Του εξωτερικού συνεργάτη, Εμμανουήλ Πανανά,
Κατά το διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ των τελευταίων ημερών του Σεπτεμβρίου και των πρώτων ημερών του Οκτώβρη, η ελληνική κυβέρνηση κινήθηκε στην σύναψη δύο βαρυσήμαντων αμυντικών συμφωνιών. Οι συμβάσεις αυτές δείχνουν να αποτελούν κινητήρια δύναμη για την αντιμετώπιση των επαίσχυντων προκλήσεων και να λειτουργούν ως φρένο στην προσπάθεια αναθεωρητισμού της ισορροπίας ισχύος στην λεκάνη της Aνατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου από την πλευρά της Τουρκίας.
Αρχικά, έχουμε την συμφωνία μεταξύ της ελληνικής και της γαλλικής κυβέρνησης, την οποία υπέγραψαν στις 28 Σεπτεμβρίου στο Παρίσι, οι Υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και Jean-Yves Le Drian, και Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και Florence Parly, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Γαλλικής ΔημοκρατίαςEmmanuel Macron. Έπειτα, έχουμε την ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, στην Ουάσιγκτον, την οποία υπέγραψαν στις 14 Οκτωβρίου, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας Νίκος Δένδιας και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony John Blinken και αποτελεί τροποποιητικό πρωτόκολλο της προϋπάρχουσας αμοιβαίας αμυντικής συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
Η Ελληνο-γαλλική και η Ελληνο-αμερικανική συμφωνία, αποτελούν δεσμευτικά κείμενα πολιτικής, στρατιωτικής και γεωστρατηγικής σημασίας.
Από την μια πλευρά, η συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίαςθέτει ένα δεσμευτικό δόγμα αμυντικής φύσεως, το οποίο προβλέπει με ρητό και ξεκάθαρο τρόπο πως σε περίπτωση πολεμικής απειλής ή εχθρικής ενέργειας κατά της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας κάποιου από τα συμβαλλόμενα μέρη αυτής, το έτερο μέρος οφείλει να προστρέξει για την υποστήριξη και στρατιωτική συνδρομή του σύμμαχου κράτους και για την διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων αυτού.
Ως βασικότερο από τα 31 άρθρα που συναποτελούν την Ελληνο-γαλλική συμφωνία κρίνεται το Άρθρο 2, στο οποίο προβλέπεται η αλληλοβοήθεια μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας και η συνδρομή με κάθε διαθέσιμο μέσο, σε περίπτωση που παρουσιαστεί ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εφόσον διαπιστωθεί από κοινού πως εντός της επικράτειας ενός από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη τελείται ένοπλη απειλή ή επίθεση, πάντα σύμφωνα με τις επιταγές του Άρθρου 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίας αποτελεί κείμενο ιδιαίτερης σημασίας, μία αξιοσημείωτη διπλωματική επιτυχία και μήνυμα για όλους τους ενδιαφερόμενους, ιδιαίτερα την Τουρκία, για τα τεκταινόμενα σε Μεσόγειο και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως στην συμφωνία συμπεριλαμβάνεται η ενεργοποίηση της ρήτρας αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής, ακόμη και αν ο τυχόν επιτιθέμενος αποτελεί μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (NATO).
Όπως είναι φυσικό η υπογραφή της συμφωνίας ανέδειξε μερικές ανησυχίες σχετικά με το περιεχόμενο αυτής. Σε πρώτο βαθμό παρατηρείται πως το Άρθρο 2 της Ελληνο-γαλλικής συμφωνίας παρουσιάζει ένα αρκετά αόριστο χαρακτήρα, εμμένοντας στον όρο της «κυριαρχίας», χωρίς να εξειδικεύει με αναφορά σε «κυριαρχικά δικαιώματα» ή στις ύψιστου ενδιαφέροντος έννοιες της «υφαλοκρηπίδας» και της «Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης».
