Άρθρο του εξωτερικού συνεργάτη, Θωμά Κεδρά,
Καζακστάν, 2 Ιανουαρίου 2021. Πολίτες διαμαρτύρονται στις νοτιοδυτικές επαρχιακές πόλεις με αφορμή τον διπλασιασμό της τιμής του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την κίνηση των οχημάτων (από 0,14$ σε 0,28$ ανά λίτρο), και την αύξηση κατά 8% της τιμής του ουρανίου (σημειώνεται ότι το Καζακστάν είναι η πρώτη παγκοσμίως χώρα σε παραγωγή ουρανίου). Σύντομα οι διαδηλώσεις επεκτείνονται σε όλες τις πόλεις και αιτήματα όπως η καταπολέμηση της διαφθοράς, της ανεργίας και των χαμηλών μισθών προστίθενται στην ατζέντα των διαδηλωτών. Στην αρχή ο Πρόεδρος Τοκάγεφ φαινόταν πως αντιμετωπίζει δημοκρατικά και με νηφαλιότητα το ζήτημα, ενισχύοντας τον διάλογο και στέλνοντας ομάδα ειδικών στα δυτικά της χώρας, ώστε να λυθεί ο γρίφος της τιμής του φυσικού αερίου.
Η καταστολή των διαδηλωτών είναι άγρια, η κυβέρνηση κλείνει τις εθνικές οδούς, διακόπτει τη σύνδεση στο διαδίκτυο στα σημεία των διαδηλώσεων (κάτι που έχει επηρεάσει ακόμα και τη δραστηριότητα στο χώρο του bitcoin), συλλαμβάνει αδιακρίτως πάνω από 8.000 διαδηλωτές (τους οποίους έχει αρχίσει να αποκαλεί ισλαμιστές τρομοκράτες – ισχυρισμός που δεν ευσταθεί αφού οι συγκεντρώσεις οργανωθηκαν από απλούς πολίτες), ενώ σχεδιάζονται πλήρους έντασης στρατιωτικές επιχειρήσεις για να πλήξουν τους διαδηλωτές.
Ο Πρόεδρος αποφασίζει να εξωθήσει την κυβέρνηση σε παραίτηση, χωρίς όμως να αποχωρεί και ο ίδιος, ενώ ταυτόχρονα οι διαδηλωτές κυρίευαν το αεροδρόμιο του Αλμάτι (το μεγαλύτερο της χωρας), το οποίο σύντομα ανέκτησε ο στρατός της κυβέρνησης. Οι διαδηλωτές στο Αλμάτι προέρχονται από τα φτωχά προάστια ή τα κοντινά χωριά και λεηλατούν πόρους από τις πλουσιότερες συνοικίες για να αντιμετωπίζουν με επιτυχία την αστυνομία και τον στρατό.
Η Ρωσία, μέσω του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας έχει στείλει στρατιωτικό εξοπλισμό και 2.000 στρατιώτες. Η Αρμενία, μέσω του ίδιου οργανισμού, (τον οποίο και προεδρεύει για αυτή την περίοδο) έστειλε με πικρία 100 στρατιώτες στο Καζακστάν, δεδομένου ότι ο Οργανισμός δεν βοήθησε την Αρμενία κατά τη διάρκεια του πολέμου με το Αζερμπαϊτζάν. Μάλιστα στην Αρμενία είναι διάχυτο το αίσθημα ότι λόγω κοινής εθνοτικής καταγωγής το Καζακστάν διάκειται περισσότερο φιλικά προς το εχθρικό της Αζερμπαϊτζάν. Το Κιργιζστάν απέστειλε στρατεύματα για την υποστήριξη του “αδελφού έθνους” απέναντι στους ξένους τρομοκράτες, όμως ακτιβιστές αντιδρούν ενάντια σε αυτή την κίνηση. Στην πραγματικότητα, ο Οργανσιμός δεν στήριξε το Κιργιζστάν όταν αυτό χρειάστηκε το 2010 όταν υπήρχε εξωτερική απειλή ερχόμενη τότε από το Τατζικιστάν, ενώ ο λαός θεωρεί διεφθαρμένη και δικτατορική την κυβέρνηση του γειτονικού Καζακστάν. Η κυβέρνηση ωστόσο προσβλέπει σε μελλοντική στήριξη από τον Οργανισμό, καθώς εξεγέρσεις στο Κιργιζστάν τα τελευτάια 30 χρόνια έχουν εκθρονίσει τρεις προέδρους της χώρας.
Είναι κοινό μυστικό ότι στον Οργανισμό του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας κυριαρχεί και αποφασίζει η Ρωσία.
