Με αφορμή μια κίτρινη φυλλάδα, μια χαμηλού δημοσιογραφικού επιπέδου εφημερίδα, μου ήρθαν ορισμένες σκέψεις σχετικά με το πόσο εύκολα πιάνουμε στο στόμα μας λέξεις όπως το «δικαίωμα».
Ο Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας και δοκιμιογράφος, Βολταίρος, είχε κάποτε πει πως «Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες». Χαρακτηριστικό απόφθεγμα υποστήριξης της ελευθερίας λόγου, χρόνια μετά έχει την ίδια ισχύ αναφορικά με το πόσο και με ποιο τρόπο μπορούμε να εκφραζόμαστε στη κοινωνία του σήμερα.
Μεταξύ εποχών περιορισμού της ελευθερίας του λόγου, όπως αυτή της δικτατορίας, μέχρι την εποχή των fake news και των συνεχών σκανδάλων, το δικαίωμα αυτό καταπατήθηκε και καταλύθηκε. Συγκεκριμένα, στο «βωμό» ενός δικαιώματος για το οποίο άλλοι πάλεψαν, σήμερα άλλοι εξαθλιώνουν καταστάσεις με σκοπό το κέρδος.
Η προαναφερόμενη φυλλάδα, έχοντας πάμπολλες φορές στοχοποιήσει ανθρώπους, γελοιοποιήσει καταστάσεις και υπονομεύσει σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, αυτή τη φορά αποφάσισε με αισχρό τρόπο να αναφερθεί στο γνωστό περιστατικό της επίθεσης με βιτριόλι. Το πρόβλημα όμως δεν είναι τόσο η προσβολή που προκλήθηκε από μια χαμηλού επιπέδου εφημερίδα, όσο το πόσο καθημερινός μας φαίνεται αυτός ο τρόπος έκφρασης, και πόσο «νορμαλοποιούμε» τη προσβολή, ακριβώς επειδή «έτσι γίνεται».
Στο βωμό λοιπόν της αυτοπροβολής, της δημοσιότητας και του clickbait αφήνουμε στην άκρη στοιχειώδεις αξίες, όπως ο σεβασμός και η κατανόηση. Σε προηγούμενο άρθρο μου είχα αναφερθεί στο στόχο της πολιτικής ορθότητας ως μέσο προστασίας στοιχειωδών δικαιωμάτων, στη προκειμένη περίπτωση όμως δεν πρόκειται καν για αυτό. Πρόκειται για την ηθική που κάθε ον που εντάσσεται στη κοινωνική σφαίρα οφείλει να έχει.
Εύλογο επιχείρημα θα ήταν το: «Τι περιμένεις από τέτοιες εφημερίδες; Τι σε νοιάζει;» ένα πλήρως κατανοητό ερώτημα το οποίο βέβαια προκαλεί την εξής σκέψη: δικαιολογείται το προσβλητικό περιεχόμενο λόγω του χαμηλού επιπέδου ενός μέσου; Την απάντηση δυστυχώς δίνει η κοινωνία, η οποία σπανίως ασκεί κριτική στους σαχλούς αυτούς τίτλους. Υπάρχουν σαφώς φορείς στους οποίους μπορεί να απευθυνθεί κανείς μέχρι και νομικά, όπως η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ), μικρό βέβαια το αποτέλεσμα συγκριτικά με το πρόβλημα.
Και δε στέκεται μονάχα στον κίτρινο τύπο. Μιλάμε και για τηλεοπτικές εκπομπές, συνήθως μεσημεριανές, με ρατσιστικά αστειάκια, χαζά γελάκια γύρω από σοβαρά ζητήματα και πλήρη αποδοχή μιας κουλτούρας προσβολής. Και τα ακούμε, και δε κάνουμε τίποτα. Γιατί «Στην Ελλάδα βρίσκεσαι, τι περιμένεις;». Επιλέγεις λοιπόν, εάν θα συζητήσεις για το πρόβλημα, θα κριτικάρεις τη κατάσταση, θα απευθυνθείς κάπου ή εάν απλά θα το αφήσεις, όπως τόσα άλλα ζητήματα.
ΥΓ. Ακολουθεί η κίτρινη και κατάπτυστη φυλλάδα, όχι εν είδει διαφήμισης – έστω και αρνητικής – αλλά ως παράδειγμα κατακραυγής!
