Για το Α’ Μέρος πατήστε εδώ!
Εφαψιομανία (Frotteuristic Disorder)
Επαναλαμβανόμενες, έντονα σεξουαλικώς διεγερτικές φαντασιώσεις, παρορμήσεις ή συμπεριφορές, που διαρκούν τουλάχιστον 6 μήνες. Περιλαμβάνουν το άγγιγμα ή/και την τριβή σε άτομο που δε συναινεί. Ο πάσχων έχει εκφράσει τις σεξουαλικές του παρορμήσεις μέσω συμπεριφοράς ή οι φαντασιώσεις/παρορμήσεις δημιουργούν έντονη υποκειμενική ενόχληση ή διαπροσωπικές δυσκολίες (APA, 2000). Οι πάσχοντες είναι κατά κύριο λόγο άνδρες. Αγγίζουν το στήθος ή την περιοχή των γεννητικών οργάνων κάποιου αγνώστου – τις περισσότερες φορές γυναίκας – ή τρίβουν τα γεννητικά τους όργανα στον μηρό ή τον γλουτό του. Ο πάσχων διεγείρεται σεξουαλικά και ηδονίζεται από αυτές τις πράξεις, ενώ συχνά φαντασιώνεται πως έχει μια πραγματική, τρυφερή σχέση με το θύμα. Για να εκδηλώσει τη συμπεριφορά του προτιμά τους δημόσιους χώρους (λ.χ. τα ΜΜΜ), όπου υπάρχει συνωστισμός και αν κατηγορηθεί, θα μπορέσει να ισχυριστεί πως «συνέβη κατά λάθος». Η διαταραχή κάνει την εμφάνισή της συνήθως στην εφηβεία, αφού ο δράστης έχει παρατηρήσει κάποιον άλλο να το κάνει. Η έξαρση της διαταραχής, που συχνότατα συνυπάρχει με άλλες παραφιλίες, συμβαίνει ανάμεσα στα 15-25 έτη. Αργότερα αμβλύνεται και είναι δυνατόν να εξαφανιστεί τελείως (Freund, Seto, & Kuban, 1997 * Horley, 2001).
Σεξουαλικός μαζοχισμός (Sexual Masochism)
Ο όρος προκύπτει από το επώνυμο του αυστριακού συγγραφέα L. von Sacher-Masoch, στου οποίου το έργο περιγράφονταν νέοι που εκστασιάζονταν όταν κακοποιούνταν σωματικά από τις γυναίκες τους. Διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες. Έντονη επαναλαμβανόμενη σεξουαλική διέγερση προκαλείται από τον ξυλοδαρμό, τον εξευτελισμό, το δέσιμο ή άλλους τρόπους βασανισμού (ορισμένοι αφορούν και τον βιασμό), εκδηλωνόμενους σε παρορμήσεις, συμπεριφορές ή φαντασιώσεις. Οι τελευταίες προξενούν έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολίες διαπροσωπικές, λειτουργικές κ.α. Οι φαντασιώσεις πρωτοεμφανίζονται στην παιδική ηλικία, μα πραγματοποιούνται μετά την ενηλικίωση (APA, 2000). ΑΝ υπάρχει και Υποξυφιλία ή ασφυξιοφιλία (επίτευξη διέγερσης μέσω στέρησης οξυγόνου – συγκεκριμένη μορφή μαζοχιστικής πράξης), η ζωή του ατόμου βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο. Μολονότι ο επιπολασμός ανδρών-γυναικών είναι 20:1, ο μαζοχισμός είναι από τις λιγοστές παραφιλίες που εμφανίζονται σε γυναίκες. Οι περισσότεροι πάσχοντες είναι άνδρες μορφωμένοι, καταξιωμένοι επαγγελματικά και ετερόφυλοι (Baumeister & Butler, 1997 * Levitt, Moser & Jamison, 1994). Ο μαζοχισμός λαμβάνει χώρα με τη μορφή του αυνανισμού ή της συνουσίας.
