Τις τελευταίες ημέρες όλοι μας έχουμε βρεθεί στην θέση του να δούμε ανατριχιαστικά βίντεο ή εικόνες από την «Γη της Επαγγελίας», με κτήρια στην Λωρίδα της Γάζας να γίνονται σκόνη απο τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς, ματωμένα παιδιά να κλαίνε στις αγκαλιές των Παλαιστίνιων γονέων τους και Ισραηλινούς πολίτες να τρέχουν στα καταφύγια, για να αποφύγουν τις ρουκέτες της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ.
Όλες αυτές οι εικόνες εκτός απο τα αρνητικά συναισθήματα που μας δημιουργούν, μας γεννούν και την απορία γιατί οδηγήθηκαν πάλι σε πόλεμο οι Ισραηλινοί με τους Παλαιστίνιους. Ας δούμε τι προηγήθηκε των πρόσφατων γεγονότων και πώς εξελίσσεται η κατάσταση τώρα, ώστε να έχουμε μια συνολική γνώμη.
Οι ρίζες του παλαιστινιακού ζητήματος μας πηγαίνουν πίσω στο 1948 με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Κάποιος θα έλεγε πιο πίσω ακόμη με την Παλαιστίνη υπό Βρετανική Εντολή ή ακόμη πιο πίσω στην Διακήρυξη Μπάλφουρ (1922) ή στην Αλληλογραφία ΜακΜάχον και Χουσεΐν (1915).
Στο συγκεκριμένο άρθρο θα παραμείνουμε στο κοντινό παρελθόν όμως, γιατί τα γεγονότα και το υπόβαθρο είναι τόσο μεγάλα, που ολόκληρες βιβλιοθήκες δεν αρκούν για την επεξήγηση κάθε πτυχής του Μεσανατολικού προβλήματος. Αν κάποιος έλεγε πριν απο πέντε μήνες πως σύντομα το Ισραήλ και η Παλαιστίνη θα βρίσκονταν σε ανοιχτό πόλεμο, μπορεί να μην τον έπαιρναν πολύ στα σοβαρά. Όμως κάποια σημάδια υπήρχαν, στην αρχή μικρά, που με τον καιρό μεταμορφώθηκαν σε χειμάρρους λόγω λανθασμένων αποφάσεων και ατυχών συγκυριών.
Πολιτικό – εκλογικό σκέλος
Η αλλαγή της χρονιάς βρήκε Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς σε προεκλογικό πυρετό αντίστοιχα. Η Παλαιστινιακή Αρχή που ελέγχεται απο την Φατάχ (Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) του Μαχμούντ Αμπάς, είχε έρθει σε συμφωνία με την Χαμάς (Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης) του Ισμαήλ Χανίγια πάνω στο ζήτημα διεξαγωγής των παλαιστινιακών εκλογών. Οι δυο πλευρές είχαν αποφασίσει πως οι εκλογές θα γίνονταν μεταξύ Φεβρουαρίου & Μαρτίου του 2021, για να οριστεί η νέα μορφη του Παλαιστινιακού κοινοβουλίου (Παλαιστινιακό Νομοθετικό Συμβούλιο). Τελικά ορίστηκε η 22η Μαΐου ως η εκλογική ημέρα.
Οι εκλογές αυτές θα ήταν οι πρώτες μετά απο 15 χρόνια στην Παλαιστίνη. Όμως προέκυψε ένα μεγάλο κώλυμα. Οι Παλαιστίνιοι είχαν συμφωνήσει πως οι εκλογές θα ήταν για τους Άραβες κατοίκους της Δυτικής Όχθης, της Λωρίδας της Γάζας και της Ιερουσαλήμ δηλαδή στις περιοχές που διοικεί η Παλαιστινιακή Αρχή. Στο σύνολο 2.6 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι είχαν δικαίωμα να ψηφίσουν, η ισραηλινή κυβέρνηση όμως κωλυσιεργούσε στο να επιτρέψει σε όλους τους Παλαιστίνιους της Ιερουσαλήμ να ψηφίσουν.
Τελικά η καθυστέρηση των εκλογών έφερε σε σύγκρουση την Φατάχ με την Χαμάς, με την τελευταία να κατηγορεί τον Μαχμούντ Αμπάς πως εσκεμμένα καθυστερεί την διεξαγωγή των εκλογών. Η Χαμάς είχε προτείνει οι εκλογές στην Ιερουσαλήμ να διεξαχθούν έτσι και αλλιώς χωρίς την έγκριση του Ισραήλ. Τελικά ο Αμπάς στις 29 Απριλίου αναβάλλει επ’ αόριστον τις εκλογές, φοβούμενος το αποτέλεσμά τους. Το πολιτικό κενό που δημιουργήθηκε έδωσε στην Χαμάς μια μοναδική πολιτική ευκαιρία.
