Πετρέλαιο στον Αρκτικό Κύκλο

Ήταν 29^η Μαΐου. Μία δεξαμενή της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην πόλη Νορίλσκ[1] άρχισε να χάνει πίεση. Το αποτέλεσμα; Μία διαρροή 21.000 τόνων πετρελαίου και λιπαντικών στον ποταμό Αμπάρναγια. Σχεδόν αμέσως η Ρωσία κήρυξε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης την πόλη. Για ποιο λόγο γίνεται όλη αυτή η φασαρία, όμως;

Ξεκινώντας από την έννοια της πετρελαιοκηλίδας, αυτή ορίζεται ως η απελευθέρωση πετρελαίου στο θαλάσσιο κυρίως περιβάλλον εξαιτίας ανθρώπινης δραστηριότητας. Το πετρέλαιο, ως μείγμα υδρογονανθράκων, μπορεί να έχει διαφορετική κατ’ είδος σύσταση και μέσω της κλασματικής απόσταξης να συναντώνται ποικίλες μορφές του. Μιλώντας για ρύπανση της θάλασσας από το πετρέλαιο, νοείται συνήθως εκείνη που προκαλεί το αργό πετρέλαιο και το πετρέλαιο μαζούτ. Κατά κύριο λόγο, πετρελαιοκηλίδες δημιουργούνται από τη βύθιση ή το ατύχημα κάποιου δεξαμενόπλοιου ή επιβατικού πλοίου. Μόνο στη χώρα μας, η ιστορία των πετρελαιοκηλίδων είναι μακροσκελής, ξεκινώντας από τις 23 Φεβρουαρίου 1980 με το ναυάγιο «Irenes Serenade» στην Πύλο και καταλήγοντας στο πλοίο «Αγία Ζώνη ΙΙ» στις 10 Σεπτεμβρίου 2017.

Οι συνέπειές της στο περιβάλλον είναι σοβαρές και ποικίλες. Τα όντα που διαβιούν εντός των υδάτινων οικοσυστημάτων, η χλωρίδα και η πανίδα της θάλασσας, επηρεάζονται άμεσα από την ύπαρξη πετρελαίου στο νερό. Συγκεκριμένα, η ποιότητα του νερού υποβαθμίζεται και προκαλείται θνησιμότητα στα ψάρια, τα οποία επίσης, εμφανίζουν δυσμορφίες, μολύνονται με τοξίνες και δύναται να έχουν ορμονικές διαταραχές. Παράλληλα, δύναται να επιβαρυνθεί και ο ανθρώπινος οργανισμός με αναπνευστικά ή δερματολογικά προβλήματα ή ακόμη και δηλητηριάσεις.

Επιστρέφοντας στο επίκαιρο ζήτημα του εν λόγω άρθρου, η οικολογική οργάνωση Greenpeace συνέκρινε το υπό εξέταση ατύχημα με εκείνο της ExxonValdez το 1989, όταν διαχύθηκαν στην Αλάσκα 11 εκατομμύρια γαλόνια πετρελαίου, 1.000 μίλια ακτών μολύνθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες ζώα έχασαν τη ζωή τους. Η απορρύπανση της περιοχής εκτιμάται ότι θα κοστίζει 150 εκατομμύρια δολάρια, κόστος το οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα αναλάβει η εταιρεία Nornikel, στην οποία ανήκει και ο σταθμός. Η επαναφορά των υδάτινων οικοσυστημάτων στην προτεραία κατάσταση θα διαρκέσει τουλάχιστον δέκα χρόνια, δήλωσε η κρατική υπηρεσία αλιείας. Τα πλωτά φράγματα αντιρύπανσης που είχαν τοποθετηθεί στον ποταμό Αμπάρναγια δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν το επιζήμιο αποτέλεσμα, διότι το πετρέλαιο κατέληξε στην λίμνη Πιάσινο.

Δεδομένου ότι διαπιστώθηκε η ανάγκη επισκευής της συγκεκριμένης μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ήδη από το 2018 και δεν πραγματοποιήθηκε ο απαιτούμενος έλεχος ασφαλείας για τη συνέχιση λειτουργίας της μονάδας, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του γενικού διευθυντή του σταθμού, του κύριου μηχανικού και του αναπληρωτή του. Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί πως ο ρωσικός Ποινικός Κώδικας φέρει ειδικό κεφάλαιο για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα (Κεφάλαιο 26), το άρ. 246 του οποίου προβλέπει την ποινική ευθύνη λόγω παραβίασης των κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος κατά την εκτέλεση έργων, άρθρο το οποίο περιλαμβάνεται στο ως άνω κατηγορητήριο. Ο διευθυντής του σταθμού κρίθηκε προφυλακιστέος ως την 31^η Ιουλίου.

Όποιος και αν είναι ο επίλογος αυτού του γεγονότος, τα υδάτινα και χερσαία οικοσυστήματα που μολύνθηκαν θα χρειαστούν μεγάλο χρονικό διάστημα για να ανακάμψουν. Η φύση διαθέτει μηχανισμούς «επούλωσης» των πληγών που αφήνουν πάνω της οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Ήδη λόγω της κλιματικής αλλαγής στον Αρκτικό Κύκλο σημειώθηκε θερμοκρασία 38 βαθμών Κελσίου. Η λήψη προληπτικών μέτρων είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τη διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος, όχι μόνο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον. Ο πλανήτης θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά από εμάς. Είναι, λοιπόν, οι πετρελαιοκηλίδες η κληρονομιά που θέλουμε να αφήσουμε στα παιδιά μας;

[1] Πρόκειται για μια πόλη 180.000 κατοίκων, η οποία βρίσκεται 300 χλμ εντός του Αρκτικού Κύκλου και δυτικά του ποταμού Γενισέι.