Η σπουδαιότερη σιωπηρή «κατάκτηση» της σημερινής κυβέρνησης είναι η ρευστοποίηση νομοθετικών/συνταγματικών κανόνων, άνευ οποιασδήποτε ουσιαστικής διαβούλευσης. Το χειρότερο όμως είναι πως πλέον πρόκειται όχι για αμιγώς ελληνικό αλλά διεθνές πολιτικό φαινόμενο.
Με πρόσχημα την πανδημία έχουν νομοθετηθεί χιλιάδες «κατεπείγουσες ρυθμίσεις» στη Βουλή (όπως αντίστοιχα οι αναρίθμητες Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου με μορφή κατεπείγοντος στα χρόνια της κρίσης…), που δίνουν υπερεξουσίες στην εκτελεστική κρατική λειτουργία.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reporters United, στις 31 Μαρτίου του 2021 τροποποιήθηκε η άρση απορρήτου των επικοινωνιών. Με τις υπογραφές του υπουργού Δικαιοσύνης Κ. Τσιάρα και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Π. Πικραμμένου, η τροπολογία στέρησε από την Αρχή του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) τη δυνατότητα να γνωστοποιεί στους πολίτες την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών τους από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), αν ο λόγος της παρακολούθησής τους αφορά την εθνική ασφάλεια.
Με λίγα λόγια η ΕΥΠ μπορεί να παρακολουθεί όποιον – κατά κυριολεξία – επιθυμεί, και μπορεί να το δικαιολογήσει ανά πάσα στιγμή ως λόγο «προστασίας εθνικής ασφάλειας». Εξίσου απροσδιόριστο, ασαφές και (επί σκοπού) γενικόλογο είναι το περίφημο άρθρο 191 που νομοθετήθηκε πρόσφατα, το οποίο επιφέρει συνέπειες για «ψευδείς ειδήσεις», δίχως βέβαια να ορίζει με ακρίβεια τι ακριβώς εστί ψευδής είδηση.
Εικόνα που αποτυπώνει την ετήσια μείωση δημοκρατικών ελευθεριών ανά τις χώρες του κόσμου, τα τελευταία 15 έτη, Πηγή: Freedom House, 2021
Τα προαναφερθέντα δεν συνιστούν αμιγώς ελληνικό φαινόμενο, αλλά συνθέτουν ένα παγκόσμιο ψιφιδωτό δημοκρατικού ελλείμματος, με πρόφαση την πανδημία και τις έκτακτες υγειονομικές περιστάσεις. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον δείκτη δημοκρατίας στην έκθεση του Economist Intelligence Unit για την ποιότητα της δημοκρατίας ανά τον κόσμο, που μειώθηκε πέρυσι κατά μέσο όρο 0,07 πόντους, καταγράφοντας την μεγαλύτερη πτώση από το 2006.
Το αυξανόμενο δημοκρατικό έλλειμμα, δηλαδή οι διαδικασίες (συνήθως με θεσμικό περίβλημα) κατά τις οποίες οι σύγχρονες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες ελαχιστοποιούν την ουσιαστική διαβούλευση και υιοθετούν πρακτικές με αμφιλεγόμενη ή παντελώς απούσα νομιμοποιητική βάση, δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο. Η τάση αυτή έχει εγκαινιαστεί ήδη από τα νομοθετήματα στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, συνεχίστηκε με την δεκαετή ευρωπαϊκή δημοσιονομική κρίση, και… «καλά κρατεί» ελέω πανδημίας.
Eάν ανατρέξουμε στην παραπάνω εικόνα, θα δούμε και με αριθμητική αποτύπωση πως τα τελευταία 15 χρόνια οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα θεσμικά/συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών συνεχώς φθίνουν, με αποκορύφωμα την περίοδο του 2020, δηλαδή όταν κορυφώθηκαν οι έκτακτες νομοθετικές και εν γένει κυβερνητικές πράξεις εν είδει έκτακτων παρεμβάσεων. Αν και η έκτακτη επέμβαση, μέσω πράξεων/αποφάσεων/νομοθετημάτων – προβλέπεται από τα σύγχρονα Συντάγματα (πάντοτε στη βάση της αρχής της αναλογικότητας) και σε ένα βαθμό δικαιολογείται από το λεγόμενο «δίκαιο της ανάγκης», η κατάσταση μοιάζει σήμερα να έχει ξεφύγει από την εποπτεία των Θεσμών και κατ΄επέκταση από την έγκριση πολιτών και εκλογικού σώματος. Κάτι τέτοιο όμως μπορεί να ερμηνευθεί ως κατάφορη παράβαση της αρχής της αναλογικότητας αλλά και ως αμφισβήτηση της λαϊκής κυριαρχίας, του θεμέλιου δηλαδή πολιτειακού λίθου, αφού το εκλογικό σώμα ουδέποτε ερωτάται ή ενημερώνεται ενδελεχώς για τις σύγχρονες εκτελεστικές υπερεξουσίες.
