Άρθρο του εξωτερικού συνεργάτη, Ιδομενέα Μόκκα
Στις αρχές του μήνα, ο τέως πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Τζέικομπ Ζούμα, καταδικάστηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο σε ποινή φυλάκισης 15 μηνών. Ύστερα από κατηγορίες για άρνηση κατάθεσης ενώπιον δικαστικής επιτροπής, παραδόθηκε στις αρμόδιες αρχές, δίχως εντάσεις.
Εκ διαμέτρου αντίθετο ήταν το κλίμα που επικράτησε κατόπιν της σύλληψης στις μεγαλουπόλεις της αφρικανικής χώρας. Από την ημέρα της ανακοίνωσης της προσαγωγής του Ζούμα, εκείνη πλήττεται από ένα κύμα βίας, κοινωνικής αναταραχής και αναρχίας, που έχει φτάσει να ξεσκονίζει τις εφιαλτικές μνήμες της εποχής Apartheid.
Η απείθεια του Ζούμα προς την δικαστική επιτροπή ακολούθησε ύστερα από εκτεταμένη έρευνα της τελευταίας για διαφθορά κατά την διάρκεια της ενναετούς θητείας του (2009-2018). Έντονη βαρύτητα φέρει συγκεκριμένα ο οικονομικός δεσμός που είχε συνάψει με τους δισεκατομμυριούχους αδελφούς Γκούπτα, συνέπεια του οποίου αποτέλεσαν προνόμια από προσοδοφόρες κρατικές συμβάσεις και κορυφαίους κρατικούς διορισμούς. Σημειωτέον ότι κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Ζούμα – υποψήφιος τότε πρόεδρος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC,κομματική παράταξη με ιδρυτή τον Νέλσον Μαντέλα, που έκτοτε κυβερνά την χώρα) – προέβαλε το πρότυπο του λαϊκιστή, τονίζοντας την ετοιμότητα του να απαλείψει κάθε ίχνος ανισότητας. Μεθόδευε την προσέλκυση των ψηφοφόρων του με υποσχέσεις περί ανακατανομής πλούτου και άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας. Στο τέλος, όμως, οι υποσχέσεις δεν εκπληρώθηκαν, η ελιτιστική νοοτροπία της Νοτιό-Αφρικανικής ηγεμονίας επιτάθηκε και η ενδημική διαφθορά και τα σκάνδαλα βρήκαν μπροστά τους ανοιχτό πεδίο.
Ο τέως πρόεδρος Τζέικομπ Τζούμα
Οι υποστηρικτές του Ζούμα, κατά κύριο λόγο από τη γενέτειρα του, Κουαζούλου Νατάλ, παρέμειναν ανέκαθεν πιστοί στον τέως πρόεδρο, κάνοντας, μάλιστα, λόγο για κατασκευασμένες κατηγορίες. Η εν λόγω επαρχία, υπήρξε το επίκεντρο των βιαιοπραγιών, καθώς οι σύμμαχοι του Ζουμά αντέδρασαν αμέσως στο άκουσμα της σύλληψης τους. Προέβησαν σε ανένδοτες και θορυβώδεις λεηλασίες εκατοντάδων εμπορικών κέντρων και επιχειρήσεων, γεγονότα που αφύπνισαν την κυβέρνηση να επιστρατεύσει στους δρόμους 25.000 μέλη ενόπλων δυνάμεων. Κεντρικοί αυτοκινητόδρομοι και σιδηρόδρομοι έμειναν κλειστοί για ημέρες, θέτοντας προσωρινό αλλά αισθητό φραγμό στον εφοδιασμό τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων.
Ο πιο θλιβερός καταλογισμός των γενομένων ήταν 272 άνθρωποι να έχουν χάσει τη ζωή τους και χιλιάδες άλλοι να έχουν συλληφθεί. Ιδιαίτερα, τον γύρο του κόσμου έκανε μια φωτογραφία που απεικονίζει μια μητέρα να πετάει την δίχρονη κόρη της από το παράθυρο ενός φλεγόμενου κτηρίου, προκειμένου να προσγειωθεί σε μία ομάδα ανθρώπων που ανέμεναν από κάτω, όπως και συνέβη.
