Άρθρο του εξωτερικού συνεργάτη, Θωμά Κεδρά,
Είναι γνωστό πως η Ρωσία, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αισθάνεται χώρα που παρακμάζει και απειλείται – πλέον όχι μόνο από την Αμερική. Αισθάνεται περικυκλωμένη από την πάντα εχθρική Ευρώπη, η οποία πια περιλαμβάνει και τις πρώην Λαϊκές Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης, που για την ΕΣΣΔ αποτελούσαν αποκλειστική ζώνη επιρροής. Ακόμη, περικυκλωμένη νιώθει και από την Κίνα στα νοτιοανατολικά της, τη νέα παγκόσμια δύναμη με τη γνωστή οικονομική και στρατιωτική άνοδο. Η συνειδητοποίηση ότι τα μεγαλεία της Ρωσίας είναι πια «περασμένα» την αναγκάζει να αναθεωρήσει τον διεθνή της ρόλο.
Αν και οι εξελίξεις την αναγκάζουν να διατηρεί το ένα μάτι στραμμένο προς τη Δύση, λόγω της δράσης των ευρωπαϊκών κρατών στη Βαλτική, τον Καύκασο, την Ουκρανία, καθώς και στον νέο υβριδικό κόσμο του «πολέμου στον κυβερνοχώρο», το άλλο μάτι σίγουρα στρέφεται προς την Ασία.
Η «περικύκλωση» της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ
Τις τελευταίες δεκαετίες, το κράτος αγωνίζεται να αυξήσει τον πληθυσμό της Σιβηρίας, ώστε να μειωθεί η χαώδης πληθυσμιακή διαφορά της Ευρωπαϊκής Ρωσίας με την ξεχασμένη ανατολική Σιβηρία, αλλά και να αυξηθεί τόσο το εκπαιδευτικό και βιοτικό επίπεδο των περιοχών αυτών, όσο και η οικονομική τους δραστηριότητα. Επίσης, τα τελευταία χρόνια, ξεπηδούν διαρκώς προγράμματα στα ρωσικά πανεπιστήμια που αφορούν ασιατικές σπουδές, στρατηγικές ενσωμάτωσης ασιατικών χωρών στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, τρόπους παροχής αναπτυξιακής βοήθειας σε ασιατικά κράτη κ.α. Σίγουρα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης η Ρωσία ενδιαφερόταν και στο παρελθόν για την Ασία. Όμως λόγω του κοινού ιδεολογικού υποβάθρου με την Κίνα επέλεγε να μην παρεμβαίνει στα της Ασίας εμποδίζοντας την ανάπτυξη ενός αδελφού κράτους.
Διάγραμμα των ρωσικών κυβερνητικών υπηρεσιών για την ανάπτυξη της Σιβηρίας
Μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ και τις σπασμωδικές προσπάθειες θεραπείας του εσωτερικού σοκ και οικοδόμησης για πρώτη φορά στην ιστορία ενός φιλελεύθερου, σύγχρονου, καπιταλιστικού ρωσικού κράτους, ήρθε για τη Ρωσία η ώρα της εξωστρέφειας. Έπρεπε να διασφαλιστεί εκ νέου μία «ζώνη ασφαλείας», κρατών που θα την προστατεύουν από εξωτερικές απειλές. Αφού αυτός ο πρώτος στόχος επετεύχθη, ήταν η στιγμή της δραστηριοποίησης εκτός του πρώην Σοβιετικού χώρου. Η εμπλοκή στον συριακό εμφύλιο, οι συνομιλίες με Ιράν και Τουρκία, η φημολογούμενη επέμβαση στις αμερικανικές εκλογές του 2016 προς όφελος του Ντόναλντ Τραμπ και η σύσφιξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ ήταν το επόμενο βήμα.
Στη διάρκεια αυτών των εξελίξεων, η Κίνα άρχισε να αντιμετωπίζεται από τη Ρωσία όχι πια ως στρατηγικός σύμμαχος (το «ιδεολογικός αδελφός» είχε προ πολλού πάψει να ισχύει), αλλά ως ανταγωνιστής στην Ασία και τον Ειρηνικό. Οι σχέσεις των δύο χωρών είναι ίσως σε χειρότερο επίπεδο και από την εποχή του σινο-σοβιετικού σχίσματος, με εξαίρεση το πεδίο της διεθνούς διπλωματίας, όπου καμία από τις δύο χώρες δεν έχει άλλο έρεισμα παρά μόνο η μία την άλλη.
Ειδικά κατά την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ στις ΗΠΑ, κατά την οποία η Ρωσία είχε εξασφαλίσει το δυτικό της μέτωπο από απειλές, μπόρεσε να αλλάξει την οπτική που είχε για την Κίνα και να επιδίδεται σε αναδίπλωση των δυνάμεών της στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού.
Με την ανάληψη της εξουσίας στην Αμερική από τον Τζο Μπάιντεν, το μόνο που έχει αλλάξει είναι ότι για τη Ρωσία οι ΗΠΑ έγιναν ξανά αντίπαλος. Η συνεχής ανακίνηση από τον Αμερικανό Πρόεδρο της υπόθεσης Ναβάλνι και γενικότερα του καθεστώτος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον ατομικών ελευθεριών έχει γίνει πονοκέφαλος για τη Ρωσία του Πόυτιν.
Αν ο Ρώσος ηγέτης το πάρει απόφαση πως για να ελαχιστοποιήσει τις έριδες με τη Δύση πρέπει να προβεί σε βαθιά φιλελευθεροποίηση του κράτους και της κοινωνίας και να εντείνει τις ανταγωνιστικές πρωτοβουλίες της Ρωσίας έναντι της Κίνας, τότε ένα νέο πλέγμα συμμαχιών θα διαμορφωθεί. Δεν φαίνεται όμως τώρα να είναι η κατάλληλη στιγμή για αυτό, καθώς όλες οι πλευρές είναι εξίσου διστακτικές να πάρουν την πρωτοβουλία της ανατροπής.
Καταδίκες της Ρωσίας από το ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Εν κατακλείδι, ο Πούτιν φαίνεται αμετακίνητος από την κορυφή του ρωσικού πολιτικού συστήματος. Οι ΗΠΑ, έχοντας αποτινάξει τον τραμπισμό, θα συνεχίσουν τα επόμενα χρόνια να επικεντρώνονται σε θέματα ελευθερίας, δικαιωμάτων και μετριασμού της οικονομικής αναλγησίας.
Η Κίνα συνεχίζει να προοδεύει, όμως εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια κόπωσης της ανάπτυξής της με αιχμή το δημογραφικό πρόβλημα που θα την απασχολήσει τις επόμενες δεκαετίες.
Η Ρωσία δείχνει να το έχει αντιληφθεί από νωρίς, και γι’ αυτό αρχίζει να απομακρύνεται από τη φιλία με την Κίνα και να προσβλέπει στην έτερη πολυπληθή χώρα της ασιατικής ηπείρου, την Ινδία, η οποία έχει ήδη αρχίσει να φαίνεται ως η πιο πολλά υποσχόμενη χώρα στις μελέτες και προβλέψεις παγκόσμιου βεληνεκούς. Μέχρι στιγμής αυτή η προσπάθεια δεν πηγαίνει όσο καλά θα ήθελε η Ρωσία, όμως πολλά μπορούν να αλλάξουν τα επόμενα χρόνια. Εξάλλου ούτε η φιλία της Ινδίας με τις ΗΠΑ είναι δεδομένη.