Φυσικά, εν αντιθέσει με τις θεμελιώδεις ατομικές και κοινωνικές ελευθερίες, τα πρόστιμα συνεχίζουν να ενισχύονται, με την Ελλάδα να σημειώνει το εξής πρωτοφανές: Αν και αποτελεί μια χώρα με μεγάλο κόστος ζωής και πενιχρά εισοδήματα (και χαμηλή κοινωνική κινητικότητα), ταυτόχρονα διατηρεί από τα πιο υψηλά πρόστιμα στην Ευρώπη.
Εάν συνυπολογίσουμε τα επίσης υψηλά κόστη της πανδημίας (μάσκες KN95, self tests, PCRs, αντισηπτικά κλπ) τότε καταλήγουμε στο ασφαλές συμπέρασμα ότι έκτακτα κόστη και πρόστιμα ακμάζουν, σε μια περίοδο γενικευμένης ανασφάλειας και κοινωνικοοικονομικής αδυναμίας, την ώρα που οι ελευθερίες φθίνουν.
Βεβαίως, τα ανωτέρω αποτελούν συνειδητές επιλογές της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης, τόσο σε επίπεδο προβληματικών νομοθετημάτων όσο και σε επίπεδο προστίμων – ακρίβειας. Ενδεικτικά, όταν τα rapid και PCR test παρέχονται δωρεάν προς τους πολίτες από κράτη όπως η Αγγλία, η Αυστρία, η Γερμανία και η Αγγλία (κράτη δηλαδή με μέσο εισόδημα από 2000 έως 3900 ευρώ), στην Ελλάδα των 630 ευρώ ο μέσος πολίτης πλήρωνε μέχρι προσφάτως 5, 6 ή 10 ευρώ για rapid και από 47 έως 60 ευρώ για PCR. Ταυτόχρονα, το μέσο πρόστιμο για παράβαση κανόνων των lockdowns στην Ελλάδα πλησιάζε το ύψος του… κατώτατου μισθού. Και όλα αυτά όταν στην γειτονική Κύπρο το κόστος των αντίστοιχων PCR, όπως και το ύψος των προστίμων, είναι πολύ χαμηλότερο (στην Ελλάδα βέβαια, υψηλόβαθμος υπουργός απέδωσε αυτή την πραγματικότητα σε… «κινέζικα» κυπριακά test, δημιουργώντας διπλωματικό επεισόδιο).Οι αριθμοί της συγκριτικής ανάλυσης μιλούν, σαφώς, από μόνοι τους.
Το πλέον οξύμωρο είναι πως, διαχρονικά, οι παρεμβατικές ως προς τις ατομικές και κοινωνικές ελευθερίες πολιτικές, υλοποιούνται από αυτοαποκαλούμενους «φιλελεύθερους» που «αποστρέφονται» τον κρατικό παρεμβατισμό ή «πατερναλισμό», όπως τους αρέσει να τον αποκαλούν.
Ιδεολογικά, άλλωστε, μονάχα οι αναρχικοί και οι νεοφιλελεύθεροι παρουσιάζονται ως ακραία αντικρατιστές, με ειδοποιό όμως διαφορά πως οι δεύτεροι επιδιώκουν το δημόσιο χρήμα μανιωδώς. Σε ένα τέτοιο απροσδιόριστο νομοθετικό πλαίσιο που ενισχύει δυσανάλογα την εκτελεστική εξουσία, εν αγνοία της Κοινωνίας των Πολιτών και πολλές φορές των ίδιων των Συνταγματικών Θεσμών, πώς ακριβώς περιμένουμε να δείχνει ο μέσος πολίτης εμπιστοσύνη στην ίδια την αντιπροσωπευτική Δημοκρατία, στο πολίτευμα και την έννομη τάξη;
Με την ελεύθερη έρευνα συνεχώς να περιορίζεται, την επιστημονική κοινότητα να εργαλειοποιείται (με απότοκο είτε να στρατεύεται είτε να φιμώνεται) και τις ελευθερίες να περιορίζονται σε πλαίσια αστάθμητων κρίσεων, μας κάνει εντύπωση που αυξάνονται οι συνωμοσιολογικές τάσεις και η αντιδραστικότητα της κοινωνίας;
