Και ενώ η «κρίση» της πανδημίας του Covid-19 στον κόσμο καθημερινά ανατρέπει τα σχέδιά μας για καλοπέραση και ψυχαγωγία, κάπου σε ένα μικρό – εναλλακτικό θέατρο στην Λεμεσό της Κύπρου, ο Μαρίνος Ανωγυριάτης, ιδρυτής και σκηνοθέτης του Θεάτρου Versus, δημιουργεί με καθηλωτικό τρόπο για ακόμη μια φόρα, μια ιδιαίτερη για την εποχή της παράσταση, προκαλώντας στον θεατή μια αίσθηση ψυχικής διαταραχής στο τέλος του έργου.
Το Θέατρο VERSUS δημιουργήθηκε το 2007 με πρωταρχικό στόχο την έρευνα και παρουσίαση κλασικών και σύγχρονων θεατρικών κειμένων υπό μορφή παραστάσεων, την καλλιέργεια και ανάπτυξη μιας νέας πειραματικής θεατρικής αισθητικής, ιδιαίτερα στη Λεμεσό και στην υπόλοιπη Κύπρο. Στοχεύει στο να ευδοκιμήσει μια σύγχρονη θεατρική παιδεία ειδικά σε νέους ανθρώπους, καθώς και μια άλλη αντίληψη για το ρόλο του θεάτρου και της παράστασης στην εποχή μας.
Ψάχνοντας, λοιπόν, για ποίoτητα στο θεατρικό προσκήνιο, ανακαλύπτω την παράσταση «Η Μηχανή Turing (La machine de Turing )», η οποία έκανε πρεμιέρα 30 Σεπτεμβρίου 2020. Αποφασίζω να δώσω μια ευκαιρία σε μια εναλλακτική παράσταση, κρατόντας πάντα τις επιφυλάξεις μου. Η παράσταση βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και συγκεκριμένα την εποχή του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου με την αποκρυπτογράφηση της Enigma.
Οι μηχανές Enigma ήταν μια σειρά από ηλεκτρο-μηχανικές συσκευές κρυπτογράφησης ρότορα. Αναπτύχθηκαν και χρησιμοποιούνταν έως τα μέσα του εικοστού αιώνα για την προστασία της εμπορικής, διπλωματικής και στρατιωτικής επικοινωνίας. Τα πρώτα μοντέλα είχαν χρησιμοποιηθεί για εμπορικούς σκοπούς από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 και εγκρίθηκαν από τις στρατιωτικές και κυβερνητικές υπηρεσίες πολλών χωρών, κυρίως της ναζιστικής Γερμανίας πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Πηγή φωτογραφίας: Φώτης Καράλης (facebook)
Ο τίτλος του έργου εκκινεί από την πρωτότυπη μηχανή σκέψης που δημιούργησε ο μαθηματικός Alan Turing, η οποία έμελλε να εξελιχθεί στον σημερινό υπολογιστή. Στη ζωή του υπάρχουν κι άλλες επιτυχημένες, λογοτεχνικές απόπειρες, όπως το έργο «Breaking the code» και φυσικά το βιβλίο «Alan Turing: The Enigma» του Andrew Hodges, στο οποίο βασίστηκε η ταινία του Morten Tyldum «The Imitation Game».
Μέσα από μία συνέντευξη του σκηνοθέτη της παράστασης στο philenews.com, για την «διαστρέβλωση» της ταινίας “The Imitation Game”, ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σίγουρα μια κινηματογραφική ταινία είναι μια διαφορετική μορφή τέχνης από το θέατρο. Αν ο θεατής έρθει στο θέατρο, περιμένοντας να αποτυπωθούν στη σκηνή όσα είδε ή όσα περιμένει να δει από τον κινηματογράφο, θ’ απογοητευτεί. Αλλά, κατά τη δική μου γνώμη, η μαγεία του θεάτρου με ανοιχτή σκέψη μπορεί να ξεπεράσει τον κινηματογράφο».
Το έργο πραγματεύεται τη ζωή του Alan Turing, του Άγγλου μαθηματικού που έσπασε τον μυστικό κώδικα του γερμανικού “Enigma” κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Με αυτή του την κίνηση ο Turing έσωσε εκατομμύρια ζωές, συμβάλλοντας έτσι και στον ταχύτερο τερματισμό του πολέμου. Eίχε δημιουργήσει μια πρωτότυπη μηχανή σκέψης που με τα χρόνια θα εξελισσόταν στον σημερινό υπολογιστή. Η Μηχανή του Turing δούλεψε το 1942. Νίκησε τον πόλεμο και έφερε επανάσταση. Μέχρι σήμερα ενας δεύτερος εγκέφαλος δουλεύει στα χέρια μας εξαιτίας του «Μια μηχανή που μας έμαθε πάρα πολλά για εμάς».
Από την εφηβική του ήδη ηλικία άρχισε να ξεδιπλώνεται το ταλέντο του στα μαθηματικά. Τότε ανακάλυψε και την ομοφυλοφιλία του, με τον ίδιο να ερωτεύεται έναν συμμαθητή του. Στο σχολείο οι καθηγητές του δεν αναγνώρισαν την κλίση του στα μαθηματικά, ενώ δεν κατάφερε να κερδίσει υποτροφία στο Trinity College του Cambridge, πηγαίνοντας έτσι στο King’s College του Cambridge.
