Με τον Σεπτέμβριο να πλησιάζει και τα κρούσματα του κορωνοϊού στη χώρα μας να καταγράφουν καθημερινά μεγάλα, αλλά έστω σταθερά νούμερα μέχρι τώρα, κεντρική θέση στην επικαιρότητα κατέχει το άνοιγμα των σχολείων και ο τρόπος με τον οποίο αυτό θα επιτευχθεί.
Με τις εξελίξεις να τρέχουν ακόμα και τούτη την ώρα, γνωρίζουμε από τις ανακοινώσεις της Πέμπτης (20/8), που έκανε η Υπουργός Παιδείας κ. Ν. Κεραμέως, ότι η χρήση μάσκας θα είναι υποχρεωτική σε όλες τις ηλικίες των μαθητών, από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο, καθώς η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αποδέχθηκε την εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας της Δημόσιας Υγείας εναντίον του κορωνοϊού. Επίσης η κ. Κεραμέως συμπλήρωσε την Παρασκευή 21/8 την παραπάνω ανακοίνωση, δηλώνοντας ότι «Η χρήση της μάσκας θα είναι στους εσωτερικούς χώρους. Στους εξωτερικούς θα είναι μόνο αν υπάρχει συνωστισμός. Στους εξωτερικούς, στη γυμναστική ή στα διαλείμματα κ.ο.κ. δεν θα χρειάζεται τα παιδιά, οποιασδήποτε ηλικίας, να φοράνε μάσκα». Σε ό,τι αφορά τα πανεπιστήμια, η Υπουργός ανέφερε ότι η εξεταστική του Σεπτεμβρίου θα γίνει όπως και τον Ιούνιο, δηλαδή το κάθε πανεπιστήμιο θα επιλέξει τον τρόπο εξέτασης των μαθημάτων, δια ζώσης ή εξ αποστάσεως, ενώ από το νέο εξάμηνο οι φοιτητές θα επιστρέψουν στα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων. Όπως ανακοίνωσε η κ. Κεραμέως, οι διαλέξεις και τα μαθήματα έως και 50 ατόμων θα γίνονται δια ζώσης, ενώ οι υπόλοιπες εξ αποστάσεως. Επίσης εξετάζεται και το ενδεχόμενο οι φοιτητές να κάνουν προληπτικά τεστ πριν την επιστροφή τους στα αμφιθέατρα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Είναι γεγονός πως η χώρα δεν αντέχει ένα δεύτερο lockdown με τους όρους του προηγούμενου. Αν κρίνουμε μάλιστα από τη συνέχεια που είχε η αποκλιμάκωση των μέτρων μετά τις 4 του Μάη και το εν τέλει άνοιγμα των συνόρων για τους τουρίστες, με στόχο την μη κατάρρευση της οικονομίας, η χώρα ίσως δεν άντεχε ούτε το πρώτο lockdown. Αυτό όμως είναι μία άλλη συζήτηση και ένα θέμα που αξίζει να αναλυθεί εν καιρώ. Η χώρα, λοιπόν, δεν γίνεται να «ξανακλείσει», πράγμα που σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να μείνουν ανοιχτές και ο κόσμος να συνεχίσει να πηγαίνει στη δουλειά του. Εδώ έρχεται η αναγκαιότητα του ανοίγματος των σχολείων πάση θυσία. Για να είμαστε ρεαλιστές, το σχολείο, ιδιαίτερα στις μικρότερες βαθμίδες, λειτουργεί ως «parking» παιδιών (παρακαλώ συγχωρήστε με για την έκφραση), πράγμα που σημαίνει ότι «γονείς στη δουλειά» σημαίνει και «παιδιά στο σχολείο», με πολύ απλά λόγια: η οικονομία επί των πάντων! Προς αυτή την κατεύθυνση και με αυτό το σκεπτικό κινείται και η κυβέρνηση, ορθώς θα έλεγα, λόγω πρακτικής αναγκαιότητας. Ο παραπάνω συλλογισμός, όσο ωμός κι αν φαίνεται, είναι και η εξήγηση του παραδόξου : «κλειστά σχολεία με 30 κρούσματα τη μέρα, ανοιχτά σχολεία με 270 κρούσματα τη μέρα». Επομένως το άνοιγμα των σχολείων ήταν και είναι δεδομένο, γι’ αυτό και δεν τέθηκε επί τάπητος η περίπτωση τηλε-εκπαίδευσης (έχοντας και 2 μήνες περιθώριο να οργανωθεί ένα πλήρες σύστημα) και οριστικοποιήθηκε εξ αρχής η ημερομηνία της έναρξης των μαθημάτων για 7 Σεπτέμβρη.
