Άρθρο του εξωτερικού συνεργάτη, Σταύρου Κοροβέση, σε συνεργασία με τον Ηρακλή Μπουρνάζο και την Ηλιάνα Κοπαΐλα,
Η πορεία μετάβασης προς τις έξυπνες πόλεις είναι μια διαδικασία ή καλύτερα μία σειρά διαδικασιών, με τις οποίες οι πόλεις γίνονται πιο «βιώσιμές» και «ανθεκτικές» και με αυτόν τον τρόπο ικανές να ανταποκριθούν πιο γρήγορα στις νέες «προκλήσεις». Πόλεις που θα χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη προσαρμοστική ικανότητά τους στις ραγδαίες κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές που δυναμιτίζονται από κρίσεις, όπως οικονομικές, υγειονομικές και οικολογικές.
Φυσικά, κοινωνοί και αποδέκτες αυτής της ριζικής μετάβασης δεν μπορεί να είναι άλλοι από τους πολίτες. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση των τεχνολογιών αιχμής θα συμβάλει στη διευκόλυνση της καθημερινότητάς τους και στην άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου. Οι στόχοι μιας έξυπνης πόλης μετουσιώνονται μέσω κάποιων κεντρικών θεματικών, όπως είναι η δημόσια διοίκηση και καινοτομία, με απώτερο σκοπό την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού και λειτουργικού κράτους. Τις θεματικές συμπληρώνουν το βιώσιμο περιβάλλον, ο πολιτισμός, καθώς και η τόνωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, σε συνδυασμό με την τόνωση της έρευνας των ερευνητικών ινστιτούτων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της χώρας.
Βέβαια, προϋπόθεση όλων αυτών είναι και η ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών για να μπορούν να διαχειριστούν καταλλήλως αυτή την «εισβολή» της τεχνολογίας της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη ζωή τους και να μπορέσουν να ενσωματώσουν τα οφέλη της στη ζωή τους. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι το ποσοστό των ανθρώπων που δεν έχει χρησιμοποιήσει το Internet στην Ελλάδα αγγίζει το 14% (λόγω γεωμορφολογίας αλλά και του γηραιού πληθυσμού), ποσοστό αρκετά μεγάλο σε σχέση με το τι περιμένει η νέα γενιά, που έχει ζήσει τη «γέννηση», την «εξέλιξη» αλλά και την ενσωμάτωση αυτών των τεχνολογιών και αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς της.
Συνεπώς, προκύπτει ότι οι χρήστες της τεχνολογίας είναι δύο ταχυτήτων! Έτσι, πρέπει και ήδη υπάρχει μέριμνα σε αρκετά κράτη για την εξομάλυνση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των γενεών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα προσανατολισμένα σε τεχνολογικά θέματα σεμινάρια στον γενικό πληθυσμό ή σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα σε διάφορες πόλεις του εξωτερικού. Με δειλά, δειλά βήματα με πρωτοβουλίες των δήμων ξεκινούν τέτοιες δράσεις και όλο και πληθαίνουν.
Είναι γεγονός ότι σαν χώρα η πανδημική κρίση μας ανάγκασε να ψηφιοποιήσουμε μερικές από τις υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης, ωστόσο είμαστε ακόμα σε ένα πρώιμο στάδιο σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Η ψηφιακή διακυβέρνηση αποτελεί βασικό πυλώνα των σύγχρονων τεχνολογικά κοινωνιών για την διευκόλυνση της καθημερινότητας των πολιτών, οι οποίοι έρχονται έως τώρα αντιμέτωποι με το πολυδαίδαλο γραφειοκρατικό σύστημα των δημόσιων υπηρεσιών που αρκετές φορές αποδεικνύεται ελλιπέστατο.
Η ψηφιακή διακυβέρνηση πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος , το οποίο μπορεί να εξοικονομήσει πολλά χρήματα και να προσφέρει τόσο ποιοτική όσο και χρονική διευκόλυνση σε πολίτες και επιχειρήσεις. Η διαμόρφωση ενισχυμένης ψηφιακής διακυβέρνησης, που προσελκύει ιδιωτικές πρωτοβουλίες, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα, αφού η χώρα μας έχει ανάγκη για επενδύσεις περισσότερο από ποτέ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί εκείνο της Εσθονίας, που με την εισαγωγή της ψηφιακής ταυτότητας των επιχειρήσεων (e-Residency), ένα πλήρως επιτυχημένο εγχείρημα με το οποίο κατάφερε να προσελκύσει πολλές ιδιωτικές πρωτοβουλίες, προσφέροντας ανάσα στην οικονομία της χώρας, ενώ σε συνδυασμό με την ενισχυμένη ψηφιακή δημόσια διοίκηση κατόρθωσε να δημιουργήσει χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.
