Ένα άρθρο του Οδυσσέα Γραμματικάκη,

Θα μπορούσα με βεβαιότητα να πω ότι η σειρά που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των κριτικών, των εφημερίδων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και το ενδιαφέρον του κοινού για το 2020 δεν είναι άλλη από το I May Destroy You της πολυτάλαντης Michaela Coel, που γράφει το σενάριο, σκηνοθετεί, βρίσκεται στην παραγωγή και πρωταγωνιστεί.

Θα προσπαθήσω να μην εκθέσω βασικά σημεία της σειράς. Με λίγα λόγια, θα προσπαθήσω να μην κάνω κάποιο spoil για τους αναγνώστες που θα ήθελαν να την δουν.

Ποτέ δεν θα περίμενα να με τρομάξει, να με συγκινήσει και να με αφυπνίσει ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα και όποτε συμβαίνει αυτό είναι κάτι πολύ δυνατό, ένα συναίσθημα σαν να τελειώνεις το «Έγκλημα και Τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι. Ναι, τόσο δυνατό, γιατί η Coel, ποιήτρια και καταπληκτική σεναριογράφος, σε αφήνει από την αρχή να βρεις το δικό σου νόημα που θες να δώσεις σε αυτά που πρόκειται να συμβούν. Είναι μια σειρά για όλα και για όλους.

Ο τίτλος I May Destroy You, πάντα στους αρχικούς τίτλους που εμφανίζεται, μένει σχεδόν μισός καθώς το You, σβήνεται, σαν μια πρόταση σε ένα κείμενο στον υπολογιστή σου. Ποιον καταστρέφεις άρα; Αυτόν που σε κατέστρεψε; Τον εαυτό σου; Την οικογένεια σου; Και τι καταστρέφεται;

Περνάω γρήγορα στην πλοκή. Η αφροβρετανίδα συγγραφέας, Arabella Essiedu, γυρνάει στο Λονδίνο μετά από καιρό. Ενώ βρισκόταν στην Ιταλία, αντλώντας έμπνευση για το βιβλίο που ετοιμάζει, βγαίνει με κάποιους φίλους της σε ένα μπαρ. Την επόμενη μέρα ξυπνάει, με αίματα στο κεφάλι και χωρίς αναμνήσεις, παρά μόνο την εικόνα ενός άντρα που δεν είχε ξαναδεί, να στέκεται από πάνω της. Η Arabella εκείνο το βράδυ έπεσε θύμα βιασμού και ξεκινάει το δύσκολο ταξίδι να μάθει ποιος είναι ο άντρας που βρίσκεται συνεχώς μέσα στο μυαλό της. Μέσα σε αυτό το ταξίδι οι ανθρώπινες σχέσεις της δοκιμάζονται, η εργασία, οι φίλοι της, οι νέοι άνδρες που μπαίνουν στην ζωή της.

Δεν γράφω αυτό το άρθρο, για να προπαγανδίσω να δείτε την σειρά, αλλά για να θίξω κάποια από τα βασικά ζητήματα, τα οποία συζητάει. Το βασικό ερώτημα που πλανάται πάνω από την ιστορία της Arabella, είναι πού ξεκινάει η σεξουαλική απελευθέρωση και πού αρχίζει η σεξουαλική εκμετάλλευση.

Το λογότυπο της ξένης σειράς I may destroy you

Για παράδειγμα, σε μια από τις πιο σημαντικές σκηνές – και θα εξηγήσω μετά το γιατί -, όταν, ενώ έχει ήδη πέσει θύμα βιασμού και μετά από μήνες βρίσκει κάποιον που της αρέσει, αυτός ο άνδρας θα βγάλει το προφυλακτικό του κατά την διάρκεια του σεξ, χωρίς να την ειδοποιήσει. Αυτή το παίρνει χαλαρά, θεωρώντας πως είναι και δική της αμέλεια, καθώς ο σύντροφος της, απολογήθηκε με ατάκες του στυλ: «Νόμιζα ότι το ήξερες», «Νόμιζα ότι κατάλαβες ότι το έβγαλα» και της πέταξε το μπαλάκι της ευθύνης, λέγοντάς της: «Μα γιατί δεν το κατάλαβες;». Τον συγχωρεί, μέχρι που μαθαίνει ότι η αφαίρεση του προφυλακτικού, χωρίς την γνώση του ερωτικού συντρόφου θεωρείται βιασμός.

