Άρθρο της εξωτερικής συνεργάτιδος, Εβελίνας Παπαδοπούλου,
Η λέξη «Ελλάς» υπήρχε από την αρχαιότητα ως η περιοχή που κατοικούσαν Έλληνες. Όμως επί ρωμαϊκής, βυζαντινής και οθωμανικής αυτοκρατορίας που ακολούθησαν, δεν υπήρχε η έννοια του Έλληνα ως μέλους ενός εθνικού κράτους.
Ο 19ος αιώνας με την ανάπτυξη των εθνικισμών, συνέβαλε στο να αντιληφθούν οι Έλληνες τα κοινά τους στοιχεία. Ωστόσο, η ελληνική επανάσταση είχε σαφείς επιρροές από την γαλλική αλλά και από την αμερικανική επανάσταση του προηγούμενου αιώνα. Αυτό είναι φανερό αν κοιτάξει κανείς την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Εκεί, όπως είχαν κάνει οι Αμερικάνοι, οι Έλληνες επαναστάτες διακήρυξαν την ελληνική ανεξαρτησία.
Το κίνημα του Διαφωτισμού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα, παρήγαγε την εξής απορία: Ο άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος και ευτυχής, άρα πως θα προκύψει αυτό; Σε αυτό το ερώτημα, για τους Έλληνες απάντηση ήταν η ελληνική επανάσταση. Γεννήθηκε το εθνικό αίσθημα, η αντίληψη ότι οι Έλληνες πρέπει να ζουν στην Ελλάδα και όχι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Από την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο κυκλοφορούσαν επαναστατικά φυλλάδια ώστε να διαδοθούν επαναστατικές ιδέες. Ο λόγος των φυλλαδίων βασιζόταν στην αποδόμηση του Σουλτάνου ο οποίος προσπαθούσε να προωθήσει ένα πατρικό πρόσωπο ως προστάτης του λαού. Τα φυλλάδια, προσπαθούσαν να αμφισβητήσουν τον σουλτάνο ώστε να είναι πιο ισχυρή η συμμετοχή Χριστιανών. Ο Σουλτάνος παρουσιαζόταν από τον Ρήγα ως ομοφυλόφιλος και από τον Κοραή ως «αιμοβόρος, άσπλαχνος, ανίκανος».
Το σύμβολο της Φιλικής Εταιρείας
Στα 1814 ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία από εμπόρους και διάφορα μέλη μασονικών στοών που δεν άργησαν να ξεκινήσουν τη διαδικασία μύησης δίνοντας προτεραιότητα σε ανθρώπους με κύρος όπως προεστούς, προύχοντες και κληρικούς καθώς αυτοί θα μπορούσαν να συμπαρασύρουν τον λαό. Όταν ξέσπασε η επανάσταση, δεν διαψεύστηκαν. Ναυαρχίδα της επανάστασης ήταν η Πελοπόννησος. Βασικός λόγος ήταν ότι εκεί δεν υπήρχαν αρματωλοί οι οποίοι στην Στερεά Ελλάδα κυριαρχούσαν. Οι αρματωλοί μπορεί να ήταν Έλληνες, ήταν όμως μέλη της Οθωμανικής διοίκησης και τα διαρκή καπάκια που έκαναν δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη, ειδικά όσο η επανάσταση ήταν στα σκαριά και είχε ανάγκη από ισχυρά θεμέλια. Η Πελοπόννησος βέβαια, δεν στερούνταν ενόπλων. Υπήρχαν κάποι, επικεφαλής φύλαξης κτημάτων επιφανών οικογενειών τα μέλη των οποίων ήταν ως επί το πλείστον μυημένα στη Φιλική Εταιρεία.
Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’
Ένας θεσμός που βρέθηκε με την πλάτη στο τοίχο με τις επαναστατικές δράσεις, ήταν το Πατριαρχείο.
Ο Πατριάρχης ήταν μέλος της Οθωμανικής διοίκησης και συνεπώς μόλις πληροφορήθηκε για την αποτυχία του Ιερού Λόχου στη Βλαχία αλλά και για τις επαναστατικές δράσεις στον ελλαδικό χώρο, αφόρισε την επανάσταση. Δεν είχε επιλογή, ήταν διοικητικός υπάλληλος του Σουλτάνου. Ο σουλτάνος όμως, δεν ικανοποιήθηκε. Το Πάσχα του 1821 καθαίρεσε τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’ και τον εκτέλεσε δια απαγχονισμού. Η εκτέλεση θεσμικών μελών ήταν κάτι σύνηθες για την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά ο αργός και βασανιστικός θάνατος, και η έκθεση του νεκρού και βασανισμένου Πατριάρχη στην πύλη του Πατριαρχείου, εξευτέλιζε τον θεσμό. Τα νέα για την εκτέλεση του Πατριάρχη έφτασαν γρήγορα στην Πελοπόννησο με αποτέλεσμα να ξεσπάσει επίσημα η επανάσταση στις 14 Μαρτίου στα Καλάβρυτα. Πλέον, στις επαναστατημένες περιοχές, θεωρείτο αυτονόητο ότι ο κλήρος υποτάσσεται στην επανάσταση και όχι στον Σουλτάνο. Αποδεικνύεται έτσι, ότι η επανάσταση είχε πολιτικό προορισμό, όχι θρησκευτικό.
Η πολιτική διάσταση της επανάστασης φαίνεται επίσης από τη δημιουργία τοπικών αυτοδιοικήσεων μέσα στον επαναστατημένο ελληνικό χώρο με μεγάλη ισχύ, όπως η Μεσσηνιακή Γερουσία. Ο επικεφαλής Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης τον Μάρτιο του 1821 εξέδωσε έκκληση στους άνδρες της Αμερικανικής συμπολιτείας. Το κείμενο αυτό, που θα μπορούσε να έχει γραφτεί από τον Βολταίρο, έφτασε στον προορισμό του και διαβάστηκε από τους εκπροσώπους του αμερικανικού έθνους. Παρόλα αυτά, θα θεωρούσε κανείς δεδομένο ότι η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ορίζοντας μια κεντρική κυβέρνηση θα προέβλεπε τη διάλυση των σωμάτων από τη στιγμή που δεν υπήρχε πρόβλεψη για ομοσπονδιακή λειτουργία της Ελλάδας. Αυτό δεν έγινε με αποτέλεσμα όταν έφτασε ο Δημήτριος Υψηλάντης ως απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας για να κυβερνήσει τους επαναστατημένους Έλληνες, τα τοπικά σώματα ένιωσαν ότι απειλούνται και δεν τον άφηναν να δράσει.
Οι προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων δεν μπορούν να ντυθούν με λέξεις.
Οι δράσεις τους, οι σκέψεις τους, οι δυσκολίες που βίωσαν παλεύοντας για εννέα χρόνια με έναν ανώτερο εχθρό προκαλούν θαυμασμό και ευγνωμοσύνη. Απόρροια των δράσεων τους είναι ένα εθνικό κράτος που δεν θυμίζει σε τίποτα την αρχαιότητα που έβλεπε βασικά αυτοδιοικούμενες πόλεις-κράτη αλλά ούτε και τη βυζαντινή αυτοκρατορία που ποτέ δεν επέλεξε να καλείται Ελλάδα. Οι άνθρωποι αυτοί, μας έδωσαν τη δυνατότητα να μιλάμε για Ελλάδα.