Εξαναγκασμένος σε σιωπή από τις μυστικές υπηρεσίες και αφού είχε καταδικαστεί για την ομοφυλοφιλία του σε ορμονική θεραπεία, μια μέθοδος που εφαρμοζόταν σε ομοφυλόφιλους για τη μείωση της λίμπιντο, αποτραβήχτηκε. Ταλαιπωρημένος, αποφάσισε να δώσει τέλος στη ζωή του, τρώγοντας ένα δηλητηριασμένο μήλο, μιμούμενος ένα διάσημο αγαπημένο του παραμύθι, τη Χιονάτη και τους επτά νάνους.
Τα σκηνικά του Σταύρου Αντωνόπουλου, χρησιμοποιούνται ως τμήματα των εσωτερικών χώρων των κτιρίων που διαδραματίζονται οι σκηνές και απεικονίζουν ανθρώπους που πορεύονται μέσα στις χιλιετίες, έχοντας γνώση ή μη της προσφοράς του Turing στη κοινωνία. Εκπληκτικές οι ερμηνείες των ηθοποιών, Φώτη Καράλη και Σάββα Mένοικου, σε μία πολυδιάστατη σκηνοθεσία που αποτυπώνει με ρεαλιστικό τρόπο όλες τις πτυχές της εμβληματικής και ιδιοφυούς αυτής προσωπικότητας των πρωταγωνιστών. Μέσα από τη παράσταση αντλούμε ως θεατές στοιχεία για το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής μέσω της χρήσης της αφήγησης. Παράλληλα, τίθεται ο προβληματισμός σχετικά με τον πουριτανισμό της εποχής (σεξουαλικός προσανατολισμός, άνιση αντιμετώπιση των δύο φύλων) και τις επιπτώσεις του στο σήμερα. Μία άλλη πτυχή που έμμεσα εκφράζεται μέσα από τη σκηνοθετική προσέγγιση. Η μουσική επένδυση, πρωτότυπη και ιδιαίτερη, εκφράζει τη ταραγμένη εποχή του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Πηγή φωτογραφίας: checkin cyprus
Οι συντελεστές της παράστασης φάνηκαν πολύ διαβασμένοι, σε βαθμό που ο πιο απαιτητικός θεατής, με τις λιγότερες γνώσεις σε κάποια θέματα, να μένει ικανοποιημένος από την ποσότητα και την ποιότητα της πληροφορίας που παρέχεται μέσα από το έργο (και αυτή είναι πολλή και δεν αφήνει κανένα κενό στην ιστορία που αφορά τον Turing). Από εκεί και πέρα οι άψογες ερμηνείες των δύο ηθοποιών και ιδιαίτερα του Φώτη Καράλη, που νομίζεις σε κάποιο σημείο ότι είναι ο ίδιος ο Turing, ανταποκρίνονται πλήρως στις σκηνοθετικές απαιτήσεις του Μαρίνου Ανωγυριάτη, ο οποίος για μια ακόμα φορά μας προσφέρει υψηλής ποιότητας θέαμα με χρήση και των κατάλληλων ευρημάτων.
Η χρήση απλών αντικειμένων, όπως τα γυαλιά μυωπίας, το μπουφάν και τα τσιγάρα του ανακριτή, διευκόλυναν τον Σάββα Mένοικου να εναλλάσσεται στους τρείς διαφορετικούς ήρωες, δίνοντας καθοριστική σημασία σε κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά για την εξέλιξη του έργου. Επίσης, σημαντικό χαρακτηριστικό στην πρωτότυπη αυτή σκηνοθεσία, ήταν και η χρήση των επιτραπέζιων φωτιστικών, που σε παρέπεμπε στην όψη μιας ψυχρής και αχρείαστης μηχανής, που μέχρι το τέλος του έργου, δεν χρησίμευε σε κάτι ουσιώδες.
Θεωρώ την συγκεκριμένη παράσταση, ως τροφή σκέψης για το κυπριακό κοινό, μέσω του Turing, έτσι ώστε να μπορέσει να διαπραγματευτεί το αίνιγμα της επιστημονικής μας σκέψης, καθώς επίσης και της προσωπικής μας ζωής, για να καταφέρει να εμπνεύσει το πνευματικό άνοιγμα της κοινωνίας. Ήταν μια παράσταση που σίγουρα θα αφήσει αρκετό προβληματισμό για όσους κατάφεραν να την απολαύσουν, τόσο στα κοινωνικά θέματα που αναλυεί, όσο και στα σεξουαλικά ζητήματα της εποχής, που δεν διαφέρουν σε καθόλου απο το σήμερα. Από τις καλύτερες παραστάσεις της φετινής θεατρικής σεζόν με στοιχεία ντοκυμαντέρ. Μια παράσταση που δε σε κάνει να βαρεθείς, διδάσκει ήθος και προβληματίζει το θεατή για την κοινωνία του σήμερα σε σχέση με αυτή του προηγούμενου αιώνα. Μια κοινωνία που θάβει τα μεγάλα μυαλά και τους κόβει τα φτερά.
Πηγή αρχικής εικόνας: www.theatroversus