Το ισραηλινό κοινοβούλιο «Κνέσετ», πηγή: The Times of Israel
Το Ισραήλ βρισκόταν σε πολιτική αναταραχή μετά απο τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Στις 21 Δεκεμβρίου του 2020 το κοινοβούλιο του Ισραήλ (η Κνέσετ) απέτυχε να εγκρίνει νομοσχέδιο για να αποφύγει την διάλυση του νομοθετικού σώματος. Δεδομένου ότι η Κνέσετ δεν είχε εγκρίνει τον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 έως την απαιτούμενη προθεσμία, στα μεσάνυχτα στις 23 Δεκεμβρίου 2020 ο κυβερνητικός συνασπισμός κατέρρευσε και η 23η Κνέσετ διαλύθηκε επίσημα.
Σύμφωνα με τον νόμο ότι οι εκλογές θα έπρεπε να διεξαχθούν εντός 90 ημερών από τη διάλυση της Κνέσετ, η ημερομηνία εκλογών για την 24η Κνέσετ ορίστηκε αυτόματα για τις 23 Μαρτίου 2021. Η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου αντιμετώπιζε πολλές δυσκολίες μετά απο μια χρονιά αρκετών πολιτικών σκανδάλων αλλά και θεμάτων ασφαλείας. Ο Νετανιάχου, ο οποίος κατηγορείται για δωροδοκία, απάτη και παραβίαση εμπιστοσύνης σε σχέση με τρεις ξεχωριστές υποθέσεις, ήξερε πως για να δημιουργήσει κυβέρνηση συνεργασίας και να εξασφαλίσει την εξουσία χρειαζόταν να προσεγγίσει αρκετούς ακροδεξιούς βουλευτές, για να σιγουρέψει την στήριξη τους. Για αυτόν τον λόγο έχει κατηγορηθεί πολλές φορές πως επίτηδες δυναμιτίζει την κατάσταση προς το εκλογικό του συμφέρον. Τελικά το αποτέλεσμα των ισραηλινών εκλογών ήταν να μη συγκροτηθεί, για άλλη μια φορά, κυβέρνηση.
Συγκρούσεις εντός του τεμένους Αλ – Άκσα, πηγή: The Times of Israel
Θρησκευτικές Διαμάχες
Εκτός από την πολιτική αβεβαιότητα και στις δυο κοινότητες ένα ακόμη ζήτημα ήρθε να ανάψει την σύγκρουση. Στις 13 Απριλίου 2021 την πρώτη ημέρα του Ραμαζανιού, η ισραηλινή αστυνομία εισέβαλε στο Τέμενος Αλ-Άκσα, το οποίο είναι ο τρίτος πιο ιερός τόπος για το Ισλάμ και βρίσκεται στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Επίσης την ίδια ημερομηνία είναι η ημέρα μνήμης για τους Ισραηλινούς που έδωσαν την ζωή τους για την πατρίδα.
Ο πρόεδρος του Ισραήλ, Ρεουβέν Ριβλίν, θα έβγαζε λόγο στο Δυτικό Τείχος ή Τείχος των Δακρύων για την συγκεκριμένη γιορτή, ένα ιδιαίτερα ιερό εβραϊκό σημείο, που βρίσκεται λίγο πιο χαμηλά απο το Τέμενος Αλ-Άκσα. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανησύχησαν πως ο ήχος απο τα μεγάφωνα των τεσσάρων μεσαιωνικών μιναρέδων θα κάλυπτε την φωνή των ομιλιτών της τελετής, έτσι ζήτησαν απο την ηγεσία του Τεμένους να διακόψει την μετάδωση των προσευχών για την διάρκεια της ομιλίας. Η ηγεσία του Τεμένους Αλ – Άκσα αρνήθηκε βλέποντας πίσω από την πρόταση ασέβεια σε μια απο τις πιο ιερές ημέρες των μουσουλμάνων.
Το ίδιο βράδυ πριν την ομιλία, η Ισραηλινή αστυνομία εισέβαλε στο Τέμενος και έκοψε τα καλώδια των μεγαφώνων, απαγορεύοντας επίσης την είσοδο του κόσμου στην δημόσια πλατεία έξω απο την Πύλη της Δαμασκού. Η είσοδος της αστυνομίας στο τζαμί, σε μια απο τις πιο ιερές ημέρες του Ισλάμ, μαζί με άλλα γεγονότα έθεσαν τα θεμέλια για την αιματηρή συνέχεια.
