Προεδρικό debate ΗΠΑ: όταν η πολιτική μετατρέπεται σε reality

Στις 5 και 40 ώρα Ελλάδος ολοκληρώθηκε το πρώτο Αμερικανικό Προεδρικό debate των ΗΠΑ. Διακοπές, βρισιές, οικογενειακές προσβολές, ανυπόστατα επιχειρήματα και τετριμμένες ατάκες, δεν άργησαν να εκδηλωθούν ήδη από τα πρώτα τηλεοπτικά λεπτά. Το debate διήρκησε περίπου μιάμιση ώρα και χωρίστηκε σε 6 θεματικές ενότητες (Οικονομία, Κορωνοϊός, Κλιματική Αλλαγή, Ανώτατο Δικαστήριο, Αξιοπιστία Εκλογικών αποτελεσμάτων και Φυλετική βία στις ΗΠΑ).

Αυτό που παρατηρήσαμε δεν μας εξέπληξε. Ένας συνηθισμένος Τραμπ, που διέκοπτε συνεχώς και βασίστηκε εξ ολοκλήρου σε πολιτικά πυροτεχνήματα, εναντίον ενός εμφανώς καταβεβλημένου Biden, που μετά βίας άρθρωνε 2 φράσεις  δίχως σαρδάμ.

Τραμπ

Ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίστηκε με τις αναμενόμενες συμπεριφορές. Δεν κατάφερε να μην διακόψει τον συνομιλητή του ανά (περίπου) 30 δευτερόλεπτα και αρκέστηκε σε ρητορική τύπου «ολα έχουν γίνει σωστά, είμαστε στο καλύτερο ιστορικό μας σημείο, αξίζω την επανεκλογή». Δεν εμφάνισε ίχνος μεταμέλειας για την ανησυχητική αμερικανική διαχείριση της πανδημίας ούτε και για το εμφυλιακό κλίμα στη χώρα μετά τις δολοφονίες έγχρωμων πολιτών. Ανέδειξε τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας και την οικονομική ανάκαμψη (προ κορωνοϊού) και κατηγόρησε τον Biden ότι υποκύπτει στις πιέσεις της αριστερής πτέρυγας του κόμματός του (αναφερόμενος στον Sanders). 

Ο Τραμπ με εμφανέστατο τρόπο διέκοπτε επίτηδες τον Biden καθώς γνώριζε πως ο δεύτερος δεν μπορεί να αντεπεξέλθει ρητορικά υπό πίεση. Και ομολογουμένως, σε πολλά σημεία, το πέτυχε. Ο Τραμπ ήταν διαλεκτικά ανώτερος σε βαθμό που ολοκλήρωνε πληρέστερους (αν και  ως επί το πλείστον άνευ δεδομένων) συλλογισμούς. Παρόλα αυτά, οι πάμπολλες διακοπές που έκανε εις βάρος του συνομιλητή του, καθώς και οι αψιμαχίες του με τον δημοσιογράφο που συντόνιζε το debate, κούραζαν ιδιαιτέρως τον θεατή. 

Ως γνωστόν, δεν έλειψαν οι απευθείας επιθέσεις με χαρακτηριστικότερες εκείνες στον Biden αναφορικά με την άκαρπη 47χρονη πολιτική καριέρα του αλλά και στον βετεράνο γιο του. Απέφυγε να απαντήσει επί της ουσίας σε  θέματα όπως της φοροδιαφυγής του ή παλαιότερες ατυχείς δηλώσεις του (ιδίως αναφορικά με τον κορωνοϊό, που έγιναν παγκόσμιος περίγελος). Αίσθηση προκάλεσαν οι απόψεις που εξέφρασε στο debate, όπως το ότι «η βία στην Αμερική προέρχεται αποκλειστικά από την αριστερά». 

Λακωνικά, θα λέγαμε πως στην πρώτη προεκλογική κόντρα ανάμεσα στους δύο, ο Τραμπ ήταν τακτικιστικά έξυπνος, καθώς χρησιμοποίησε τις αδυναμίες του αντιπάλου του, αλλά ουσιαστικά κενός, αφού προέβη σε κουραστικές επαναλήψεις, ακατάπαυστη πολυλογία και κλασικά επικοινωνιακά κλισέ της συντηρητικής πολιτικής πτέρυγας των ΗΠΑ (νόμος και τάξη, πρώτα οι Αμερικάνοι κ.α.). 

Biden

Στην περίπτωση του Μπλε υποψηφίου θα λέγαμε πως είχαμε ένα αντίστροφο μοτίβο εμφάνισης. Ο Biden ακολούθησε ξανά την ίδια αποτυχημένη συνταγή της προκριματικής του καμπάνιας. Ενώ είχε δομημένες θέσεις με συγκεκριμένα  δεδομένα (κορωνοϊός, φορολογία, πράσινη μετάβαση), ο 77χρονος δεν είχε την ενέργεια ή την υπομονή, για να τα εκφράσει με τρόπο πειστικό και άμεσο. Από τα πρώτα λεπτά φάνηκε πως πιεζόταν από τις συνεχείς διακοπές του Τραμπ, με αποτέλεσμα να χάσει σχετικά νωρίς την ψυχραιμία του και να προβεί σε φράσεις όπως: «Δεν μπορείς να μιλήσεις με αυτόν τον κλόουν από δίπλα», «Σκάσε» και «Κάντε τον να πάψει». Δεν μπορείς να αντιμάχεσαι έναν ακραίο λαϊκιστή, αλλά να πέφτεις ο ίδιος στην παγίδα των μικροπολιτικών προσβολών.

