Δεν υπάρχει ψυχή – της γιαγιάς μου εξαιρουμένης – που να μην έχει ακούσει για τη δίκη Depp – Heard. Άλλωστε, θα μπορούσε κανείς να πει ότι έχει κρατήσει αρκετό διάστημα, για να μάθει και να πάρει θέση όλη η υφήλιος. Ας μην πάρουμε θέση τώρα. θα πω μόνο πως συνειρμικά μου «ήρθε» ο στίχος του Πάριου: «Πώς μπόρεσε η καρδιά σου τον Γιάννη να πικράνει;».
Το νέο είναι πως η Amber Heard έχει διαγνωστεί με τις παρακάτω διαταραχές προσωπικότητας και πως μια ειδικός κλήθηκε από τους εκπροσώπους του Johnny Depp να περάσει κάποιες ώρες μαζί της, προκειμένου να δοθεί μια πιο ουδέτερη γνώμη και περιγραφή. Στο παρόν άρθρο θα δούμε τι ακριβώς είναι οι διαταραχές με τις οποίες έχει διαγνωστεί η ηθοποιός, καθώς και τη γνώμη που σχημάτισε η διορισθείσα Ψυχολόγος.
ΟΡΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ (Borderline Personality Disorder – BPD)
Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ένα μοτίβο αστάθειας των διαπροσωπικών σχέσεων, της αυτοεικόνας και των συναισθημάτων και από έντονη παρορμητικότητα. Ξεκινά κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή και παρουσιάζεται σε ποικίλα πλαίσια. Για να διαγνωστεί, πρέπει να ισχύουν πέντε (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα:
- Φρενήρεις προσπάθειες αποφυγής πραγματικής ή φανταστικής εγκατάλειψης.
- Ένα μοτίβο ασταθών διαπροσωπικών σχέσεων που χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή μεταξύ ακραίων καταστάσεων εξιδανίκευσης και υποτίμησης.
- Διαταραχή ταυτότητας: ιδιαίτερα και επίμονα ασταθής αυτοεικόνα ή αίσθηση του εαυτού.
- Παρορμητικότητα σε τουλάχιστον δύο τομείς που είναι δυνητικά αυτοκαταστροφικοί (π.χ. σεξ, κατάχρηση ουσιών).
- Επαναλαμβανόμενη αυτοκτονική συμπεριφορά, χειρονομίες, απειλές ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
- Συναισθηματική αστάθεια λόγω έντονης αντιδραστικότητας (π.χ. έντονη επεισοδιακή δυσφορία, ευερεθιστότητα ή άγχος που διαρκεί συνήθως λίγες ώρες και σπανίως περισσότερο από λίγες ημέρες).
- Χρόνια αίσθηση κενού.
- Ανάρμοστος, έντονος θυμός (για την περίσταση ή το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται) ή δυσκολία στον έλεγχο του θυμού.
- Παροδικός, σχετιζόμενος με το στρες παρανοϊκός ιδεασμός ή σοβαρά αποσυνδετικά συμπτώματα.
Τα άτομα αυτά είναι πολύ ευαίσθητα στις περιρρέουσες συνθήκες. Βιώνουν έντονους φόβους εγκατάλειψης και ανάρμοστο για την κατάσταση θυμό, όταν αντιμετωπίζουν έναν πραγματικό «αποχωρισμό» με χρονικό περιορισμό ή όταν υπάρχουν αναπόφευκτες αλλαγές στα σχέδια. Μπορεί να πιστεύουν ότι αυτή η «εγκατάλειψη» συνεπάγεται πως είναι «κακοί». Αυτοί οι φόβοι εγκατάλειψης σχετίζονται με ανημπόρια να είναι μόνοι.
Συχνά εξιδανικεύουν τους φροντιστές ή τους εραστές τους, απαιτούν να περνούν πολύ χρόνο μαζί τους και να εκμυστηρεύονται πολλά για την προσωπική τους ζωή νωρίς σε μια σχέση. Ωστόσο, μπορεί να μεταπηδήσουν γρήγορα από την εξιδανίκευση στην υποτίμηση, νιώθοντας ότι ο άλλος δεν ενδιαφέρεται αρκετά, ενώ φροντίζουν τους άλλους μόνο προσδοκώντας αντάλλαγμα. Συχνά αλλάζουν απροσδόκητα και δραματικά την άποψή τους για τον άλλο, θεωρώντας τους εναλλάξ σπλαχνικούς, ή τιμωρητικούς.