Οι γκρίζες ζώνες αυτών των ζητημάτων είναι ακριβώς αυτό που ισχυροποιεί την πατριαρχία και την σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών. Γιατί, ναι, οι ρίζες του προβλήματος εκκινούν από την πατριαρχία και τη θεώρηση που έχουν οι άνδρες ότι έχουν κάποιο δικαίωμα πάνω σε γυναικεία σώματα. Το I May Destroy You, προσπαθεί να ρίξει φως σε αυτό που ονομάζεται «μη αναγνωρισμένος βιασμός», όπου το θύμα δεν ξέρει ότι βιάστηκε και θεωρεί ότι έκανε «κακό σεξ» ή ότι υπήρξε «κακή επικοινωνία».

Σύμφωνα με έρευνα του 2015, το 60.4% των υποθέσεων βιασμών είναι «μη αναγνωρίσιμες», που σημαίνει ότι οι γυναίκες βιάζονται από τους συζύγους, τα ραντεβού τους ή ακόμα και από γνωστούς τους. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί μια σύγχυση στη γυναίκα που θεωρεί ότι δεν είναι βιασμός, καθώς δεν υπήρχαν κάποια στοιχεία του, όπως η βία, αλλά η εμπειρία δεν σημαίνει ότι δεν είναι τραυματική για το θύμα, το οποίο θεωρεί ότι είχε μια κακή εμπειρία.

Πολλές φορές τα θύματα είναι υπό την επήρεια ναρκωτικών ή μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ (περίπου 50% των θυμάτων  «μη αναγνωρίσιμων» βιασμών είναι υπό την επήρεια). Μόνο 230 βιασμοί από τους 1000 αναφέρονται στην αστυνομία και πολλές φορές κιόλας, σε περιπτώσεις βιασμών ομοφυλόφιλων για παράδειγμα, υπάρχει εντελώς διαφορετική μεταχείριση ή σε βιασμούς που συνέβησαν, έπειτα από γνωριμία σε κάποια εφαρμογή για ραντεβού.

Αλλά, επειδή, όπως είπα και προηγουμένως, το I May Destroy You είναι μια σειρά για όλα, εννοείται πως δεν θα μπορούσε να λείπουν το φυλετικό στοιχείο και ο ρατσισμός. Η ίδια η Coel έχει βιώσει τον ρατσισμό στο σχολείο, καθώς ήταν η μόνη μαύρη σε ένα σχολείο λευκών. Τι συμβαίνει, όμως, με τις μαύρες γυναίκες και την σεξουαλική παρενόχληση; Σύμφωνα, με το Εθνικό Κέντρο για τη Βία Έναντι των Γυναικών στη Μαύρη Κοινότητα:

  • Για κάθε μία μαύρη γυναίκα που θα αναφέρει περιστατικό βιασμού, 15 δεν θα το πράξουν.
  • Ένα στα τέσσερα μαύρα κορίτσια θα κακοποιηθούν σεξουαλικά πριν την ηλικία των 18
  • Μια στις πέντε μαύρες γυναίκες έχουν επιβιώσει από βιασμό
  • 35% των μαύρων γυναικών έχουν ζήσει κάποιου είδους σεξουαλικής κακοποίησης καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
  • 40 – 60% των μαύρων γυναικών αναφέρουν ότι έχουν βιώσει καταναγκαστικό σεξ μέχρι την ηλικία των 18

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Έρευνας Πολιτικών για τις Γυναίκες:

  • Περισσότερο από 20% των μαύρων γυναικών έχουν πέσει θύματα βιασμού στην ζωή τους, ένα ποσοστό πολύ υψηλότερο μεταξύ των γυναικών γενικά.
  • Οι μαύρες γυναίκες είναι δυόμιση φορές πιο πιθανό να δολοφονηθούν από άνδρες σε σχέση με τις λευκές γυναίκες και περισσότερες από εννιά στις δέκα γυναίκες που δολοφονούνται ήξεραν τον δολοφόνο.
  • Οι μαύρες γυναίκες, επίσης, βιώνουν περισσότερη ψυχολογική κακοποίηση, όπως εξευτελισμό, βρισιές, καταναγκασμό, έχουν υβριστικά ψευδώνυμα κ.α

Διότι το ζήτημα δεν έγκειται μονάχα στη πατριαρχία, αλλά και στον ρατσισμό και να είσαι μια μαύρη ανεξάρτητη γυναίκα στο Λονδίνο, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για αρρωστημένα μυαλά, που θέλουν να ελέγχουν και να εξουσιάζουν ανθρώπινα σώματα.