Εξώσεις και νόμος… Απαρτχάιντ
Ένα σημαντικό ζήτημα που απασχολούσε την νομοθετική, όπως και την δικαστική εξουσία στο Ισραήλ, ήταν το θέμα της παλαιστινιακής συνοικίας Σεΐχ Τζαρά στην Ιερουσαλήμ. Στην συγκεκριμένη συνοικία 6 οικογένειες Παλαιστινίων αντιμετωπίζουν την έξωση από τις εστίες τους. Οι νόμοι στο Ισραήλ περιέχουν περιορισμούς στις οικοδομικές άδειες όπως και στην κατοχή γης για τους Παλαιστίνιους. αυτό τους αναγκάζει ή να φύγουν απο τον τόπο τους ή να φτιάξουν παράνομα σπίτια που μετά η Ισραηλινή κυβέρνηση τα κατεδαφίζει.
O διοικητικός νόμος του 1970 επιτρέπει στους Εβραίους να ανακτήσουν γη στην ανατολική Ιερουσαλήμ αν αυτή η γη άνηκε σε οποιονδήποτε Εβραίο πριν από το 1948.
Παλαιστινιακή διαμαρτυρία στη συνοικία Σέιχ Τζαρά, πηγή: Middle East Eye
Ωστόσο, οι απόγονοι χιλιάδων Παλαιστινίων που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους κατά την διάρκεια της Νάκμπα (Καταστροφής) το 1948 δεν έχουν τα νόμιμα μέσα για να ανακτήσουν την περιουσία των οικογενειών τους. Η τελική απόφαση του δικαστηρίου είχε αποφασιστεί πως θα έβγαινε τον Μάιο.
Με το άκουσμα των γεγονότων όλο και περισσότεροι Παλαιστίνιοι μαζεύονταν στην συνοικία για να στηρίξουν τις οικογένειες. Αυτή η συγκέντρωση κόσμου μετατράπηκε σε γενικευμένη φωνή αντίστασης στους εκδιωγμούς απο τις εστίες. Η Χαμάς στις 4 Μαΐου είχε βγάλει ανακοίνωση πως αν οι Ισραηλινοί δεν σταματήσουν με τον διωγμό των Παλαιστινίων από τα σπίτια τους στη συνοικία Σεΐχ Τζαρά θα υπάρξει απάντηση. Τελικά στις 10 Μαΐου 2021 η ακροαματική διαδικασία για την έξωση αναβλήθηκε, γιατί έπεφτε χρονικά μαζί με την «Ημέρα της Ιερουσαλήμ».
Την ημέρα αυτή οι Ισραηλινοί γιορτάζουν την κατάληψη της ανατολικής Ιερουσαλήμ το 1967 στον πόλεμο των 6 ημερών. Η ημέρα αυτή γιορτάζεται απο αρκετές εβραϊκές εθνικιστικές οργανώσεις με πορεία μέσα απο την μουσουλμανική συνοικία της Ιερουσαλήμ για να καταλήξουν στο Όρος του Ναού, έναν από τους σημαντικότερους θρησκευτικούς χώρους. Οι Ισραηλινές αρχές αντιλαμβανόμενες την πιθανότητα σύγκρουσης μεταξύ των δυο πλευρών άλλαξαν την πορεία των διαδηλωτών την τελευταία στιγμή, ώστε να μην περάσει από την περιοχή των μουσουλμάνων.
Μετά από τόσες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, το τελειωτικό χτύπημα ήρθε την Παρασκεύη 7 Μαΐου 2021. Την τελευταία ημέρα του Ραμαζανιού η ισραηλινή αστυνομία εισέβαλε στο Τέμενος Αλ – Άκσα με δακρυγόνα, χειροβομβίδες κρότου λάμψης και πλαστικές σφαίρες. Μέσα και γύρω απο το Τέμενος υπήρχαν χιλιάδες άνθρωποι που είχαν έρθει για να προσευχηθούν αλλά και ομάδες προστασίας νέων Παλαιστινίων που περίμεναν κάποια επερχόμενη επίθεση απο εθνικιστικές εβραϊκές ομάδες.