Ο Οργανισμός ως τώρα δεν έχει επέμβει ποτέ στρατιωτικά και μέχρι τώρα περιοριζόταν στο να είναι άλλο ένα αντιδυτικό φόρουμ του πρώην σοβιετικού χώρου. Η κατάσταση αποτελεί ευκαιρία για τη Ρωσία να κάνει επίδειξη δύναμης στη Δύση με αφορμή την έκρυθμη κατάσταση στην Ουκρανία και το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης εκεί. Το άλλο ενδεχόμενο είναι η Ρωσία να έχει “δεμένα χέρια” εξαιτίας της κατάστασης στο Καζακστάν και να μην έχει περιθώριο δράσης στην Ουκρανία. Ίσως δηλαδή το Καζακστάν να “σώζει” την Ουκρανία από τη Ρωσία και να της δίνει παράταση χρόνου στο να “ακροβατεί” μεταξύ δύσης και ανατολής. Και το ίδιο το Καζακστάν ύστερα από αυτές τις εξελίξεις γέρνει περισσότερο ανατολικά, από εκει που είχε βρει μια καλή ισορροπία με τη Δύση αλλά και την Κίνα.
Οι ηγέτες των κρατών-μελών του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας. Πηγή είκονας: Wikiwand
Η αύξηση στις τιμές των ενεργειακών πόρων προκαλούν πάντα κοινωνικές αναταραχές.
Τα καθεστώτα αλλά και οι ίδιες οι εταιρείες, εάν προσβλέπουν στη διατήρηση της τρέχουσας κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης, πρέπει να “προστατεύουν” τους πολίτες από τέτοιες τιμολογιακές αλλαγές, διότι σε άλλη περίπτωση τα κέρδη τους και η κοινωνική τους θέση τίθενται σε αμφιβολία. Ήδη τις τελευταίες 3 μέρες, 4 Κοζάκοι δισεκατομμυριούχοι (μεταξύ αυτών και ο προηγούμενος Πρόεδρος της χώρας Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, το όνομα του οποίου έχει δοθεί στην πρωτεύουσα της χώρας!) είναι κατά 3 δισ. φτωχότεροι. Η μετοχή της μεγαλύτερης τράπεζας του Καζακστάν καταποντίστηκε κατά 30%, με αποτέλεσμα ο διευθυντής της να χάσει σχεδόν 1,5 δισ. δολάρια.
Η ισχύς της οικογένειας του προηγούμενου Προέδρου έχει εξαφανιστεί, αφού ο νυν Πρόεδρος απέλυσε όλα τα μέλη της από τις πολύ καίριες θέσεις που κατείχαν στο Συμβούλιο και την Επιτροπή Ασφαλείας της χώρας, χαρακτηρίζοντας τους ως υπαίτιους για την δεινή οικονομική κατάσταση του λαού. Οι πολίτες όμως διαμαρτύρονται για τον αμύθητο πλούτο που έχει συγκεντρώσει ο απερχόμενος πρόεδρος, του οποίου πολιτικός σύμμαχος και απόγονος είναι ο νυν πρόεδρος της χώρας. Εκτός αυτού, διαμαρτύρονται για τις εισοδηματικές ανισότητες και την έλλειψη πολιτικής εναλλακτικής. Σε απάντηση σε αυτά τα αιτήματα, ο πρόεδρος Τοκάγεφ υποσχέθηκε να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις για την εξάλειψη της διαφθοράς, ειδικά στον τομέα των κρατικών προμηθειών, αλλά και σε άυξηση της φορολογίας στις μεταλλευτικές επιχείρησεις, υποσχόμενος ότι οι πόροι αυτοί θα διατεθούν στον λαό.
Ο πρώην Προέδρος Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ (αριστερά) και ο νύν Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγεφ (δεξιά)
Στον απόηχο των αναταραχών στο Καζακστάν, η Γαλλία η Ισπανία και εσχάτως η Ελλάδα ανακοίνωσαν πακέτα οικονομικής ενίσχυσης των νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα ώστε να περιορίσουν την επιρροή σε αυτά των ανατιμήσεων στην ενέργεια και να αμβλύνουν πιθανές κοινωνικές εντάσεις. Ειδικά στη χώρα μας, οι τιμές την ενέργεια είναι θέμα που η αντιπολίτευση θίγει σθεναρά από τις αρχές του φθινοπώρου. Όχι ότι αναμενόταν να είχαμε αναταραχές τύπου Χιλής ή Καζακστάν στην Ελλάδα ή την Ευρώπη, όμως σε κάθε περίπτωση “φύλαγε τα ρούχα σου, να έχεις τα μισά”…
Πηγή εικόνας άρθρου: New York Times