Υπάρχουν επίσης ξαφνικές και δραματικές αλλαγές στην αυτοεικόνα, που χαρακτηρίζονται από μετατόπιση των στόχων, των αξιών, της σεξουαλικής ταυτότητας και τα είδη των φύλων. Τα άτομα αυτά μπορεί να αλλάξουν ξαφνικά από το ρόλο του άπορου ικέτη σε εκείνον του δίκαιου εκδικητή. Μολονότι είθισται η αυτοεικόνα τους να βασίζεται στο να είναι καλοί ή κακοί, τα άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορεί κατά καιρούς να έχουν αισθήματα ότι δεν υπάρχουν καθόλου.
Ολοκληρωμένες απόπειρες αυτοκτονίας συμβαίνουν στο 8%-10% των ανθρώπων αυτών και οι αυτοκαταστροφικές πράξεις (π.χ. αυτό-χαράκωμα, κάψιμο) και οι απειλές και απόπειρες αυτοκτονίας λαμβάνουν χώρα επανειλημμένα. Οι επαναλαμβανόμενες τάσεις αυτοκτονίας είναι πολλές φορές ο λόγος που τα άτομα στρέφονται σε κάποιον ειδικό.
Τις αυτοκαταστροφικές πράξεις «σπρώχνουν» συνήθως απειλές αποχωρισμού ή απόρριψης ή προσδοκίες ότι το άτομο αναλαμβάνει αυξημένη ευθύνη. Ο αυτό-ακρωτηριασμός μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια αποσυνδετικών εμπειριών και συχνά φέρνουν ανακούφιση, καθώς επιβεβαιώνεται έτσι η ικανότητα ότι το άτομο μπορεί όντως να νιώσει ή πως μπορεί να εξιλεωθεί για την κακία του.
Η δυσφορική διάθεση των ατόμων με Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας πολλάκις διακόπτεται από περιόδους θυμού, πανικού ή απόγνωσης. Σπανίως περίοδοι ευεξίας ή ανακούφισης έρχονται να τους ανακουφίσουν.
Καθώς προειπώθηκε, οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να ταλαιπωρούνται από χρόνια αισθήματα κενού. Πλήττουν εύκολα, μπορεί να αναζητούν συνεχώς κάτι νέο να κάνουν. Κατά τις περιόδους ακραίου στρες, μπορεί να εμφανιστούν παροδικές παρανοϊκές ιδέες ή αποσυνδετικά συμπτώματα (π.χ. αποπροσωποποίηση), ως απάντηση σε μια πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη. Τα συμπτώματα τείνουν να είναι παροδικά, με διάρκεια λεπτών ή ωρών. Η πραγματική ή αντιληπτή επιστροφή της φροντίδας του φροντιστή μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση.
Όσον αφορά την «ετυμηγορία» της ψυχολόγου Shannon Curry, τα ιατρικά αρχεία ανέφεραν ότι η Heard ήταν οξύθυμη και «έκοψε το χέρι της στο παρελθόν, τυπικό, αντιδραστικό πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος με αυτή τη διάγνωση». Είπε επίσης ότι «εντυπωσιάστηκε» από την κατάθεση της «πρώην φίλης» της Heard, που είπε ότι η Amber «την χτύπησε στο πρόσωπο, κάπως από το πουθενά».
Η Curry εξήγησε ότι είναι «ένα από τα σημάδια της Οριακής Διαταραχής Προσωπικότητας, όπου αν ένας φίλος ή ένα αγαπημένο πρόσωπο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες σου εκείνη τη στιγμή… Τα άτομα αισθάνονται ότι οι ανάγκες τους πρέπει να ικανοποιούνται, όταν θέλουν να ικανοποιούνται και αν δεν ικανοποιούνται, αυτός ο θυμός, αυτή η αίσθηση βλάβης τους κάνει να αντιδράσουν».
ΙΣΤΡΙΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ (Histrionic Personality Disorder – HPD)
Ένα διάχυτο μοτίβο υπερβολικής συναισθηματικότητας και αναζήτησης προσοχής, που ξεκινά από την πρώιμη ενήλικη ζωή και εμφανίζεται σε διαφορετικά πλαίσια. Εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες, μπορεί είναι κληρονομική ή να εξελιχθεί αργότερα και συνοδεύεται από «έντονα, ασταθή συναισθήματα και διαστρεβλωμένες εικόνες του εαυτού». Στόχος είναι η προσέλκυση της προσοχής. Για να διαγνωσθεί, πρέπει να ισχύουν πέντε (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα:
- Το άτομο νιώθει άβολα σε καταστάσεις στις οποίες δεν είναι το επίκεντρο της προσοχής.