Ανοιχτά τα σχολεία, λοιπόν, με υποχρεωτική τη χρήση μάσκας από το νηπιαγωγείο έως και το λύκειο, για μαθητές και καθηγητές, έστω στους εσωτερικούς χώρους, μετά τη συμπληρωματική δήλωση της Υπουργού. Είναι εφικτή η εφαρμογή αυτού του μέτρου; Αν ναι, θα έχει κάποιο αποτέλεσμα; Μάλλον όχι και θα εξηγήσω τη σκέψη μου. Κατ’ αρχάς, σε μία αίθουσα, που σύμφωνα με τις οδηγίες θα είναι φυσικά αεριζόμενη και ο κάθε μαθητής θα κάθεται στο θρανίο του με κάποια απόσταση από τον συμμαθητή του, ακόμη και χωρίς τη χρήση μάσκας, η διασπορά του ιού θα ήταν δύσκολη, όχι όμως και ανέφικτη. Το πρόβλημα, ωστόσο, θα ήταν στο προαύλιο, όπου οι μαθητές έρχονται σε επαφή, παίζουν, τρέχουν, γελάνε. Να θυμίσω ότι μιλάμε για παιδιά από 5 έως 18 ετών, και αν στις μεγαλύτερες ηλικίες η τήρηση αποστάσεων φαντάζει δυνατή, στις μικρότερες μάλλον αποτελεί κάποιου είδους αστείο. Παρ’ όλα αυτά η χρήση μάσκας στους εξωτερικούς χώρους και με δεδομένο ότι τα παιδιά είναι πιθανό να τρέξουν ή να έχουν έντονη σωματική άσκηση, όπως είναι και φυσιολογικό άλλωστε, θα ήταν επικίνδυνη, όπως αποτυπώνεται από πολλούς παιδιάτρους – εντατικολόγους και άλλους επιστήμονες του κλάδου. Η έντονη και βαθιά αναπνοή φορώντας μάσκα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απότομη πτώση του οξυγόνου στο αίμα του παιδιού ή σε μεγάλη αύξηση της (αρνητικής) ενδοθωρακικής πίεσης. Και τα δύο μαζί δυσκολεύουν την καρδιακή λειτουργία, με κίνδυνο ή την καρδιακή ανακοπή ή την εμφάνιση οξέος πνευμονικού οιδήματος. Και τα δυο μπορούν να οδηγήσουν σε αιφνίδιο θάνατο (ήδη καταγράφονται δύο θάνατοι παιδιών στην Κίνα). Ποια επομένως η ουσία της χρήσης της μάσκας, πέρα από την προστασία του καθηγητή, από τη στιγμή που τα παιδιά θα έρχονται με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο σε επαφή στον εξωτερικό χώρο του σχολείου; Απομένει να δούμε το μέτρο στην πράξη.
Από την άλλη πλευρά, τα πανεπιστήμια, τα οποία εν πολλοίς λειτούργησαν και με μαθήματα εξ αποστάσεως από το lockdown και έπειτα, δεδομένου ότι δεν επηρεάζει το άνοιγμά τους το κοινό των εργαζομένων, φαίνεται πως έτσι θα συνεχίσουν να λειτουργούν, με τις μικρές διαλέξεις, ωστόσο, έως των 50 ατόμων, να λαμβάνουν χώρα στα αμφιθέατρα και να γίνονται δια ζώσης και με τη χρήση μάσκας, όπως σε όλους τους κλειστούς χώρους μετά την εφαρμογή των τελευταίων μέτρων, πάντα μιλώντας σύμφωνα με τα τωρινά δεδομένα. Βέβαια, το ενδεχόμενο οι φοιτητές να κάνουν προληπτικό τεστ για τον covid-19 πριν επιστρέψουν στις αίθουσες μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Σίγουρα αφ’ ενός θα προληφθεί έτσι μία έξαρση και διασπορά του ιού, διότι θα εντοπίσουμε τα κρούσματα, πριν έρθουν σε επαφή με συμφοιτητές εντός των αμφιθεάτρων, αφ’ ετέρου, όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι βγουν αρνητικοί άπαξ στο τεστ δεν πρόκειται να νοσήσουν αργότερα και να μεταφέρουν επομένως τον ιό και πάλι στο αμφιθέατρο. Μπορεί ακόμη το άνοιγμα των πανεπιστημίων για το χειμερινό εξάμηνο να αργεί, αλλά η εξεταστική του Σεπτεμβρίου πλησιάζει και επιβάλλεται η πολιτική ηγεσία σε συνεργασία με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα να εξετάσουν το πώς οι φοιτητές θα προσέλθουν στα αμφιθέατρα σε περίπτωση δια ζώσης εξέτασης. Ειδικά δε αν σκεφτούμε ότι οι φοιτητές αποτελούν την Νο 1 κοινωνική ομάδα που το διάστημα του καλοκαιριού πήγε διακοπές και ήρθε σε επαφή με κόσμο εκτός του στενού της περίγυρου.
Είναι αλήθεια πως μέσα στο διάστημα της πανδημίας και ενόσω το διανύουμε, η κυβέρνηση έχει να κερδίσει ένα μεγάλο στοίχημα, το οποίο μπορεί να κρίνει και την ίδια την εξέλιξη του ιού στη χώρα μας. Το στοίχημα αυτό είναι να αποφύγει το φαύλο κύκλο της λήψης μέτρων με σκοπό αυτή καθ’ αυτή τη λήψη τους, χωρίς πρακτικό αντίκτυπο. Να μη γίνουμε τυπολάτρες ακόμη και στην εφαρμογή των μέτρων για τον ιό, διότι εκεί μπορεί να χαθούν όλα. Το πολιτικό θάρρος και η ειλικρίνεια είναι δύο αρετές που οφείλει να επιστρατεύσει η κυβέρνηση αν θέλει να κερδίσει αυτό το στοίχημα. Μέτρα χωρίς λογική, μέτρα που λαμβάνονται απλά για να ληφθούν, το μόνο αποτέλεσμα που μπορεί να έχουν είναι η δυσπιστία, η ανυπακοή και τελικώς η καταστροφή.
