Στην προσπάθεια ενίσχυσης του αγώνα κατά της COVID-19 έρχονται να προστεθούν τα self-test που, όπως ανακοινώθηκε, θα παρέχονται δωρεάν στους πολίτες από τις αρχές Απριλίου. Το εγχείρημα αποσκοπεί στον ακριβέστερο προσδιορισμό των ενεργών κρουσμάτων στη χώρα και συνεπώς, στην άμεση απομόνωση και ιχνηλάτηση αυτών. Έτσι, η έγκαιρη διάγνωση που υπόσχονται τα self-test θα αποσυμφορήσει το επιβαρυμένο σύστημα υγείας και θα εξασφαλίσει μία πιο σφαιρική, επιδημιολογική εικόνα.
Τα self-test είναι τα πλέον γνωστά rapid test ή αλλιώς, τεστ ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου με τη διαφορά ότι θα πραγματοποιούνται στο σπίτι χωρίς τη βοήθεια ειδικού με δείγμα σιέλου ή ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος. Αν και υπάρχουν διαφόρων εταιρειών self-test διαθέσιμα στην παγκόσμια αγορά και επομένως, περισσότερες λεπτομέρειες αναμένονται να ανακοινωθούν, η διαδικασία είναι μία και έχει ως εξής:
- Λήψη δείγματος με το ειδικό στυλό (ή αλλιώς λεπτή μπατονέτα)
- Εμβάπτιση του στυλό σε ρυθμιστικό διάλυμα
- Εναπόθεση σταγονιδίων υγρού διαλύματος στην ειδική κασέτα
- Αναμονή για 15 – 20 λεπτά
- Εμφάνιση αποτελεσμάτων
Πώς πραγματοποιείται, όμως, η ταχεία ανίχνευση; Η κασέτα ανάλυσης είναι ουσιαστικά ένας βιοαισθητήρας και αποτελείται από μία λωρίδα ειδικής μεμβράνης (νιτροκυτταρίνης) πάνω στην οποία έχουν ακινητοποιηθεί σε συγκεκριμένες θέσεις αντισώματα, τα οποία αναγνωρίζουν εκλεκτικά την πρωτεΐνη του νουκλεοκαψιδίου του ιού (το γνωστό αντίγονο). Επιπλέον, περιλαμβάνει, σε περίσσεια, νανοσωματίδια (συνήθως χρυσού), μερικά από τα οποία προσδένονται και αυτά στο αντιγόνο. Το δείγμα, μετά την εμβάπτιση του στο ρυθμιστικό διάλυμα, τοποθετείται στην μία άκρη του βιοαισθητήρα. Λόγω τριχοειδούς δράσης που αναπτύσσεται ανάμεσα στο υγρό και το στερεό, δημιουργείται μία κινητήρια δύναμη που μεταφέρει το δείγμα από τη μία άκρη στην άλλη. Έτσι, κατά την «μετακίνηση» του δείγματος, τα ακινητοποιημένα αντισώματα, επειδή ακριβώς αναγνωρίζουν εκλεκτικά το αντιγόνο, το παγιδεύουν παράγοντας ένα οπτικό σήμα στη θέση δοκιμής Τ χωρίς, όμως, να εμποδίζουν τη μετακίνηση του υγρού προς την άλλη άκρη. Τέλος, τα ελεύθερα νανοσωματίδια δεσμεύονται και αυτά, προς το τέλος της διαδρομής, σε μη εκλεκτικά αντισώματα παράγοντας ένα ακόμα οπτικό σήμα στη θέση ελέγχου C. Εδώ, είναι και το σημείο όπου ολοκληρώνεται η ανάλυση και τα αποτελέσματα είναι εμφανή.