Σεξουαλικός σαδισμός (Sexual Sadism Disorder)
Αντλεί το όνομά του από τον Marquis de Sade. Πρόκειται για έντονες σεξουαλικές παρορμήσεις, συμπεριφορές ή φαντασιώσεις, επαναλαμβανόμενες, ψυχολογικού ή/και σωματικού βασανισμού ενός άλλου ατόμου, σε περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών. Ο πάσχων έχει πραγματοποιήσει τις φαντασιώσεις του με άτομο που δεν έχει δώσει τη συγκατάθεσή του ή οι φαντασιώσεις και οι παρορμήσεις του προξενούν έντονη δυσφορία, κλινικά σημαντικές κοινωνικές/ προσωπικές δυσκολίες, δυσκολίες στην εργασία του ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της ζωής. Οι πάσχοντες είναι κυρίως άνδρες (APA, 2000). Άλλοτε οι φαντασιώσεις εμφανίζονται κατά το σεξ, μα δεν εκδηλώνονται και άλλοτε ο πάσχων τις εκπληρώνει με θύμα που συναινεί και υποφέρει εκουσίως ή χωρίς τη συναίνεσή του. Σε κάθε περίπτωση, βασική αιτία της διέγερσης συνιστά η οδύνη (Sandnabba, Santitila, Alison, & Nordling, 2002). Ο πάσχων φαντασιώνεται ή έχει την παρόρμηση να κυριαρχήσει επί του θύματος με διάφορους τρόπους (αιχμαλωσία, εξαναγκασμός σε προσκύνηση, ακινητοποίηση ή/και ξυλοδαρμός θύματος, μαστίγωμα, τσίμπημα, κάψιμο, ηλεκτροσόκ, βιασμός, ακρωτηριασμός, θάνατος – APA, 2000). Όπως στον μαζοχισμό, οι φαντασιώσεις ξεκινούν από την παιδική ηλικία (Johnson & Becker, 1997) και παίρνουν έμπρακτη μορφή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Η διαταραχή είναι χρόνια, συνεπώς ενδέχεται η ένταση των βλαβών που προξενούνται να αυξάνεται συν τω χρόνω, αν και συνήθως δε συμβαίνει. Αν η διαταραχή συνυπάρχει με Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (ή και άλλη), ο πάσχων μπορεί ως και να σκοτώσει το θύμα – βιαστές και δολοφόνοι έπασχαν από τη διαταραχή του σεξουαλικού σαδισμού – (Marshall & Kennedy, 2003 * Meloy, 2000* Ressler, Burgess, Hartman, Douglas, & McCormack, 2004* Salter, 2003). Πολλοί διεγείρονται από κάποιας μορφής επιθετικότητα στη σεξουαλική ζωή και την επιδιώκουν (Kernberg, 1992), συνεπώς, ενίοτε είναι δύσκολο να διακριθεί η «φυσιολογική» σεξουαλική ζωή από τον σεξουαλικό σαδισμό.
Παρενδυτικός φετιχισμός
Συγκεκριμένη μορφή φετιχισμού, όπου η διέγερση προκύπτει από το crossdressing*, που είτε εκδηλώνεται σε επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά είτε παραμένει παρόρμηση ή φαντασίωση, διαρκείας 6 μηνών το λιγότερο. Οι φαντασιώσεις, παρορμήσεις και συμπεριφορές προξενούν έντονη υποκειμενική ενόχληση ή δυσκολίες σε σημαντικούς τομείς της ζωής. Πρέπει να διευκρινίζεται αν συνοδεύεται από: φετιχισμό, δηλαδή διέγερση από ρούχα, υφάσματα ή υλικά, αυτογυναιφιλία (autogynephilia), δηλαδή διέγερση από σκέψεις του πάσχοντα ότι είναι γυναίκα. Ωστόσο, οι πάσχοντες συνήθως δεν επιθυμούν να είναι στην κυριολεξία γυναίκες και αν και είναι βασικά ετεροφυλόφιλοι, έχουν λίγους σεξουαλικούς συντρόφους και περιστασιακά ίσως συμμετάσχουν σε ομοφυλοφιλικές πράξεις. Η διαταραχή έχει περιγραφεί μόνο σε ετεροφυλόφιλους άνδρες. Αν ο πάσχων αισθάνεται επίμονη δυσαρέσκεια σχετικά με τον ρόλο ή την ταυτότητα του φύλου του, η διαταραχή προσδιορίζεται ως με φυλετική δυσφορία. Στην περίπτωση αυτή, η δυσφορία είναι πάγιο γνώρισμα της κλινικής εικόνας, το άτομο επιθυμεί να ζει όντως ως γυναίκα και αναζητά ορμονική ή χειρουργική αλλαγή του φύλου του (APA, 2000). Ο παρενδυτικός φετιχισμός, γενικά, εμφανίζεται κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία και πολλές φορές εκφράζεται δημοσίως στην ενήλικη ζωή.
