Άρθρο της εξωτερικής συνεργάτιδος, Μαρίας Νοφκίδου,

Οι δυο πιο σημαντικοί ρόλοι στη ζωή ενός ανθρώπου σχετίζονται με την οικογένεια/προσωπική ζωή και την εργασία. Ο διαχωρισμός αυτών των δύο πεδίων σταδιακά καταρρίπτεται. Ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι κάνουν τις επιλογές τους σε σχέση με την προσωπική τους ζωή, ανάλογα με τις προτεραιότητές τους στον τομέα της εργασίας τους (Κουνενού, 2010). Είναι, λοιπόν, αναγκαία η εναρμόνιση προσωπικού και επαγγελματικού βίου με στόχο την ανάδειξη της συμβολής της στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και εργασίας των εργαζομένων γονέων, αλλά και γενικότερα όσων επιδιώκουν να εξισορροπήσουν τις εργασιακές ευθύνες με τον προσωπικό τους τρόπο ζωής.

Παράλληλα, είναι εμφανής η ευεργετική της επίδραση στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, στη μείωση των ποσοστών απουσίας από την εργασία, στην αύξηση του χρόνου παραμονής του προσωπικού στον χώρο εργασίας και κατ’ επέκταση στη μείωση εξόδων στελέχωσης μιας εταιρείας. Γενικότερα, συμβάλλει στην ικανοποίηση εργαζομένων και πελατών χτίζοντας ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της επιχείρησης.

Η σύγκρουση ανάμεσα στην εργασία – οικογένεια/προσωπική ζωή επηρέασε σε μεγαλύτερο βαθμό και με τρόπο αρνητικό τη γυναίκα. Εκείνη είναι που εκφράζει μικρότερο βαθμό ικανοποίησης από την ύπαρξη των πολλαπλών ρόλων στη ζωή της και τη σύγκρουσή τους με τα επαγγελματικά της καθήκοντα (Kossek & Ozeki, 1998). Συχνά, μάλιστα, οι νέες μητέρες επιστρέφοντας στην εργασία τους χάνουν προνόμια και οικονομικές απολαβές που είχαν κερδίσει στο παρελθόν, γεγονός που τις οδηγεί σε απογοήτευση και έντονο άγχος (Kinnunen et al., 2004).

Η ισορροπία ζωής που αναζητά η γυναίκα αλλά και ο κάθε άνθρωπος συνίσταται στην ικανοποίηση των απαιτήσεων με τρόπο που να ικανοποιεί πρωτίστως την ίδια και να αφορά και στους τρεις βασικούς τομείς της ζωής, την εργασία, την οικογένεια, και τον προσωπικό χρόνο. Η εργασία απαιτεί χρόνο, ένταση και κατανομή του χρόνου εργασίας μέσα στην εβδομάδα. Η οικογένεια απαιτεί πολύπλοκους ρόλους (συντρόφου, γονέα, φροντιστή των ηλικιωμένων γονέων) και αρκετές ευθύνες. Ωστόσο, η εναρμόνιση εργασίας – οικογένειας/προσωπικής ζωής απαιτεί τον απαραίτητο χρόνο για ξεκούραση, διακοπές, κοινωνική ζωή και τη συμμετοχή σε προγράμματα προσωπικής ανάπτυξης.

Η εναρμόνιση είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ισότιμη κατανομή του χρόνου στους τρεις τομείς της ζωής μας ή την προσπάθεια διατήρησης ισορροπίας ανάμεσα τους (Gregory & Milner, 2009). Η εναρμόνιση εργασίας – ζωής είναι στην πραγματικότητα η απόκτηση εμπειριών που φέρνουν ικανοποίηση σε όλους τους τομείς της ζωής μιας γυναίκας και ενός άνδρα, και για να γίνει αυτό απαιτείται ενέργεια και δέσμευση για κάθε τομέα (Greenhaus, Collins, & Shaw, 2003). Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι η ίση κατανομή του χρόνου ή η ανισοβαρής κατανομή του χρόνου, αλλά η επιδίωξη της ίσης ικανοποίησης από τον κάθε ρόλο.

Γιατί η εναρμόνιση εργασίας – ζωής αυξάνει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου;

Καταρχάς η εμπλοκή και δέσμευση του ανθρώπου σε πολλαπλούς ρόλους μας προστατεύει από τις αρνητικές εμπειρίες ενός ρόλου. Έχουμε περισσότερες πηγές για να λάβουμε ικανοποίηση και άρα έχουμε περισσότερες εναλλακτικές στη ζωή μας (Barnett & Hyde, 2001). Ζούμε την κάθε στιγμή από όποιον ρόλο και αν αυτή προέρχεται και κανένα ρόλο δεν βλέπουμε ως λιγότερο σημαντικό από τον άλλον. Συχνά για να το επιτύχουμε αυτό απαιτείται αλλαγή του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε το ρόλο μας, θέτοντας προτεραιότητες για τον κάθε μας ρόλο, αποβάλλοντας στερεοτυπικές αντιλήψεις και διαγάφοντας όρια σύμφωνα με τις επιθυμίες μας και τα δεδομένα των συνθηκών (Frone, 2003). Το θέμα των τελευταίων είναι πολύ σημαντικό, διότι η συζήτηση περι εναρμόνισης δεν περιορίζεται μόνο στην ατομική πρωτοβουλία του κάθε εργαζομένου. Πόσο φιλικοί ως προς την προσωπική ζωή και την οικογενειακή ζωή της εργαζόμενης γυναίκας ή του εργαζόμενου άντρα είναι μια επιχείρηση ή ένας χώρος εργασίας; Υπάρχει η δυνατότητα για ευέλικτα ωράρια εργασίας, επενδύει μια επιχείρηση στην προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των εργαζομένων της; Έχει φροντίσει να υπάρχει μονάδα φροντίδας μικρών παιδιών για τους εργαζόμενους γονείς (Frone, 2003);

Κλείνοντας το παρόν άρθρο, αξιοσημείωτη κρίνεται η παρατήρηση ότι ο κάθε προϊστάμενος, συνάδελφος, εργοδότης ερμηνεύει την εργασία, τις συνθήκες και τις απαιτήσεις της σύμφωνα με την προσωπική του εμπειρία, διαμορφώνοντας συνάμα την κουλτούρα στον χώρο εργασίας. Η συχνή επικοινωνία, λοιπόν, με τους άλλους για τις ανάγκες μας, η στήριξη που μπορούμε να λάβουμε από το περιβάλλον μας, η διεκδίκηση και δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών δημιουργούν το πλαίσιο για μια ζωή πολύπλευρη και μια ζωή που γεννά ικανοποίηση (Clarke, Koch, & Hill, 2004).