Ακόμα, στο Άρθρο 18 υπάρχει πρόβλεψη πως η αμοιβαία συνεργασία δύναται να έχει μορφή «συμμετοχής σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, τις υπό γαλλική διοίκηση επιχειρήσεις στο Σαχέλ», ήτοι την νοητή ζώνη νότια της έρημου Σαχάρα, με άξονα Δύση προς Ανατολή, που περιλαμβάνει το βόρειο τμήμα της Σενεγάλης, το μεγαλύτερο τμήμα των νότιων περιοχών της Μαυριτανίας, το κεντρικό κομμάτι του Μάλι, τα βόρεια τμήματα του Καμερούν και της Κεντρικής Αφρικανικής Δημοκρατίας, τον Νίγηρα, την Μπουρκίνα Φάσο, το βόρειο τμήμα της Νιγηρίας, το κεντρικό κομμάτι του Τσαντ, την Ερυθραία, τα βορειότερα κομμάτια της Αιθιοπίας και το Νότιο Σουδάν. Η παραπάνω αναφορά στην συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή δείχνει πως δεν είναι μακρινό το σενάριο αποστολής ελληνικής στρατιωτικής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή για την συνδρομή των ήδη υπαρχόντων γαλλικών δυνάμεων στην αντιμετώπιση και εξουδετέρωση κακοποιών στοιχείων, όπως η τρομοκρατική ισλαμιστική οργάνωση, στενά συνδεδεμένης με την Al-Qaeda, Jama’at Nasr al-Islam wal Muslimin.
Από την άλλη πλευρά, η ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ φανερώνει την ολοένα και μεγαλύτερη σύνδεση και εμβάθυνση των σχέσεων της ελληνικής και αμερικανικής διπλωματίας σε ποικίλα επίπεδα, μία σχέση που μετουσιώνεται σε ολοένα και μεγαλύτερο εμπόδιο στα σχέδια πραγμάτωσης του νέο-οθωμανικού ονείρου της τουρκικής ηγεσίας. Η Ελλάδα αποδεικνύει πως αποτελεί έναν από τους πιο βασικούς εταίρους συνεργασίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μία περιοχή πρωταρχικού στρατηγικού ενδιαφέροντος για τα αμερικανικά συμφέροντα. Παράλληλα, η ελληνική διπλωματία φαίνεται να υψώνει ένα τείχος προστασίας, με πυρήνα το διεθνές δίκαιο, για την προστασία της εθνικής κυριαρχίας, την διασφάλιση της ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή και την αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων και της συνεχόμενης παραβατικότητας από την πλευρά της Άγκυρας.
Όπως τόνισε και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, η ανανέωση της συνεργασίας Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών αποτελεί επέκταση της στρατηγικής αμυντικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών. Επιπρόσθετα, φανερώνεται η επιθυμία και το αίσθημα αποφασιστικότητας για την διαφύλαξη των αμοιβαίων κυριαρχικών δικαιωμάτων και συμφερόντων των δύο συμμαχικών χωρών απέναντι από κάθε ενέργεια, η οποία δύναται να απειλήσει την ειρήνη, συμπεριλαμβανομένων της πιθανότητας ένοπλης επίθεσης ή απειλής αυτής. Ακόμα, αναδεικνύεται η θέση της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας και περιφερειακού ηγέτη στην Ανατολική Μεσόγειο και την Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν σε Παρίσι και Ουάσιγκτον, αλλά και με τις υπόλοιπες συνθήκες και συμφωνίες που έχουν υπογραφεί ή σχεδιάζεται να συναφθούν, η Αθήνα ενισχύει την πολιτική, διπλωματική και γεωστρατηγική της ισχύ. Η Ελλάδα φαίνεται πως με στοχευμένα και προσεχτικά σχεδιασμένα βήματα μετουσιώνεται σε αξιόπιστο και πρωταρχικό δρώντα στην προσπάθεια διασφάλισης της σταθερότητας, της ειρήνης και της ευημερίας σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και την Νοτιοανατολική Ευρώπη.