Όταν εμφανίζεται μόνο μία γραμμή στη θέση C (γραμμή ελέγχου), τότε το αποτέλεσμα είναι αρνητικό (αριστερή κασέτα). Αντίθετα, όταν εμφανίζεται μία επιπλέον γραμμή στη θέση T (γραμμή δοκιμής), δηλαδή εμφανίζονται δύο γραμμές ταυτόχρονα, το αποτέλεσμα είναι θετικό (δεξιά κασέτα). Η ένταση της γραμμής στη θέση Τ μπορεί να ποικίλει ανάλογα την ποσότητα του αντιγόνου που ανιχνεύθηκε στο δείγμα. Οπότε, ακόμα και η πιο αχνή γραμμή, θεωρείται θετικό αποτέλεσμα. Στην περίπτωση, όμως, που δεν εμφανιστεί καμία ένδειξη στη θέση ελέγχου C, τότε το τεστ δεν θεωρείται έγκυρο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τεστ ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου δεν έχουν υψηλή ακρίβεια και μπορεί το πολύ 4 στους 10 να θεωρηθούν ψευδώς αρνητικοί με τις περισσότερες περιπτώσεις να αφορούν τους ασυμπτωματικούς. Η απόδοση του συγκεκριμένου τεστ εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το ιικό φορτίο κάθε ατόμου, την ποιότητα δείγματος που αναλύεται καθώς και τον τρόπο με τον οποίο λήφθηκε το δείγμα ή ακόμα και το πώς αυτό διαχειρίστηκε κατά τη διενέργεια του τεστ (π.χ. απολύμανση χεριών και επιφανειών). Για αυτό και εγείρονται επιπλέον προβληματισμοί σχετικά με την αποτελεσματικότητα τους στον έλεγχο της πανδημίας εφόσον θα πραγματοποιούνται κατ’ οίκον απουσία ειδικά καταρτισμένου προσωπικού, γεγονός που πιθανώς να αυξήσει τα ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.
Συνοψίζοντας, οφείλουμε να έχουμε κατά νου τα παρακάτω:
- Το πρωτόκολλο οδηγιών του αυτοελέγχου πρέπει να τηρείται αυστηρά ώστε τα αποτελέσματα να είναι έγκυρα. Δεν είναι δύσκολο. Δεν είναι χρονοβόρο.
- Τα self-test συνιστάται να γίνονται τακτικά, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα όπως προβλέπεται, προκειμένου να μειωθεί το ποσοστό ανακρίβειας και φυσικά, να εντοπισθεί άμεσα το ενεργό κρούσμα. Θα υπάρχει η δυνατότητα αγοράς επιπλέον τεστ για όποιον το επιθυμεί με το κόστος να επιβαρύνει τον ίδιο.
- Στη περίπτωση θετικού αποτελέσματος, αυτό οφείλει να δηλωθεί στην ειδική πλατφόρμα, για την οποία θα ανακοινωθούν προσεχώς περισσότερες πληροφορίες, προκειμένου να προσμετρηθούν στον αριθμό των κρουσμάτων. Σε δεύτερη φάση, σύμφωνα με όσα είναι γνωστά ως τώρα, θα πραγματοποιηθεί επανέλεγχος σε δομή υγείας. Έτσι, η επικοινωνία με τον ΕΟΔΥ είναι απαραίτητη για την περαιτέρω καθοδήγηση.
- Ακόμα και αν τα αποτελέσματα είναι επανειλημμένα αρνητικά, εξακολουθούμε να φοράμε μάσκες και να κρατάμε αποστάσεις για εμάς και τους αγαπημένους μας. Η πανδημία δεν έχει λήξει.
Βιβλιογραφία:
- Hu, J., Wang, S., Wang, L., Li, F., Pingguan-Murphy, B., Lu, T. J., & Xu, F. (2014). Advances in paper-based point-of-care diagnostics. Biosensors and Bioelectronics, 54, 585–597.
- Scohy A, Anantharajah A, Bodeus M, Kabamba-Mukadi B, ´ Verroken A, Rodriguez-Villalobos H, Low performance of rapid antigen detection test as frontline testing for COVID-19 diagnosis, Journal of Clinical Virology (2020)
- Mertens P, De Vos N, Martiny D, Jassoy C, Mirazimi A, Cuypers L, Van den Wijngaert S, Monteil V, Melin P, Stoffels K, Yin N, Mileto D, Delaunoy S, Magein H, Lagrou K, Bouzet J, Serrano G, Wautier M, Leclipteux T, Van Ranst M, Vandenberg O and LHUB-ULB SARS-CoV-2 working diagnostic group (2020) Development and Potential Usefulness of the COVID-19 Ag Respi-Strip Diagnostic Assay in a Pandemic Context. Front. Med. 7:225.
- Merino P et al., Multicenter evaluation of the Panbio™ COVID-19 rapid antigen-detection test for the diagnosis of SARS-CoV-2 infection, Clinical Microbiology and Infection