Η πρωταγωνίστρια της σειράς I may destroy you, ντυμένη σαν μαύρος διάβολος

Θα κλείσω με μια από τις πιο αγαπημένες μου σκηνές. Όπως είπαμε, η πρωταγωνίστρια βιάστηκε, αφότου νόθευσαν με «ναρκωτικά βιασμού» το ποτό της και δεν έχει καμία ανάμνηση για το συμβάν. Η φαντασία της μπλέκεται σε όλο αυτό το ταξίδι που κάνει, για να μάθει την αλήθεια, να δει από κοντά το πρόσωπο του βιαστή της. Η κατάσταση χάνεται και η ίδια, όπως είναι φυσιολογικό μετά από ένα τέτοιο συμβάν, χάνει πολλές φορές τον εαυτό της (δεν θα επεκταθώ περαιτέρω, όλο το ταξίδι της ηρωίδας είναι από τα καλύτερα που έχω δει στην τηλεόραση). Στην φαντασία της φαντάζεται τρόπους, για να συναντήσει τον βιαστή της.

Σε έναν από αυτούς, τον βρίσκει στο μπαρ (με το όνομα Ego Death, που υποδηλώνει την ολοκληρωτική απώλεια της υποκειμενικής ταυτότητας, με λίγα λόγια τον θάνατο του ίδιου μας του εαυτού και την υπέρβασή του) όπου την βίασε και πάλι προσπαθεί με τον ίδιο τρόπο να την βιάσει, ρίχνοντάς της κάτι στο ποτό. Εκείνη υποδύεται ότι την επηρέασε το υπνωτικό που της έριξε και, όταν αυτός είναι έτοιμος να την βιάσει, αυτή τον αποκαλεί με το όνομα που της συστήθηκε, “David”. Αυτός τα χάνει και μέσα σε έναν μονόλογο μεταξύ γέλιου και δακρύων, αναγνωρίζει την άρρωστη κατάστασή του. Ενώ η αστυνομία εισβάλλει στο μπαρ να τον συλλάβει, η Arabella και ο βιαστής της βρίσκονται στο σπίτι της και κάθονται στο κρεβάτι και μιλάνε. Εκεί ο “David” ανοίγεται για την αρρώστια του, αποδέχεται το πρόβλημα που έχει και το θύμα του βρίσκεται δίπλα του, τον κοιτάζει στα μάτια χωρίς φόβο και τον συμπονεί. Αυτός, τότε, αντιλαμβάνεται ότι δεν τον φοβάται, ότι δεν έχει καμία εξουσία πάνω της, πέφτει η μάσκα του και πίσω από αυτήν μένει ένα ανθρωπάκι που φοβάται και μισεί τον εαυτό του. Η αστυνομία έρχεται σπίτι της να τον συλλάβει και αυτός τρέχει προς το θύμα του. Την αγκαλιάζει και της λέει: «Μην με αφήσεις». Αυτή τον αγκαλιάζει σφιχτά.

Συγχώρεση; Καταστροφή; Αυτοκαταστροφή; Εκδίκηση;

Η σειρά σε αφήνει να επιλέξεις το δικό σου νόημα για κάθε επεισόδιο. Δεν είναι μια σειρά μονάχα για τη σεξουαλική κακοποίηση και την έμφυλη βία. Είναι μια σειρά που μιλάει για όλα. Για τη μοναξιά, για την αλλοτρίωση από τα κοινωνικά δίκτυα, για το τραύμα, για τον ρατσισμό, για τη φιλία, για τη σεξουαλική κακοποίηση σε ομοφυλόφιλους από ομοφυλόφιλους, για τα όρια της σεξουαλικής απελευθέρωσης και την αρχή της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Μια σειρά βαθιά ρεαλιστική, που θα σε κάνει να σιχαθείς την ανθρώπινη φύση, τα πρότυπα για το ανδρικό φύλο και την αδικία που κυριαρχεί, αλλά ίσως να μας κάνει, άνδρες και γυναίκες, να ψαχτούμε περισσότερο πάνω στις «γκρίζες ζώνες» της συγκατάθεσης, της κακοποίησης, της παρενόχλησης, του βιασμού. Γιατί είναι πολλές και σχεδόν πάντα μένουν ατιμώρητες.

Σημαντικοί σύνδεσμοι:

Για περισσότερο Οδυσσέα Γραμματικάκη ακολουθήστε την εκπομπή «The Adults are Talking», στο facebook και το spotify!