Τα γεγονότα της συνοικίας Σεΐχ Τζαρά έδωσαν την ευκαιρία σε αρκετούς παρευρισκόμενους να ξεκινήσουν τις δικές τους διαμαρτυρίες, σηκώνοντας παλαιστινιακές σημαίες αλλά και σημαίες της Χαμάς. Ο κύκλος βίας που ακολούθησε δεν είχε προηγούμενο: πάνω απο 330 Παλαιστίνιοι τραυματίστηκαν με 230 από αυτούς να καταλήγουν στα νοσοκομεία και σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές 21 αστυνομικοί τραυματίστηκαν επίσης.
Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν στην υπόλοιπη Ιερουσαλήμ και μεταφέρθηκαν και σε άλλες πόλεις όπως η Τζάφα και η Ναζαρέτ. Αυτό δεν σταμάτησε χιλιάδες Παλαιστίνιους απο το να πάνε και την επόμενη ημέρα για προσευχή στο Τέμενος παρά τα αυστηρά μέτρα της αστυνομίας. Υπολογίζεται πως 90,000 Παλαιστίνιοι κατέκλησαν τον ιερό χώρο του Αλ-Άκσα, με τις αστυνομικές δυνάμεις να χρησιμοποιούν πάλι βία για να διαλύσουν το πληθος. Την Δευτέρα 10 Μαΐου, που ταυτόχρονα ήταν η εθνικιστική πορεία για την «Ημέρα της Ιερουσαλήμ» αλλά και η αναβολή της υπόθεσης για την συνοικία Σεΐχ Τζαρά, οι Ισραηλινοί ξαναεπιτέθηκαν στο Τέμενος και ακολούθησε ανταλλαγή δακρυγόνων και πετροπόλεμος με την Παλαιστινιακή Ερυθρά Ημισέληνο να μιλάει για 305 τραυματίες από την πλευρά των προσκυνητών.
Η Χαμάς απο την Λωρίδα της Γάζας έστειλε τελεσίγραφο στην Ισραηλινή κυβέρνηση πως αν δεν πάρει όλες τις δυνάμεις ασφαλείας από το Τέμενος Αλ-Άκσα και τη συνοικία Σεΐχ Τζαρά της Ανατολικής Ιερουσαλήμ έως τις 6 μ.μ. θα ξεκινούσε επίθεση. Με τις πρώτες ρουκέτες της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ να σκίζουν τον ουρανό της Γάζας με κατεύθυνση τις ισραηλινές πόλεις, ο πόλέμος είχε ξεκινήσει.
Το Iron Dome εξουδετερώνει ρουκέτες της Χαμάς, πηγή: BBC
Απολογισμός αίματος
Η κατάσταση έχει οδηγηθεί στο χειρότερο αιματοκύλισμα μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης από τον πόλεμο του 2014. To Ισραήλ άρχισε τους βομβαρδισμούς κατά στόχων της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ σε ολόκληρη την Λωρίδα της Γάζας, σκοτώνοντας πολλές φορές και αθώους πολίτες. Στόχος έγιναν και τα γραφεία των ειδησεογραφικών πρακτορίων Associated Press News και Al Jazeera, με το κτήριο που τα στέγαζε να κατεδαφίζεται εντελώς.
Μέχρι τώρα οι Ισραηλινοί βομβαρδισμοί στην Λωρίδα της Γάζας έχουν σκοτώσει πάνω από 197 Παλαιστίνιους που απο αυτούς 31 ειναι γυναίκες και 58 παιδιά, ενώ απο την πλευρά του το Ισραήλ έχει 28 νεκρούς πολίτες μέσα σε αυτούς και 2 παιδιά. Υπολογίζεται πως οι Παλαιστίνιοι έχουν εκτοξεύσει πάνω απο 3,100 ρουκέτες προς το Ισραήλ με στόχο διάφορες πόλεις όπως το Τελ Αβίβ, την Ασκελόν, την Μπερ Σεβά και άλλες.
Το ισραηλινό αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα «Iron Dome» έχει δοκιμαστεί ιδιαίτερα στην προσπάθειά του να καταρρίψει όσες περισσότερες ρουκέτες γίνεται. Σε πολλές περιπτώσεις απλά ο αριθμός των ρουκετών κατέκλυσε το σύστημα και αρκετές κατάφεραν να περάσουν. Η κατάσταση έχει ξεφύγει και στο εσωτερικό του Ισραήλ με ομάδες Ισραηλινών και Παλαιστινίων να συγκρούονται στους δρόμους διάφορων πόλεων, περιστατικά πλιάτσικου, λιντσαρίσματος και πογκρόμ έχουν παρατηρηθεί επίσης.
