φυσικά, η φρίκη και η αγριότητα του πολέμου θα τον επηρεάσουν, όσο πρόθυμος κι αν είναι.

Στους άμαχους δε, θα δημιουργηθούν από απλές φοβίες και νευρώσεις μέχρι κατάθλιψη και ψύχωση. Κατοικημένες περιοχές βομβαρδίζονται ανελέητα – κι αυτό δεν είναι το 1940 (που επίσης δεν είναι τόσο μακρινό). Συμβαίνει τώρα…και «πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα». Ο φόβος του ξαφνικού «μπαμ» που κάνει τη γη να σείεται όσο βρίσκονται στο καταφύγιο (πλέον τέως μετρό) είναι κάτι που δεν θα ξεχαστεί όσο και να τους τραγουδήσουν, όσες ταινίες κι αν τους προβάλουν στον προτζέκτορα στο μετρό. Το συναίσθημα αυτό ενδεχομένως να γίνει προοδευτικά κάποιο είδος φοβίας, νεύρωσης ή/και κρίσεως πανικού και μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη. Μεγάλο ποσοστό αυτών των παιδιών παρουσιάζει τάσεις αυτοκτονίας…

Τα μωρά που γεννιούνται στα καταφύγια ή τα πλέον βομβαρδισμένα μαιευτήρια παρουσιάζονται ως «ζωή που νικά τον θάνατο», μα το ψυχολογικό κόστος είναι αβάσταχτο για τους τηλεθεατές, πόσο μάλλον για όσους το βιώνουν.

Όσοι ζουν τον πόλεμο κινδυνεύουν από Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD), που προκαλείται από ένα ακραίο τραυματικό, τρομακτικό ή λυπηρό γεγονός. Μερικοί παράγοντες και συμπτώματα που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη PTSD περιλαμβάνουν: αίσθημα τρόμου, αδυναμίας και ακραίου φόβου μετά από ένα τραυματικό συμβάν, έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης μετά την εκδήλωσή του, αντιμετώπιση επιπλέον άγχους μετά την εκδήλωση, ιστορικό ζητημάτων ψυχικής υγείας ή χρήσης ουσιών. Συνήθως, τα συμπτώματα εκδηλώνονται σε διάστημα τριών μηνών από το τραυματικό συμβάν, αλλά ενίοτε μπορεί να μην εμφανιστούν για μήνες ή χρόνια.

Γενικότερα, «καληνύχτα, Κεμάλ. Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ»…όλο και κάποιος θα υπάρχει, μα θα έχουμε ο ένας τον άλλο!