Άρθρο της Εξωτερικής συνεργάτιδος, Ειρήνης Φιλοκώστα,
Το gay pride ή gay parade ή η παρέλαση υπερηφάνειας αποτελεί ετήσιο φεστιβάλ, το οποίο συμπεριλαμβάνει παρέλαση και λαμβάνει χώρα σε αστικές περιοχές παγκοσμίως.
Καθιερώθηκε ως επετειακή διαδήλωση, για να τιμήσει την μνήμη όσων υπέστησαν φοβικές συμπεριφορές, βία και κοινωνικό αποκλεισμό, λόγω της σεξουαλικής ταυτότητάς τους, ενώ συνέχισε ως μια εκδήλωση διαμαρτυρίας για τις συνθήκες ανισότητας που υφίστανται ακόμη και σήμερα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Ας κάνουμε, όμως, μια αναδρομή στην ιστορική αφετηρία της κοινωνικής αυτής διαμαρτυρίας. Ν. Υόρκη, 28 Ιουνίου 1969, στο gay bar the stonewall Inn, πραγματοποιείται εισβολή από βαριά οπλισμένους άνδρες των ειδικών δυνάμεων, με πρόφαση την παράνομη πώληση οινοπνεύματος στο bar, έπειτα από μια σειρά αλλεπάλληλων επιδρομών σε ανάλογα μπαρ της περιοχής κι ενώ η γενική παρενόχληση των ομοφυλόφιλων και τρανς ατόμων αποτελούσε συχνό φαινόμενο. Ακολούθησαν βίαιες συγκρούσεις και συλλήψεις που εξαγρίωσαν τον κόσμο που βρισκόταν έξω από το μπαρ, με αποτέλεσμα να επιτεθούν στα αστυνομικά οχήματα με πέτρες, μπουκάλια, ακόμη και δοχεία απορριμμάτων.
Την ημέρα εκείνη, οι πολίτες της Νέας Υόρκης αποτέλεσαν θεατές έντονων επεισοδίων και βίας που εκδηλώθηκε εξ αμφοτέρων των πλευρών. Αποτέλεσαν θεατές της πρώτης κοινωνικής επανάστασης που ξέσπασε, με τα gay άτομα να διεκδικούν την ανατροπή του κοινωνικού status quo και του νομικού συστήματος της εποχής, την αναθεώρηση της κουλτούρας των έμφυλων προτύπων και την παύση της προδήλως άνισης μεταχείρισης που υφίσταντο σε σχέση με τα στρέιτ και σις άτομα.
Οι συγκρούσεις με την αστυνομία συνεχίστηκαν για τις επόμενες μέρες και νύχτες. Τον επόμενο μήνα, οι gay ακτιβιστές κυκλοφόρησαν φυλλάδια, απαιτώντας μια μαζική «συγκέντρωση για την ομοφυλοφιλική απελευθέρωση». Από τη συνεδρίαση αυτή σχηματίστηκε η συμμαχία, που υιοθέτησε την ονομασία «Gay Απελευθερωτικό Μέτωπο» (Gay Liberation Front). Πρωταρχικό της μέλημα ήταν η εξουδετέρωση δια της νομοθετικής οδού των όποιων διακρίσεων σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, η προστασία τους στον εργασιακό χώρο και η ανάκληση των νόμων περί σοδομισμού, που ίσχυαν κανονικά μέχρι τότε.
Πρόκειται, φυσικά, για το πρώτο σύγχρονο γκέι κίνημα. Τον επόμενο χρόνο πραγματοποιήθηκε η «πορεία στο Stonewall» σε ανάμνηση του γεγονότος, ενώ ακολουθούσαν και άλλες πορείες διαμαρτυρίας και δημιουργήθηκαν οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. 30 χρόνια μετά, το 1999 συγκεκριμένα, το μπαρ ανακηρύχθηκε σε Μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς, ενώ το 2009 – στην 40η επέτειο, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ανακήρυξε τον Ιούνιο σε μήνα υπερηφάνειας των μελών της LGBT+ κοινότητας.