- Η αλληλεπίδραση με τους άλλους χαρακτηρίζεται συχνά από ανάρμοστη, σεξουαλικά προκλητική συμπεριφορά.
- Επιδεικνύεται ταχέως μεταβαλλόμενη και ρηχή έκφραση συναισθημάτων.
- Χρησιμοποιείται συστηματικά η εξωτερική εμφάνιση για να στραφεί η προσοχή στον εαυτό του ατόμου
- Ύφος λόγου που είναι υπερβολικά ιμπρεσιονιστικό και στερείται λεπτομερειών.
- Υπεροψία, θεατρικότητα και υπερβολική έκφραση συναισθημάτων.
- Ευκολοπιστία
- Το άτομο θεωρεί ότι οι διαπροσωπικές του σχέσεις είναι πιο «στενές» από όσο στην πραγματικότητα.
Συχνά ζωντανές και μελοδραματικές προσωπικότητες, τείνουν να τραβούν την προσοχή στους ίδιους και μπορεί αρχικά να γοητεύσουν τις νέες τους γνωριμίες με τον ενθουσιασμό, τον φαινομενικά κοινωνικό τους χαρακτήρα ή το φλερτ. Αυτές οι εντυπώσεις, ωστόσο, αλλάζουν γρήγορα, καθώς οι οιστριονικοί απαιτούν να βρίσκονται συνεχώς στο επίκεντρο της προσοχής, κάτι εύκολα αντιληπτό.
Επιπλέον, τα συναισθήματά τους δείχνουν να «ενεργοποιούνται» και «απενεργοποιούνται» πολύ γρήγορα για να είναι αληθινά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει τους άλλους στο να κατηγορήσουν το άτομο ότι προσποιείται αυτά τα συναισθήματα.
Συνήθως υποβάλλονται ιδίως από φιγούρες με εξουσία, οι οποίες θεωρούν ότι λύνουν μαγικά τα προβλήματά τους. Ρέπουν στο να δρουν με βάση τα με προαισθήματα και να υιοθετούν γρήγορα πεποιθήσεις.
Επιστρέφουμε, τώρα, στην κατάθεση της Curry: «Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ιστριονικής Διαταραχής Προσωπικότητας είναι η υπερβολικά δραματική παρουσίαση των γεγονότων… τείνει να είναι πολύ περίτεχνη, με περιγραφικό λόγο και μπορεί να διαρκέσει αρκετή ώρα, αλλά πραγματικά δεν έχει καμία ουσία, οπότε στο τέλος αναρωτιέσαι τι ακριβώς ειπώθηκε. Αυτό συνέβη αρκετές φορές».
«Ξαφνικά θα φερόταν με έναν τρόπο και μετά θα ήταν πολύ ζωηρή ή πολύ λυπημένη. Όταν οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή προσωπικότητας εκδηλώνουν συναισθήματα υπάρχει μια αίσθηση ρηχότητας», εξήγησε η Curry. «Όσοι τους παρατηρούν ίσως αισθάνονται ότι σχεδόν παίζουν θέατρο .. μέρος αυτού είναι η ταχύτητα με την οποία το άτομο μπορεί να αλλάξει συναισθήματα και επίσης η έλλειψη ουσίας. Πολύ σπάνια και η κ. Heard δεν το έκανε».
«Ένα από τα πρωταρχικά πράγματα που έμαθα είναι ότι είχε έναν πολύ εκλεπτυσμένο τρόπο να ελαχιστοποιεί τα όποια προσωπικά προβλήματα. Υπήρχαν ορισμένα χαρακτηριστικά που συμφωνούσαν με τις τελικές διαγνώσεις», συνέχισε. «Μερικά ήταν ουσιαστικά η επίρριψη ευθυνών, η τάση να έχει πολλή εσωτερικευμένη εχθρότητα που επιχειρούσε να ελέγξει, η ροπή στην αλαζονεία, αλλά και η άρνηση αυτής και η κριτική βάσει των υψηλών ηθικών προτύπων, μα και άρνηση ότι το κάνει αυτό. Ουσιαστικά κανείς ισχυρίζεται ότι είναι το θύμα της κριτικής, όμως είναι πολύ γεμάτος οργή στην πραγματικότητα».