Η έσχατη διαπίστωση, ωστόσο, δεν συνίσταται στο ότι η πηγή των ταραχωδών τεκταινόμενων στη Ν. Αφρική είναι από μόνη της η καταδίκη του Ζούμα. Αντιθέτως, πρόκειται για μία κρίση ευρύτερη και αναπτυσσόμενη εδώ και δεκαετίες
Μα το κυριότερο, για μία κρίση κόντρα στην λαϊκή βλέψη προς μια ολική πολιτική και πολιτισμική απελευθέρωση, που έμελλε να σηματοδοτήσει το τυπικό τέλος του καθεστώτος Apartheid το 1994, δια της δημοκρατικής εκλογής στην εξουσία του ANC. Ο νομοθετικά καθιερωμένος ρατσισμός φάνηκε να πλησιάζει προς τον αφανισμό και να παραχωρεί την θέση του σε μια κοινωνία φιλελεύθερη με ίσες ευκαιρίες για όλους. Μετά κόπων, ο δρόμος που για αιώνες οραματίζονταν οι ιθαγενείς άνοιξε, αλλά σχεδόν ουδόλως αξιοποιήθηκε.
Παρόλο που το ANC συνετέλεσε ως εχέγγυο στην κατάρριψη του καθεστώτος Apartheid και στην ακολούθως καθιέρωση μιας ζωηρής δημοκρατίας, η ηγεμονία του απεδείχθη το αδύναμό του σημείο. Για παράδειγμα, χαρακτηριστική ένδειξη αποτελεί η αθέτηση μιας εκ των βασικών προεκλογικών του εγγυήσεων, ήτοι της δημογραφικής αναδιάρθρωσης.
Επί apartheid, η δυνατότητα διαμονής και επιχειρηματικής δραστηριότητας στις μεγαλουπόλεις καθοριζόταν αποκλειστικά βάσει φύλου, οπότε η συντριπτική πλειοψηφία των ιθαγενών συγκεντρώνονταν στα λεγόμενα townships, μικρές κωμοπόλεις μακριά από τις ευκαιρίες εξέλιξης και καταξίωσης. Αν και έως σήμερα παρατηρείται μια ροή στεγαστικής και οικονομικής άνθισης των συγκεκριμένων περιοχών, κατά κόρον στεγάζουν ακόμη Νότιο-Αφρικανούς και παράλληλα βρίσκονται σε εμφανώς υποδεέστερη κλίμακα συγκριτικά με γειτονικές τους κοινότητες, από άποψη διάθεσης και παροχής βασικών υπηρεσιών και υλικών αγαθών.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός township της Νοτίου Αφρικής
Ακόμη, η λαίλαπα της φτώχειας και της ανεργίας αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο πλήττοντας το 1/3 του εργατικού δυναμικού, με τους ιθαγενείς να λαμβάνουν την πρωτοκαθεδρία στο εν λόγω ποσοστό, και μάλιστα σε υπέρτερο βαθμό. Η εσωτερική κρίση κορυφώθηκε με την ανεξέλεγκτη έξαρση του Cocid-19 εντός συνόρων, καθώς η πιο μολυσματική μετάλλαξη Δέλτα καταγράφει επικίνδυνη διάδοση μεταξύ ανεμβολίαστων, την στιγμή που η εμβολιαστική εκστρατεία κινείται με βραδείς ρυθμούς.
Έτσι, είναι πολλοί εκείνοι που ισχυρίζονται πως ναι μεν αφορμή των εκδηλώσεων βίας υπήρξε η σύλληψη του Τζέικομπ Ζούμα, με φόντο, όμως, δε την ενδημική ανεργία και την εξουθένωση της πολιτείας εξαιτίας του Covid-19 – (ως προς το τελευταίο, ωστόσο, σκέλος, ελπιδοφόρα εξέλιξη υπήρξε η ανακοίνωση προ ημερών της συμφωνίας Ν. Αφρικής με Pfizer-BioNTech για παραγωγή και χορήγηση πάνω από 100 εκ. δόσεων ανά έτος από το 2022).
Επί του παρόντος, η έκρυθμη κατάσταση έχει αποκλιμακωθεί, αλλά το αίμα των διαδηλωτών ακόμη βράζει. Συνιστά μια άνευ προηγουμένου δοκιμασία για τον Σίριλ Ραμαφόζα, ο οποίος καλείται να επιβάλλει την τάξη στο κόμμα και στην κοινωνία και να επιμείνει στην εκτέλεση της ποινής του Ζούμα, αψηφώντας αφενός το τυχόν εκλογικό κόστος μίας τέτοιας στάσης, προασπίζοντας αφετέρου με αυτόν τον τρόπο την ευνομία και την υπακοή απέναντι στους θεσμούς της χώρας.
Εικόνα απο τις λεηλασίες
Μακροχρόνια, η οικουμενική αίσθηση ευελπιστεί πως οι εικόνες του περασμένου μήνα θα λειτουργήσουν ως ένα μάθημα για την χώρα, δυνάμει του οποίου θα καταβληθεί μελλοντικά η πολυπόθητη προσπάθεια για έναν εκ νέου πολιτικό, οικονομικό και κατεξοχήν ιδεολογικό προσανατολισμό της για χρόνια ταλαιπωρημένης Ν. Αφρικής.