Οι φλόγες του πολέμου έχουν επηρεάσει και τις γειτονικές χώρες. Στις 13 Μαΐου τρεις πύραυλοι εκτοξευτηκαν απο τον Λίβανο προς το Ισραήλ χωρίς να σημειωθούν απώλειες, στις 14 Μαΐου εκατοντάδες Ιορδανοί εκάναν πορεία προς τα σύνορα με την Δυτική Όχθη, ζητώντας από την κυβέρνησή τους να δράσει αποφαστιστηκα υπέρ των Παλαιστινίων. Την επόμενη ημέρα εκατοντάδες διαδηλωτές από τον Λίβανο, κρατώντας παλαιστινιακές, ιρανικές και σημαίες της Χεζμπολάχ προσπάθησαν να παραβιάσουν την συνοριακή γραμμή με το Ισραήλ και γύρισαν πίσω, μόνο όταν ισραηλινά άρματα έριξαν προειδοποιητικές βολές, με ένα μέλος της Χεζμπολάχ να σκοτώνεται. Το ίδιο βράδυ τρεις πύραυλοι εκτοξεύτηκαν από την Συρία κατά του Ισραήλ, με τον έναν να εξουδετερώνεται.
Στρατιώτης στη φλεγόμενη Ιερουσαλήμ, πηγή: DW
Επίλογος
Η Μέση Ανατολή φλέγεται πάλι με την ευθύνη να βαραίνει σίγουρα πολλές πλευρές αλλά κυρίως αυτή του Ισραήλ. Οι δεκαετίες κατοχής της Δυτικής Όχθης, ο αποκλεισμός της Λωρίδας της Γάζας, οι διακρίσεις, οι πολιτικές απαρτχάιντ, οι εποικισμοί των παλαιστινιακών εδαφών, ο θρησκευτικός και εθνικιστικός φανατισμός που στηρίζουν τόσα χρόνια οι ακροδεξιές ισραηλινές κυβερνήσεις, απλά έχουν δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο βίας, που ουσιαστικά αυτοί που την πληρώνουν είναι κυρίως οι Παλαιστίνιοι αλλά και Ισραηλινοί άμαχοι πολίτες.
Οι Παλαιστίνιοι βλέπουν πως τόσα χρόνια η διπλωματία και οι πολιτικές των ηγετών τους δεν έχουν φέρει ούτε την πολυπόθητη ελευθερία με την Λύση των δύο Κρατών ούτε την αναγνώριση που χρειάζονται ούτε καποια σημαντική οικονομική βοήθεια. Αυτό έχει οδηγήσει μεγάλο μέρος των Παλαιστινίων να στραφεί σε πιο ακραίες φωνές, όπως της Χαμάς, που μιλούν για λύση μέσω σύγκρουσης και χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως όπλο για τους στόχους τους.
Μέσα σε όλα αυτά, κράτη όπως η Τουρκία, το Ιράν και το Κατάρ προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις γεωπολιτικές συγκυρίες, για να πετύχουν τα συμφέροντά τους, βάζοντας σαθρές πλάτες στους Παλαιστίνιους.
Το Μεσανατολικό ζήτημα θα βασανίζει την παγκόσμια κοινότητα για αρκετά χρόνια ακομη. Η ιστορία του ειναι τόσο περίπλοκη και πονεμένη, που το να προσπαθούμε να απλοποιήσουμε τα πάντα μας κάνει να δείχνουμε αφελείς πολλές φορές. Δεν είναι όλα άσπρο και μαύρο σε αυτή την ιστορία, δεν ειναι όλοι οι Ισραηλινοί εθνικιστές σιωνιστές ούτε όλοι οι Παλαιστίνιοι ισλαμιστές τρομοκράτες.
Το μεν Ισραήλ φαίνεται να έχει υιοθετήσει λογικές εξολόθρευσης του αντιπάλου (κατά ιστορική ειρωνεία), ενώ η δε Παλαιστίνη να βασίζεται σε εγχώριους φονταμενταλιστές και εξωτερικούς δήθεν συμμάχους. Πρόκειται για μια σύγχρονη ιστορία «Δαυίδ και Γολιάθ», με αντιστραμμένους όμως ρόλους. Το υπερεξοπλισμένο Ισραήλ έχει αναφαίρετο δικαίωμα ύπαρξης και κατ΄ επέκταση άμυνας της κρατικής κυριαρχίας του, γεγονός όμως που δεν συνεπάγεται τη στέρηση του επίσης αναφαίρετου δικαιώματος των Παλαιστινίων στη ζωή, την αξιοπρέπεια και την ελευθερία.
