Νέες εξελικτικές προοπτικές εξετάζονται από τα όργανα της Ένωσης με σκοπό την ενίσχυση και την ενδυνάμωση του θεσμού, επιταχύνοντας τις διαδικασίες του προγράμματος Διεύρυνσης, μετά και την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και της παγκόσμιας κρίσης, που κλιμακώθηκε με την εξάπλωση του ιού Covid-19. Μέσα στις αναπτυξιακές βλέψεις της ΕΕ κατατάσσεται και η επέκταση της στα Δυτικά Βαλκάνια, με τις διαπραγματεύσεις για ένταξη της Αλβανίας και της Βορείου Μακεδονίας να βρίσκονται σε εξέλιξη το τελευταίο διάστημα.
- Εκκίνηση Διαπραγματεύσεων
Στις 24 Απριλίου 2009 υπεβλήθη αίτηση από την Αλβανία για προσχώρηση της χώρας στην ΕΕ. Απαραίτητες έκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον Οκτώβριο του 2012, μεταρρυθμίσεις στην κρατική δομή, αλλά και σε τομείς, όπως η δικαιοσύνη και η ασφάλεια, καθώς και η καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, ώστε να πραγματοποιηθεί η εγκυρότητα της υποψηφιότητας της χώρας. Υπό την επίβλεψη της Επιτροπής και με την συμμόρφωση της χώρας στις απαιτήσεις που προέβλεπαν οι Ευρωπαϊκοί κανονισμοί, το 2014 παραχωρήθηκε στο βαλκανικό κράτος το καθεστώς υποψηφιότητας προς ένταξη. Παρά τις βελτιώσεις στις οποίες προχώρησε η χώρα, οι διαδικασίες έμειναν ακινητοποιημένες έως και το 2018, όπου μετά από απόφαση του Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2019 θα τίθεντο σε εφαρμογή οι ενταξιακές διεργασίες.
- Συμβούλιο Οκτωβρίου 2019
Η διαδικασία διεύρυνσης για την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία τέθηκε στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 15 Οκτωβρίου 2019, όπου και κοινοποιήθηκαν διαδικαστικά συμπεράσματα, καθώς και ανακοινώθηκε η επανάληψη των συζητήσεων στις 19 Οκτωβρίου του ίδιου έτους. Έντονες αντιρρήσεις εξέφρασαν η Γαλλία και η Ολλανδία σχετικά με την ορθότητα για πιθανή ένταξη των δύο χωρών στην ΕΕ. Επικαλούμενη την έλλειψη στην δικαστική οργάνωση, την ενδημική διαφθορά, καθώς και την εκτεταμένη εγκληματικότητα και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών στο κράτος της Αλβανίας, η Γαλλία τάχθηκε κατά της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, υποστηριζόμενη από την Χάγη. Σε άμεση ανταπόκριση προέβη η Γερμανία, η οποία παρότρυνε τις δύο ευρωπαϊκές χώρες να επιτρέψουν την εκκίνηση των διαδικασιών, καθώς η ενσωμάτωση των δύο κρατών θα περιόριζε την επεκτατική επιρροή της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή των δυτικών Βαλκανίων. Συμφωνα με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, η ΕΕ θα πρέπει να αναθεωρήσει τα πλαίσια εισδοχής των νέων μελών και να επανεξετάσει τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες υπέβαλαν στην πολιτική τους οι δύο υποψήφιες προς ένταξη χώρες, βάση των ευρωπαϊκών απαιτήσεων, πρόταση την οποία υπερασπίστηκαν αντίστοιχα η Ιταλία και η Ολλανδία. Βασική επιρροή στις αντιρρήσεις του Παρισιού άσκησε το έντονο μεταναστευτικό ρεύμα, προερχόμενο από τα βαλκανικά κράτη και κυρίως από την Αλβανία, το οποίο θα ενισχύονταν με μια πιθανή προσάρτηση της χώρας στην Ένωση.
Με αφορμή την συμφωνία των Σκοπίων με την ελληνική Κυβέρνηση για αλλαγή της ονομασίας, το ολλανδικό κοινοβούλιο διατήρησε μια πιο διαλλακτική στάση και κατέστησε δυνατή την εκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και μετά τις αντιρρήσεις που υπεβλήθησαν, η υπόθεση της διεύρυνσης θα επανερχόταν πριν από τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων στο Ζάγκρεμπ τον Μάιο του 2020.
