Άρθρο του εξωτερικού συνεργάτη, Εμμανουήλ Πανανά,
Γιορτές των Χριστουγέννων, η αγαπημένη εποχή του χρόνου για ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο, Χριστιανικό και μη. Περίοδος, κατά την οποία, οι άνθρωποι εμφανίζουν ένα πιο θερμό, εγκάρδιο πρόσωπο σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο, γιορτάζουν με όλο τους το είναι, τείνουν σε πράξεις ανιδιοτέλειας, φιλανθρωπίας αλλά και σε πράξεις υπέρμετρες, ειδικά αν αναλογιστούμε την κινητικότητα αγαθών και πλούτου που εντοπίζεται κατά την διάρκεια της περιόδου των εορτών.
Πίσω όμως από την επιφάνεια του κοινωνικού, πολιτιστικού, συναισθηματικού, πνευματικού και εμπορευματικού φαινομένου που ονομάζεται «Γιορτές των Χριστουγέννων» υπάρχει και μία πτυχή, η οποία εμφανίζει έντονα πλούσιο κοινωνιολογικό ενδιαφέρον. Αυτό είναι η «αξία των τελετουργικών.
Προτού όμως περιδιαβούμε στην ανάλυση για τα Χριστούγεννα, αυτά καθαυτά, οφείλουμε να ανατρέξουμε στον κλασικότερο, και ίσως σημαντικότερο, των κοινωνιολόγων, Émile Durkheim. Ο Durkheim, μεταξύ των άλλων βαρυσήμαντων για την ανάπτυξη της κοινωνιολογικής επιστήμης, θεωριών με τις οποίες ασχολήθηκε, προχώρησε και στην προσπάθεια εξήγησης του συνδετικού κρίκου, ο οποίος ενώνει την κοινωνία, με τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, οι οποίες την συναποτελούν. Για να το κατορθώσει αυτό, έριξε το ενδιαφέρον του στο ρόλο που διαδραματίζει η θρησκεία στην επίτευξη της επιθυμητής αυτής ενότητας.
Η προσπάθεια του Durkheim επικεντρώθηκε στον εντοπισμό των κυριότερων πτυχών που λαμβάνει η θρησκευτική δομή και η συμμετοχή στα μυστήρια της θρησκείας, με απώτερο σκοπό την ανάδειξη του ρόλου των τελετουργιών στη ενδυνάμωση και μεταλαμπάδευση των κοινωνικών και διαπροσωπικών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων. Αυτή την κατάσταση την ονομάτισε «συλλογικό αναβρασμό». Μέσω του «συλλογικού αναβρασμού», δηλαδή των συλλογικών εμπειριών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα συναισθηματικό χαρακτήρα, υποστήριξε πως οι άνθρωποι τείνουν να μοιράζονται έντονα συναισθήματα, όπως αυτό του ενθουσιασμού και να ενώνουν την εμπειρία της κοινής συμμετοχής σε τελετές.
Αυτή η κοινή εμπειρία έχει ως αποτέλεσμα την ανάδειξη ενός αισθήματος σύνδεσης με τους άλλους, ειδικά τους έτερους κοινωνούς του τελετουργικού μυστηρίου, δημιουργώντας, παράλληλα και ένα αίσθημα συνανήκειν, το οποίο προσφέρει ασφάλεια, σταθερότητα, σιγουριά και άνεση.
Τα Χριστούγεννα, όντας, μεταξύ άλλων, μία κατεξοχήν θρησκευτική εορτή, εμπίπτουν στην ανάλυση του Durkheim και αποτελούν συνδετικό κρίκο της κοινωνίας, ο οποίος στη σύγχρονη μετανεωτερική εποχή εκφράζεται κατά κύριο λόγο υπό το φάσμα μίας κοσμικής περιόδου διακοπών.
Παρά όμως τον χαρακτήρα εκκοσμίκευσης που έχουν λάβει, τα Χριστούγεννα εξακολουθούν να έχουν τα βασικά χαρακτηριστικά οποιασδήποτε μορφής τελετουργικού εορτασμού. Αρχικά η διακόσμηση για την ανάδειξη του εορταστικού χαρακτήρα. Επίσης, η παρασκευή ποικίλλων εδεσμάτων, όπως φαγητών και γλυκών, για την ανάδειξη της σημαντικότητας της περίστασης και η κατανάλωση αλκοόλ, το οποίο σε συνδυασμό με τον πανηγυρικό χαρακτήρα που προσφέρει η ανάκρουση κατάλληλης μουσικής συντελεί στην κατάκτηση της επιθυμητής ‘’διονυσιακής’’ μέθεξης και έκστασης, το σημείο συνάντησης δηλαδή του επίγειου κόσμου των αισθητών με το υπερβατικό και τον Υπερούσιο κόσμο, το επέκεινα της ουσίας.
Έκδηλη είναι, λοιπόν, η σημασία ύπαρξης εορτών τέτοιου είδους, στις οποίες προσβλέπουν οι άνθρωποι γεμάτοι ανυπομονησία. Αυτό συμβαίνει καθώς οι άνθρωποι γνωρίζουν, σε ένα συνειδητό ή υποσυνείδητο επίπεδο, πως με αυτό τον τρόπο, ήτοι την συμμετοχή στις ‘’τελετές’’ αυτές, πέρα από την ηδονή και την ευχαρίστηση των πτυχών που περιβάλλουν την ίδια την εορτή, ενδυναμώνονται και επιβιώνουν οι κοινωνικές αξίες, με πρωταρχικές την οικογένεια και την φιλία-συντροφικότητα.
Η λεγόμενη «μαγεία των Χριστουγέννων», θα μπορούσαμε να πούμε πως στην πραγματικότητα αποτελεί την πραγμάτωση μίας ιδιαίτερα σημαντικής κοινωνικής λειτουργίας, τόσο για εμάς, όσο και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Μέσα από αυτή την διαδικασία το άτομο νιώθει μέρος μίας συνεκτικής συλλογικότητας, πράγμα το οποίο εξυπηρετεί μία από τις βασικότερες, θεμελιώδεις ανάγκες αυτού, ακολουθώντας το πρότυπο του αριστοτελικού κοινωνικού-πολιτικού όντος.
Πέρα από τις λοιπές υλικές αξίες που υφίσταται κατά την συγκεκριμένη περίοδο, αυτό που κάνει όντως ξεχωριστή την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, είναι η ενθάρρυνση της ενότητας, της αγάπης για τον πλησίον, το να μοιράζεται το άτομο τα βιώματα, τις εμπειρίες, τα συναισθήματα του και να επιβεβαιώνει τις θετικές κοινωνικές αξίες, οι οποίες έχουν διεισδύσει στην κοινωνία μέσα από το πέρασμα του χρόνου.
Πηγή εικόνας: naftemporiki.gr
