Περί παρέλασης

Άρθρο της εξωτερικής συνεργάτιδος, Σταυρούλας Παπανδρέου,

Κάθε χρόνο γιορτάζουμε στην Ελλάδα την επέτειο τόσο της 28^ης  Οκτωβρίου όσο και της 25^ης Μαρτίου, παρελαύνοντας υπό τους ήχους των εμβατηρίων. Η διένεξη μεταξύ όσων υποστηρίζουν την τελετή της παρέλασης και όσων την αποδοκιμάζουν θεωρώντας την μιλιταριστικό και αυστηρά ιεραρχικό  κατάλοιπο, είναι γνωστή.

Πώς όμως φτάσαμε να κάνουμε λόγο για παρελάσεις; Κατά πόσο ευσταθούν οι ενστάσεις όσων τις αποστρέφονται; Είναι αναγκαία η διενέργεια σχολικών παρελάσεων; Και αν ναι, για ποιο λόγο και σε ποιο βαθμό;

Η έννοια της παρέλασης υφίσταται ήδη από τα αρχαία χρόνια. Αναλόγως όμως τον πολιτισμό και την περίσταση, ο σκοπός της διέφερε. Για παράδειγμα, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τίτος κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας του φέρεται να διέταξε τις λεγεώνες του να παραταχθούν φορώντας τον εξοπλισμό τους, ώστε να δημιουργήσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο επιβλητική εντύπωση στον πολιορκημένο εχθρό. Από την άλλη, ο Λουδοβίκος ΙΔ’ της Γαλλίας καθίδρυσε περίπου κατά το 1660 μόνιμα στρατεύματα και καθιέρωσε την τελετή της παρέλασης, ώστε να επιτυγχάνεται η συχνή επαφή των στρατιωτών με τους αξιωματικούς προς υπενθύμιση των υποχρεώσεων των πρώτων έναντι των αξιωματικών. Ο βηματισμός της παρέλασης δε, ο οποίος υιοθετείται μέχρι και σήμερα, ήταν δείγμα εξάσκησης των στρατιωτών που την εποχή εκείνη όφειλαν να προβαίνουν σε ειδικούς σχηματισμούς κατά τη διάρκεια της μάχης.

Στην Ελλάδα κυριαρχεί η εσφαλμένη εντύπωση πως οι παρελάσεις πρωτοξεκίνησαν επί δικτατορίας του Μεταξά. Πράγματι, το 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς καθιέρωσε μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις. Αυτές αποτέλεσαν το όργανο διά του οποίου θα αναπτυσσόταν, κατά τον δικτάτορα, η στρατιωτική συνείδηση της νεολαίας. Έκτοτε η στρατιωτική παρέλαση συνδέθηκε με τη μαθητική και η συμμετοχή των μαθητών ήταν υποχρεωτική. Η δε αποχή τους ισοδυναμούσε με παραβίαση στρατιωτικού καθήκοντος.

Ωστόσο, οι παρελάσεις είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, ήδη περι το 1900 όπως μαρτυρά και η εφημερίδα των Αθηνών «ΕΜΠΡΟΣ» στις 26 Μαρτίου σε δημοσίευμά της. Έγραφε χαρακτηριστικά «Ο ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΟΡΤΗΣ. Η ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΗΣ ΠΑΡΕΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ»

Αυτό λοιπόν που ουσιαστικά ξεκίνησε με την δικτατορία του Μεταξά ήταν η υποχρεωτικότητα των παρελάσεων και η σύνδεση τους με το στρατιωτικό φασιστικό πρώτυπο της Ιταλίας και της Γερμανίας και όχι οι παρελάσεις αυτές καθεαυτές.

Ιδιαίτερη ήταν η παρέλαση που πραγματοποιήθηκε την 28^η Οκτωβρίου 1946 στην Πλατεία Συντάγματος στο Ναύπλιο, όπου συμμετείχαν εκούσια μανάδες, χήρες και κόρες πεσόντων στους πολέμους 1912-1922 και 1940 – 1944. Μια εικόνα τελετής παρέλασης που σίγουρα είναι έντονα συναισθηματικά φορτισμένη και θα έλεγε κανείς πως δε θυμίζει σε τίποτα τις άλλοτε επιβλητικές παρελάσεις που σκοπό είχαν να προβούν σε επίδειξη δύναμης ισχύος και ενδεχομένως, αυταρχισμού.

Έτσι και σήμερα, οι παρελάσεις, ιδίως οι μαθητικές, έχουν εθιμοτυπικό χαρακτήρα και πραγματοποιούνται προς τιμήν των πεσόντων αγωνιστών, αλλά και προς υπενθύμιση των χαλεπών καιρών κατά τους οποίους εξέλιπαν η ελευθερία και η ειρήνη. Η συμμετοχή σε αυτές μάλιστα δεν είναι διόλου υποχρεωτική, αλλά εναπόκειται στη βούληση κάθε μαθητή εάν θέλει να συμμετέχει.

Το κύριο ζήτημα, ωστόσο δεν είναι οι παρελάσεις αυτές καθεαυτές. Αλλά η ιστορική ανάμνηση και το αποτύπωμα των γεγονότων που μας αφήνουν. Είτε κανείς συμμετέχει στην παρέλαση είτε όχι, είτε την επιδοκιμάζει είτε την αποδοκιμάζει, το ζητούμενο είναι να μην ξεχνά τη σπουδαιότητα της εθνικής ενότητας, αλλά κυρίως τα δεινά του πολέμου και τις τραγικότατες συνέπειες που αυτός επισύρει. Και πως ο πόλεμος θα πρέπει να είναι η έσχατη και η πλέον αποφευκτή «λύση».

Πηγή εικόνας: cnn.gr