- Απόφαση Ενταξιακών Διαπραγματεύσεων
Νέες μεταρρυθμίσεις στις διαδικασίες διεύρυνσης ανακοίνωσε η Κομισιόν τον Φεβρουάριο, σε προσπάθεια της να ικανοποιήσει τα αιτήματα της Γαλλίας, αλλά και να δεσμεύσει τα υποψήφια προς ένταξη κράτη με την πιθανότητα αναστολής των διαδικασιών εάν δεν επιτευχθεί υλοποίηση αυτών και συμμόρφωση στους απαιτούμενους κανονισμούς.
Στην τηλεδιάσκεψη των Υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, που έλαβε χώρα στις 24 Μαρτίου 2020, εγκρίθηκε η έναρξη των διαδικασιών για την ένταξη της Αλβανίας και της Βορείου Μακεδονίας, καθώς και τα συμπεράσματα σταθεροποίησης και σύνδεσης. Η επίσημη ημερομηνία εκκίνησης θα αποφασιστεί σε επόμενη σύνοδο κορυφής. Αναμένεται να οριστικοποιηθούν και να ανακοινωθούν από την Επιτροπή τα πλαίσια στα οποία θα κινηθούν οι διαπραγματεύσεις των δύο υποψήφιων χωρών, καθώς και θα υπάρξει στενή επίβλεψη της προόδου βάσει των μεταρρυθμίσεων που έχουν επιβληθεί. Ιδιαίτερα επικεντρωμένη πρέπει να παραμείνει η Αλβανία στην συνεχή βελτίωση των εκλογικών και δικαστικών μεταρρυθμίσεων, αλλά και στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή απορρόφηση των προτεινόμενων χωρών από την ΕΕ και ιδιαίτερα της Αλβανίας, είναι η εντατικοποίηση των αναπτυξιακών ενεργειών, καθώς η ίδια η Ένωση, μετά και την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και της διεθνούς κρίσης υγείας, βρίσκεται σε δυσμενή θέση, κυρίως οικονομική, και θα αποβεί μη παραγωγική και απαιτητική η στήριξή τους. Κύριο επιχείρημα των κρατών – μελών που υποστήριξαν την διεύρυνση, είναι η γεωπολιτική στρατηγική, που αποβλέπει στον περιορισμό της σλαβικής επιρροής στην περιοχή των δυτικών Βαλκανίων, αλλά και στην ενίσχυση και σύσφιξη των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη του ΝΑΤΟ. Μακροπρόθεσμα οι βλέψεις για διεύρυνση μπορούν να αποτελέσουν εφικτό στόχο για την υλοποίηση μιας ζώνης πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ευημερίας και να αποφέρουν προοπτικές εξέλιξης σε οικονομικό, κοινωνικό και στρατιωτικό επίπεδο. Είναι, όμως, σημαντικό να ληφθεί υπόψιν η αδυναμία της ευρωπαϊκής κοινωνίας στην παρούσα οικονομική και πολιτική κατάσταση, να ενσωματώσει νέα κράτη – μέλη τα οποία δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές και επιδέχονται περεταίρω διορθώσεις στα εσωτερικά τους ζητήματα, εφόσον προβλέπει το πλαίσιο της συμφωνίας διμερείς συμβατικές σχέσεις, χρηματοοικονομική βοήθεια, εμπορικές σχέσεις και περιφερειακή συνεργασία. Για την ολοκλήρωση των διαδικασιών είναι πιθανό να συμπεριληφθούν επιπρόσθετες επισημάνσεις, σχετικά με τους παράγοντες που θα υποχρεούνται τα υποψήφια κράτη να διευθετήσουν. Σκοπός είναι να αποφευχθούν ανομοιογένειες στις πολιτικές του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος, σε συνέπεια της πολυμορφίας, στην νοοτροπία της πολιτικής και κοινωνικής ιδεολογίας, αλλά και η συνεργασία για ανάπτυξη της Ένωσης σε συνδυασμό με τις βάσεις για καλή γειτονία στην ευρωπαϊκή επικράτεια.
Πηγή εικόνας: Εuropean Commission