*Crossdressing: η πράξη του ντυσίματος και της παρουσίασης ως διαφορετικού φύλου. Το Drag αναφέρεται σε μια υπερβολική, θεατρική ή/και ερμηνευτική παρουσίαση φύλου. Τόσο το crossdressing όσο και το Drag είναι ανεξάρτητα από το φύλο που αποδίδεται κατά τη γέννηση, την ταυτότητα φύλου ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Ηδονοβλεψία ή σκοπτομανία (Voyerism/ Voyeristic Disorder)
Έντονη, επαναλαμβανόμενη σεξουαλική διέγερση που προκύπτει από την παρακολούθηση κάποιου ανυποψίαστου ατόμου την ώρα που γδύνεται, είναι ήδη γυμνό ή βρίσκεται εν μέσω σεξουαλικής πράξης. Κρατά τουλάχιστον 6 μήνες και εκδηλώνεται με φαντασιώσεις, συμπεριφορές ή παρορμήσεις. Στη διέγερση παίζει καταλυτικό ρόλο η ευαλωτότητα του παρατηρούμενου και ο φόβος του πάσχοντα μήπως αποκαλυφθεί. Κάποιοι ηδονοβλεψίες έχουν και «φυσιολογική» σεξουαλική ζωή, μα άλλοι είναι κοινωνικά και σεξουαλικά αποτραβηγμένοι. Ο πάσχων έχει πραγματοποιήσει την φαντασίωση ή παρόρμησή του με κάποιον που δεν έχει δώσει τη συγκατάθεσή του ή οι παρορμήσει και οι φαντασιώσεις του επιφέρουν κλινικά σημαντική δυσφορία ή διαπροσωπική δυσκολία, δυσκολία στον χώρο εργασίας ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της καθημερινότητας. Το άτομο που βιώνει την διέγερση ή/και κάνει πράξη τις παρορμήσεις του είναι τουλάχιστον 18 ετών. Βέβαια, συνήθως μένει στον αυνανισμό παρατηρώντας ή ενθυμούμενο όσα έχει δει και σπάνια επιδιώκει τη σεξουαλική επαφή με το αντικείμενο παρατήρησής του. Μερικοί άνθρωποι έχουν φαντασιώσεις τύπου ηδονοβλεψίας δίχως να σημαίνει ότι πάσχουν από τη διαταραχή. Η διαφορά βρίσκεται στο αν έχουν «ενσαρκώσει» τη φαντασίωση ή όχι και στο αν υπάρχει ενόχληση ή δυσκολία στην καθημερινότητα. Η σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, η κατάχρηση ουσιών και η υπερσεξουαλικότητα έχουν προταθεί ως παράγοντες κινδύνου τόσο για την ηδονοβλεψία όσο και για την αντίστοιχη διαταραχή, αν και ύπαρξη η αιτιώδους σχέσης μεταξύ τους είναι αβέβαιη.
Μέρος του υλικού έχει αντληθεί από το σύγγραμμα της Άννας Χριστοπούλου «Εισαγωγή στην Ψυχοπαθολογία του Ενήλικα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ.
Πηγή εικόνας: The Sikkim Chronicle