Η τόνωση της συμμετοχής και της συνδιαλλαγής ερευνητικών φορέων, δημοτικής αρχής και δημοτών αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την υιοθέτηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις πόλεις μας. Στο σημείο αυτό θεμελιώδους σημασίας κρίνεται η υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων για κάθε Δήμο της χώρας μας που στόχο έχει την «Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αστικών Δήμων στην κλιματική αλλαγή». Στην ουσία μιλάμε για παρακολούθηση και αναθεώρηση των αστικών μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Στη διαδικασία αυτή δικαίωμα συμμετοχής θα έχει ο κάθε ευαισθητοποιημένος δημότης, ο οποίος κάνοντας πλοήγηση στο ψηφιακό εργαλείο, θα μπορεί να διερευνήσει την επίδραση της υλοποίησης των μέτρων προσαρμογής στις παρακάτω εξεταζόμενες επιπτώσεις:
α) Πλημμύρες
β)Καύσωνες και Υγεία
γ)Περιαστικές Πυρκαγιές
δ)Ζήτηση ηλεκτρισμού για ψύξη
Τα μέτρα εισηγείται ο ερευνητικός φορέας του προγράμματος και οι δημότες καλούνται να ψηφίσουν τα πιο αποδοτικά κατά τη γνώμη τους μέτρα που δύνανται να εφαρμοστούν στη δική τους πόλη. Το κάθε μέτρο αξιολογείται ως προς την αποτελεσματικότητά του στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων, τη φιλικότητα στο περιβάλλον, την οικονομική βιωσιμότητά του και ως προς τη δυνατότητα ανάπτυξης απασχόλησης.
Ετσι, για παράδειγμα η υιοθέτηση του μέτρου των ταρατσό-κηπων (Green Roofs), ως μιας νέας πρακτικής στο βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτηρίων, έρχεται να ταράξει τα νερά. Πιο συγκεκριμένα, τα παραδοσιακά οικοδομικά υλικά απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία και την εκπέμπουν ως θερμότητα στο αστικό περιβάλλον, καθιστώντας τις πόλεις τουλάχιστον κατά 4˚C θερμότερες (ειδικότερα κατά την εκδήλωση ενός καύσωνα), από τις περιαστικές περιοχές.
Μια μελέτη προσομοίωσης αναφέρει ότι προσθέτοντας πράσινες οροφές που θα καλύπτουν το 50% της οικοδομήσιμης επιφάνειας στο κέντρο του Τορόντο, τότε σε ολόκληρη την πόλη η θερμοκρασία θα υποχωρήσει κατά 0.1 – 0.8 ˚C (αφού τα φυτά απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία και δεν την επανεκπέμπουν στην ατμόσφαιρα).
Μια τέτοια πράξη μεταφράζεται και σε καθαρότερο, αστικό, ατμοσφαιρικό περιβάλλον, λόγω της δράσης των φυτών ως αντλίες φιλτραρίσματος του αέρα, αλλά και σε μείωση των εξόδων του νοικοκυριού για κάλυψη των αναγκών ψύξης. Εκτός από την ελάφρυνση στην τσέπη του καταναλωτή, πετυχαίνουμε και τη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου (CO2, SO2 κ.ά.), μέσω της μείωσης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, επιτυγχάνοντας έτσι και τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς στόχους μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, που απορρέουν από τη συμμόρφωση μας ως κράτους στην «πράσινη συμφωνία του Παρισιού».
Η πανδημική κρίση ανάγκασε πολλούς να συνειδητοποιήσουν ότι το κοινωνικό κράτος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την ύπαρξη και συνέχιση μιας κοινωνίας. Οι τεχνολογικές εξελίξεις τρέχουν με ταχύτατους ρυθμούς και οφείλουμε να τις ακολουθούμε και να εκμεταλλευτούμε τις νέες δυνατότητες που μας προσφέρονται. Σε αυτόν τον αγώνα ωστόσο δεν είμαστε μόνοι και όλα αυτά δε θα γινόντουσαν πράξη, αν πρώτα δεν προστατευόταν ο κάθε πολίτης!
Έτσι, έχει θεσπιστεί ο Γενικός Κανονισμός της Αρχής Προστασίας των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ ή GDPR), ένας κανονισμός που δεν επιτρέπει τον διαμοιρασμό των προσωπικών στοιχείων κανενός, με αυστηρούς όρους, με πολλές δικλείδες ασφαλείας και αυστηρά πρόστιμα σε περίπτωση καταπάτησης οποιουδήποτε όρου από κάποιον φορέα ή δημόσια αρχή.
Πηγές εικόνων: energypress.gr, polisnetwork.eu