Στα ζητήματα των υψηλών θανάτων και κρουσμάτων κορωνοϊού, της φοροδιαφυγής του Τραμπ και άλλων δισεκατομμυριούχων που πλούτισαν ακόμα περισσότερο στην πανδημία και στα της κλιματικής αλλαγής, o Biden έπαιξε έξυπνα και εργαλειοποίησε τις αντιφάσεις της διοίκησης Τραμπ. Την ίδια στιγμή όμως, έχανε ανά τακτά χρονικά διαστήματα τον ειρμό της σκέψης του και έκανε εκατοντάδες σαρδάμ, με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώνονται όλα τα μηνύματά του. Τα ανωτέρω εγείρουν το ερώτημα: μπορεί ένας 77χρονος με τέτοια έλλειψη προσοχής, ρητορικής ικανότητας και διανοητικής συγκρότησης να ηγηθεί μιας υπερδύναμης; Μπορεί να αντεπεξέλθει στην πίεση και στα διπλωματικά παζάρια των ομολόγων του;

Αναφορικά με την φυλετική βία στις ΗΠΑ ο Biden προσπαθεί να συσπειρώσει την έγχρωμη κοινότητα, αλλά και άλλες μειονότητες, δίχως όμως ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς στις τόσες δεκαετίες που είναι μέλος του Καπιτολίου, δεν έχει προβεί σε καμία αντίστοιχη καινοτόμα και αξιοπρόσεκτη νομοθετική πρωτοβουλία. Τέλος, παρά το γεγονός πως, όταν δεν διακοπτόταν από τον Τραμπ μπορούσε να μιλήσει με σχετική πειθώ, βασίστηκε σε πολλές κλισέ ατάκες και Χολυγουντιανού τύπου μονοκάμερα προς τον Αμερικανικό λαό, που μάλλον ξενίζουν, παρά κινητοποιούν το ευρύ κοινό. 

Απόσταγμα

Ακολουθούν άλλα δυο προεδρικά debate. Κρίνοντας από το πρώτο, το επίπεδο της πολιτικής κόντρας είναι υπό του μηδενός. Όπως έχει παγιωθεί, η προεδρική προεκλογική διαδικασία θυμίζει περισσότερο reality με φθηνές προσβολές και ατάκες εντυπώσεων, παρά σοβαρή επιχειρηματολογία με εναλλακτικές προτάσεις. 

Αν και ο συντονιστής δημοσιογράφος προσπάθησε να τηρήσει την ισότητα στο debate, πολλές φορές δεν έκρυψε την αντιπάθειά του προς τον Τραμπ (δικαιολογημένη αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος της παραφροσύνης των δηλώσεών του) αλλά και την υπεράσπισή ως προς τον Biden (μέγα λάθος για τον τελευταίο καθώς αυτό εκλαμβάνεται ως αδυναμία).

Επί της ουσίας, τόσο σε αυτό το debate, όσο και εν γένει ανάμεσα στους δύο αντιπάλους, δεν υπάρχει πραγματική εναλλακτική πρόταση. Υπάρχει ένας ανταγωνισμός για τις παραδοσιακές ομάδες πίεσης Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, δίχως ενέργεια και παλμό που ενδεχομένως να επιστράτευε και νέους ακολούθους, νεολαία ή έστω όσους απείχαν από τις τελευταίες εκλογές. 

Ως νικητή του debate κρίνουμε οριακά τον Τραμπ (ποσοστό 55 – 45). Και αυτό το γεγονός ο Τραμπ, όπως ο ίδιος έχει παραδεχτεί δημόσια, δεν το οφείλει στην ανικανότητα του Biden, αλλά στη Διοίκηση του Δημοκρατικού Κόμματος (DNC), η οποία σαμποτάρισε συντονισμένα το φαβορί, Bernie Sanders, για να εκλέξει έναν lobby – friendly υποψήφιο όπως τον Biden, που θα αρέσει στα συστημικά πλέγματα (παρα) εξουσίας όπως η Wallstreet, οι φαρμακοβιομηχανίες κ.α. Εκεί ακριβώς έγκειται το ζήτημα. Δεν έχουν αντιληφθεί πως η ίδια επακριβώς τακτική, ενός συστημικού και φθαρμένου πολιτικά υποψηφίου, έναντι ενός πιο ριζοσπαστικού/ενεργητικού, είναι που έδωσε μια απλόχερη νίκη στον Τραμπ το 2016. Εάν η κατάσταση δεν αλλάξει στα δύο επόμενα debate και συνολικά στην υπόλοιπη καμπάνια του Biden, πολύ φοβόμαστε πως η Διοίκηση Τραμπ, παρά τα τραγικότατα λάθη της (oh the irony),  θα εκμεταλλευτεί το παράθυρο επανεκλογής, που άφησε το αντιπολιτευόμενο κόμμα.