Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε προσφάτως από το Υπουργείο Δικαιοσύνης το νομοσχέδιο με τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Οι τροποποιήσεις κινούνται, σύμφωνα με υπουργικές πηγές, κυρίως στην αυστηροποίηση των ποινών για εγκλήματα μεγάλης ποινικής απαξίας, όπως η ανθρωποκτονία, ο βιασμός ανηλίκου, η θανατηφόρα ληστεία και η εμπορία ανθρώπων και στη διεύρυνση του αξιοποίνου, όσον αφορά τον απλό και τον δασικό εμπρησμό, την έκρηξη και την πλημμύρα.
Άλλες τροποποιήσεις αφορούν αυστηροποίηση της απόλυσης των καταδίκων υπό όρο, την άρση της απόλυσης εγκληματιών που τελούν κατ’ επανάληψη σοβαρά κακουργήματα, αλλαγή του τρόπου εκκίνησης της παραγραφής εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκων και τα ηλικιακά όρια και νέες ποινές για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Ένα αρχικό σχόλιο
Οι περισσότερες αλλαγές ικανοποιούν το αίτημα μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας ως προς την αυστηροποίηση των ποινών και βρίσκονται σε σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο το να μένει κάποιος περισσότερο καιρό στην φυλακή, δεν μειώνει αυτόματα την εγκληματικότητα. Απαιτούνται όχι μόνο κοινωνικές αλλαγές και δομές, αλλά και ριζικές τομές στο διάτρητο σωφρονιστικό σύστημα, ώστε όσοι εγκληματούν μία φορά να μην το ξαναπράξουν αργότερα.
Δεύτερον, είναι τουλάχιστον λυπηρές οι δηλώσεις του Υπουργού Δικαιοσύνης, Κώστα Τσιάρα, ότι παρά τις δεκάδες γυναικοκτονίες των τελευταίων ετών, δεν υπάρχει λόγος να τεθεί σχετική πρόβλεψη στον νέο κώδικα, διότι αρκεί η ποινή της ανθρωποκτονίας. Και μάλιστα, την ίδια ώρα που, όπως αναλύθηκε σε παλαιότερο άρθρο, ο νέος νόμος για τη συνεπιμέλεια, κατέστησε ακόμα δυσκολότερο τον απεγκλωβισμό μιας γυναίκας από έναν κακοποιητικό σύζυγο.
Οι σημαντικότερες αλλαγές
Μοναδική ποινή πλέον θα είναι η ισόβια κάθειρξη για τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας, της ανθρωποκτονίας, του ομαδικού βιασμού, του θανατηφόρου βιασμού και της θανατηφόρας ληστείας. Τα ανωτέρω με τον ισχύοντα ποινικό κώδικα τιμωρούνται διαζευκτικά είτε με ισόβια είτε με πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. Ως μοναδική ποινή η ισόβια κάθειρξη θα προβλέπεται και για τον βιασμό σε βάρος ανηλίκου.
Με ποινές κάθειρξης 15 ετών θα τιμωρούνται οι βαριές σωματικές βλάβες με κάλυψη όλων των μορφών υπαιτιότητας (αμέλεια, ενδεχόμενος δόλος, δόλος α και β βαθμού). Για τη σκοπούμενη βαριά σωματική βλάβη προβλέπεται αύξηση της ποινής από πρόσκαιρη κάθειρξη έως δέκα έτη σε πρόσκαιρη κάθειρξη έως δεκαπέντε έτη. Επιπλέον, προστίθενται ρητά στην έννοια της βαριάς σωματικής βλάβης η αναπηρία και η μόνιμη παραμόρφωση.
Σε περίπτωση επιβολής πρόσκαιρης κάθειρξης για εγκλήματα, όπως πχ διακεκριμένη παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών, για εγκληματική οργάνωση, τρομοκρατικές πράξεις, ληστεία, εκβίαση, εμπορία ανθρώπων κλπ, δίνεται η δυνατότητα για απόλυση υπό όρο μόνο αν έχουν εκτιθεί με ευεργετικό υπολογισμό (δηλ. αν ο κρατούμενος προσφέρει εργασία στις φυλακές) τα 4/5 της ποινής έναντι των 3/5 που ισχύουν σήμερα.
Ακόμη, για τα παραπάνω εγκλήματα, θα απαιτείται πραγματική παραμονή σε σωφρονιστικό κατάστημα, ίση με τα 3/5 της ποινής (πραγματική έκτιση της ποινής), έναντι του ισχύοντος 2/5, πριν να είναι δυνατή η απόλυση υπό όρο. Στην περίπτωση που έχει επιβληθεί ισόβια κάθειρξη, το κατώτατο όριο πραγματικής έκτισης για τους καταδίκους αυξάνεται από τα 16 στα 18 έτη.
Εμπρησμός
Το αδίκημα του εμπρησμού των δασών μετατρέπεται από πλημμέλημα σε κακούργημα και αν επέρχεται έστω και ένας θάνατος ανθρώπου θα επιφέρει ποινή ισοβίου καθείρξεως. Αν από τον εμπρησμό επήλθε υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος και οικολογική καταστροφή, η ποινή μπορεί να φθάνει τα 15 χρόνια κάθειρξη. Συνολικά ο εμπρησμός θα μετατραπεί σε έγκλημα διακινδύνευσης από έγκλημα αποτελέσματος. Απλουστευμένα δεν θα τιμωρείται, όταν επέλθει το αποτέλεσμά του, αλλά αρκεί η δημιουργία του κινδύνου, ώστε να είναι αξιόποινος.
Λοιπές αλλαγές και ανήλικοι
- Για τον βιασμό ανηλίκων, προβλέπεται ποινή ισόβια και ο εισαγγελέας πλέον κινεί τη δίωξη. Μετά την ενηλικίωση των ανηλίκων, η παραγραφή γενετήσιων εγκλημάτων σε βάρος τους, θα επέρχεται στα 19 τους χρόνια για πλημμελήματα και στα 21 για κακουργήματα. Με την σημερινή πρόβλεψη η έναρξη της παραγραφής για αδικήματα σε βάρος ανηλίκων αφορά μόνο κακουργήματα και ξεκινά από την ενηλικίωση, δηλαδή από την συμπλήρωση των 18 ετών.
- Σήμερα η αποπλάνηση ανηλίκου τιμωρείται ανάλογα με την ηλικία αυτού, είτε ως πλημμέλημα είτε ως κακούργημα. Ωστόσο σύμφωνα με τον νέο κώδικα θα τιμωρείται πάντα ως κακούργημα.
- Αυτεπάγγελτη θα είναι η δίωξη για την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο. Σήμερα απαιτείται έγκληση, δηλαδή καταγγελία της πράξης εντός προθεσμίας τριών μηνών.
- Όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων αν από την πράξη επέλθει θάνατος, επιβάλλεται ποινή ισόβιας κάθειρξης.
- Τέλος, θα προβλέπεται εξέταση των ενηλίκων θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης παρουσία ψυχολόγου με προσθήκη στην διάταξη του άρθρου 228 ΚΠΔ για την εμπορία ανθρώπων. Η αλλαγή στον τρόπο εξέτασης των θυμάτων γίνεται, για να αποφεύγεται η δευτερογενής θυματοποίηση και η εξέταση με τρόπο που τραυματίζει περαιτέρω ψυχικά τους παθόντες.
