Άρθρο της εξωτερικής συνεργάτιδος, Μαρίας Νοφκίδου,
Η Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) είναι ο διεπιστημονικός τομέας που στοχεύει στην προστασία της ασφάλειας, της υγείας και της ευεξίας/ευημερίας των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον, μέσω της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και της μείωσης των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών. Η επίτευξη ενός ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό κοινωνικοοικονομικής ευημερίας και προόδου σε μια σύγχρονη και ευνομούμενη κοινωνία, ενώ παράλληλα συμβάλλει καθοριστικά στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης, μέσω της διασφάλισης της ποιότητας και της παραγωγικότητας στην εργασία.
Κι ενώ η ασφάλεια και η υγεία στον εργασιακό χώρο φαίνονται αυτονόητα κεκτημένα εν έτει 2022, στην πραγματικότητα μάλλον σε έντονη επιδίωξη προσιδιάζουν περισσότερο.
Και αυτό γιατί σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, κάθε χρόνο 2.340.000 θάνατοι σημειώνονται λόγω επαγγελματικών ασθενειών και εργατικών ατυχημάτων, ενώ σε 160.000.000 υπολογίζονται οι μη θανατηφόρες επαγγελματικές ασθένειες και σε 270.000.000 τα εργατικά ατυχήματα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταγράφονται 2,5 εκατομμύρια ατυχήματα που προκάλεσαν απουσία τουλάχιστον 4 ημερών από την εργασία και 3.515 θανατηφόρα ατυχήματα σε ετήσια βάση, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Εκτιμάται, ακόμα, ότι κάθε χρόνο περίπου 160.000 εργαζόμενοι χάνουν τη ζωή τους λόγω επαγγελματικών ασθενειών και περισσότεροι από 4.000 εργαζόμενοι λόγω εργατικών ατυχημάτων, ενώ πάνω από 3.000.000 εργαζόμενοι παθαίνουν κάποιο σοβαρό ατύχημα κατά την εργασία τους (στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, EU-OSHA και της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής).
Εργασία και νέοι εργαζόμενοι- Πηγές κινδύνου
Το φαινόμενο της «ανασφάλειας» στον εργασιακό χώρο εμφανίζεται εντονότερα στα πρώτα χρόνια εργασίας, αλλά και στα τελευταία πριν τη συνταξιοδότηση. Για διαφορετικούς όμως λόγους σε κάθε περίπτωση.
Η απειρία, οι ανεπαρκείς δεξιότητες και η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η οικονομική ανάγκη και η συνακόλουθη συστολή στην έκφραση μιας γνώμης από φόβο για μια πιθανή απόλυση, αλλά και η άγνοια των δικαιωμάτων του εργαζομένου είναι κάποιοι από τους σημαντικότερους παράγοντες αποδυνάμωσης της θέσης των νέων -κυρίως- εργαζομένων, εγκατάλειψης του στόχου για ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον και αύξησης της ανεκτικότητας ή μη αναγνώριση παθογενών καταστάσεων.
Θεωρείται, λοιπόν, σκόπιμη η ένταξη των νέων σε μια προ- εργασιακή διαδικασία απόκτησης βασικών γνώσεων (συνήθεις κίνδυνοι στην εργασία, μέτρα αυτοπροστασίας, παροχή πρώτων βοηθειών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, γιατρός εργασίας κλπ.) για την ασφάλεια και την υγεία των ίδιων και των συναδέλφων τους στον εργασιακό χώρο. Η ανάγκη προστασίας των νέων κατά την εργασία αναγνωρίζεται, άλλωστε, και από την κοινοτική Οδηγία 94/33/ΕΚ.
Υποχρεώσεις εργοδότη
Ο εργοδότης οφείλει να ζητεί τη γνώμη των εργαζομένων για ζητήματα που αφορούν τα μέτρα πρόληψης, τις διαδικασίες έκτακτης ανάγκης και την εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία. Λεπτομερείς πρόνοιες περιλαμβάνονται στην εθνική νομοθεσία, η οποία, ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων μιας επιχείρησης, προβλέπει σχετικά με τη σύσταση Επιτροπής Ασφάλειας.
Όσον αφορά στην Ασφάλεια και στην Υγεία, ο εργοδότης οφείλει να επιτρέπει την πρόσβαση στις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τη διενέργεια της εκτίμησης κινδύνου και την κατάρτιση εκθέσεων ατυχημάτων, να γνωστοποιεί στους εργαζομένους τα αποτελέσματα της εκτίμησης κινδύνου, να επιτρέπει τη συμμετοχή των εργαζομένων στη θέσπιση μέτρων πρόληψης, να σέβεται το δικαίωμα των εργαζομένων να ζητούν τη λήψη κατάλληλων μέτρων από τον εργοδότη και να υποβάλλουν προτάσεις, να θέτει στη διάθεση των εκπροσώπων των εργαζομένων επαρκή απαλλαγή από την εργασία χωρίς μισθολογική απώλεια και τα αναγκαία μέσα εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους και να μεριμνά για την προστασία των εργαζομένων από παρενοχλήσεις.
Εν κατακλείδι, καθίσταται φανερό ότι ο τομέας της Υγείας και της Εργασίας παρουσιάζει ιδιαίτερες πτυχές – προστασία της μητρότητας, διακρίσεις λόγω φύλου, γιατρός εργασίας κλπ- τόσο σημαντικές κατά τη γνώμη μας, ώστε να αξίζουν χωριστής ανάλυσης για μια πιο ολοκληρωμένη και σαφή εικόνα. Ιστορικά, πάντως, η χώρα μας φαίνεται πως ήταν από τις δυνατότερες στον τομέα της υγείας εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ωστόσο, η εξέλιξη που παρουσιάζει, οφειλόμενη σε διαφορετικούς παράγοντες (οικονομική κρίση, υποβάθμιση της κοινωνικής ασφάλισης, απομάκρυνση από το μεσογειακό πρότυπο διατροφής, δυναμική παρουσία των καπνιστών στον πληθυσμό της χώρας),είναι, δυστυχώς, σημαντικά μικρότερη συσχετιζόμενη με εκείνη άλλων ευρωπαϊκών κρατών(WHO, “Highlights on Health and Well-being”).