Έκτοτε, τα περισσότερα LGBT pride ανά τον κόσμο διοργανώνονται συνήθως τον μήνα Ιούνιο. Στην Ελλάδα, η πρώτη απόπειρα διοργάνωσης pride επιχειρήθηκε από το ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας) στις 28 Ιουνίου 1980 στην Αθήνα. Έτσι, και στο φετινό Athens Pride οι διεκδικήσεις αφορούσαν «στην εκπαίδευση άνευ όρων, στην ισότητα στον γάμο και την οικογένεια, στην ασφάλεια, στη συμπερίληψη και στη ζωή άνευ όρων στην κοινωνία.»
Συγχρόνως, το pride έχει συνδεθεί και με άλλους κοινωνικούς αγώνες. Τη διετία 1984-1985 στη Μεγάλη Βρετανία, κατά τη διάρκεια της μεγάλης απεργίας των Βρετανών ανθρακωρύχων, μία ομάδα της Βρετανικής ΛΟΑΤ κοινότητας οργάνωσε επιτροπή συμπαράστασης στους απεργούς. Στο pride του Λονδίνου που ακολούθησε εκείνη την χρονιά, επικεφαλής της διαδήλωσης τέθηκε μια ομάδα απεργών ως αντιπροσωπεία του εργατικού σωματείου τους, κάτι που αποτέλεσε χαρακτηριστικό παράδειγμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε διαφορετικές μεν ομάδες, που δραστηριοποιούνται, όμως, στο ίδιο κοινωνικό περιβάλλον.
Σήμερα, 53 χρόνια μετά, το gay pride έχει λάβει τον χαρακτήρα της έκφρασης υπερηφάνειας και διεκδίκησης περισσότερων ευκαιριών από τα gay άτομα. Αυτό που δεν κατανοούν οι περισσότεροι, όμως, είναι ότι πρόκειται για μια καθολική διεκδίκηση, για μια διαμαρτυρία που δεν αναφέρεται μόνο στις ελλείψεις του κράτους διαμονής των διαμαρτυρομένων, αλλά επιχειρεί να διεκδικήσει δικαιώματα για όλους συνολικά και καθολικά τους ανθρώπους που υφίστανται φοβικές συμπεριφορές, ανισότητες και κοινωνικό αποκλεισμό για την σεξουαλικότητα τους και μόνο. Πρόκειται για μια διεκδίκηση για τον άνθρωπο. Για τον λόγο αυτό, το pride είχε ανέκαθεν πολιτικό πρόσημο, αφού αποτέλεσε στην ουσία αγώνα υπέρ της τροποποίησης του τότε πολιτικού, νομικού και κοινωνικού συστήματος. Είναι, λοιπόν, αδύνατο το gay pride να αποκοπεί από τον εγγενή πολιτικό χαρακτήρα του.
Ωστόσο, ο επετειακός αυτός εορτασμός έρχεται τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπος με μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, την τάση εμπορευματοποίησης του, καθώς, όσο αποκτά φεστιβαλικές διαστάσεις, τείνει να εξελιχθεί σε ένα θεσμό που αποσκοπεί περισσότερο στον εντυπωσιασμό παρά στην πραγματική διατύπωση αιτημάτων. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην λησμονούμε τα πραγματικά αιτήματα της διαμαρτυρίας: Τα δικαιώματα στην εργασία, στην εκπαίδευση, στον γάμο, στην οικογένεια θα πρέπει να καλύπτουν και τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου των ατόμων. Ας διεκδικήσουμε, λοιπόν, για τα άτομα αυτά την ελευθερία, την ελευθερία όχι μόνο στο κρεβάτι τους, την ελευθερία τους στην κοινωνία, στον κόσμο, στη ζωή.
